rasm. Gidrogeneratorlaming konstruktiv sxemalari — osma (a) va soyabon (b) tiplari:
1 — ustki krestovina (ya ’ni rotomi yuqoridan ko ‘targich); 2 — yonbosh tayanchi; 3 — yo ‘naltiruvchi podshipniklar; 4 - rotor; 5 — stator; 6 — pastki tayanch; 7 — val flanetsi (ya'ni turbina va generator vallarini birlashtiruvchi detal); 8 — turbina; 9 — jundament (asos); 10 — turbinaning yo ‘naltiruvchi podshipniklari.
diametri taxminan 15 m, rotorining diametri 12 m, stator magnit o'tkazgichining uzunligi 2,75 m, qutblar soni 2p = 42.
Xitoyning Yanszi daryosida dunyoda eng katta GES qurilishi davom qilmoqda. Bunda har bittasining quwati 700 MW bo‘lgan 26 ta gidrogenerator qo'yiladi.
Sinxron motorlarning quwati bir nechta o‘nlab MW ga yetadi. Ularning aylanish chastotasi n = 100
* 3000 ayl/min oraliqda bo‘lib: aylanish chastotasi n £ 1500 ayl/ min. gacha bo‘lganda ayon qutbli qilib, n > 1500 ayl/ min bo‘lganda esa noayon qutbli qilib tayyorlanadi.
Ayon qutbli sinxron mashina qutblarining po‘lat o‘zagi yupqa (
katta quvvatlida qalinligi 1-2 mm bo'lgan konstruksion po‘lat tunukasimon plastinalaridan,
kam quvvatlida esa qalinligi 0,5-1 mm bo‘lgan elektrotexnik po‘lat plastinalaridan) yig'iladi. Ayon qutbli rotoming har qaysi qutb o‘zagi tashqarisiga qo‘zg‘atish chulg'ami joylashtiriladi va ular ketma-ket ulanadi. Bu chulg'amlarning
ikki uchi, valga mahkamlangan va undan izolatsiyalangan mis yoki latundan yasalgan kontakt halqalarga ulanadi. Mashinaning qo‘zg‘almas qismiga cho'tka tutqich orqali mahkamlangan cho‘tkalar halqalarning sirtiga tegib kontakt hosil qiladi. Cho'tkalar simlar yordamida mashinaning tashqi klemmasiga ulanadi.
Qo‘zg‘atish chulg‘ami (18.2,o-rasm), ya’ni induktoming uchlari 11 va 12 (yangi standart bo‘yicha — F1 va F2 lotin) harflari bilan belgilanadi.
