• Nomlari va belgilari asosiy birliklar nomlaridan va belgilaridan tashkil topgan SI ning hosilaviy birliklar namunalari
  • Xalqaro birliklar tizimi (SI) ning hosilaviy birliklari




    Download 1,55 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet11/75
    Sana20.05.2024
    Hajmi1,55 Mb.
    #246626
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   75
    Bog'liq
    Monografiya - Eshonqulova 2 (1)

    Xalqaro birliklar tizimi (SI) ning hosilaviy birliklari. 
    SI ning hosilaviy birliklari SI ning kogerent hosilaviy birliklarini hosil qilish 
    qoidalariga muvofiq keltirib chiqariladi. SI ning asosiy birliklaridan foydalanib 
    keltirib chiqarilgan SI ning hosilaviy birliklarining namunalari 3.2-jadvalda 
    keltirilgan. 
    3.2-jadval 
    Nomlari va belgilari asosiy birliklar nomlaridan va belgilaridan tashkil 
    topgan SI ning hosilaviy birliklar namunalari 
     
     
    Kattalik 
    Birlik 
    Nomi 
    O‘lchamligi 
    Nomi 
    Belgisi 
    Maydon 
    L

    metrning kvadrati 
    m

    hajm, sig‘diruvchanlik 
    L

    metrning kubi 


    Tezlik 
    LT
    -1 
    sekundiga metr 
    m/s 
    Tezlanish 
    LT
    -2 
    metr taqsim sekundning 
    kvadrati 
    m/s
    2
    Zichlik 
    L
    -3

    kilogramm taqsim 
    metrning kubi 
    kg/m
    3
    To‘lqin son 
    L
    -1 
    metrning darajasi minus 
    bir 
    m
    -1 
    Solishtirma xajm 
    L
    3
    M
    -1 
    metrning kubi taqsim 
    kilogramm 
    m
    3
    /kg 
    Elektr tokining zichligi 
    L
    -2

    amper taqsim metrning 
    kvadrati 
    A/m
    2
    Magnit maydonning 
    L
    -1

    amper taqsim metr 
    A/m 


    17 
    kuchlanganligi 
    Komponentning molyar 
    konsentratsiyasi 
    L
    -3

    mol taqsim metrning kubi mol/m
    3
    Ravshanlik 
    L
    -2

    kandela taqsim metrning 
    kvadrati 
    cd/m
    2
     
    SI ning maxsus nomiga va belgilanishiga ega bo‘lgan hosilaviy birliklari 3.3-
    jadvalda ko‘rsatilgan. 
    SI ning elektr va magnit kattaliklarining birliklarini elektromagnit maydoni 
    tenglamalarini ratsionallashtirilgan shakliga muvofiq hosil qilish lozim. Bu 
    tenglamalarga vakuumning magnit doimiyligi μ
    0
    kiradi. Uni aniq qiymati 4π

    10
    -7
    H/m yoki 12,566 370 614...-10
    -7
    H/m (aniq). 
    O‘lchovlar va tarozilar XVII Bosh konfernsiyasining - O‘TBK (1983 y.) 
    qarorlariga muvofiq uzunlik birligi - metrni yangi ta’rifi bo‘yicha, tekis 
    elektromagnit to‘lqinlarining vakuumda tarqalish tezligini qiymati s
    0
    - 299792458 
    m/s (aniq) ga teng deb qabul qilingan. 
    Bu tenglamaga shuningdek qiymati 8,854187817 10
    -12
    F/m teng deb qabul 
    qilingan vakuumning elektrik doimiyligi ε
    0
    kiradi. 
    Elektr birliklari o‘lchamlarining anikligini Djozefson effekti va Xoll kvant 
    effekti asosida oshirish maqsadida O‘lchovlar va tarozilar xalqaro komiteti (O‘TXK) 
    tomonidan 1990 yil 1 yanvaridan boshlab Djozefson konstantasining shartli qiymati 
    K
    j-90
    = 4,83579

    10
    14
    Hz/V (aniq) [O‘TXK 1 - tavsiyasi, 1988 y] va Klitsing 
    konstantasini shartli qiymati R
    k-90
    = 25812,807 Ω (aniq) [O‘TXK, 2- tavsiyasi, 1988 
    y] deb kiritildi. 
    Izoh - O‘TXK ning 1 va 2 tavsiyalari elektr yurituvchi kuch birligi volt va elektr qarshilik 
    birligi – Om ta’rifi Xalqaro birliklar tizimida qayta ko‘rib chiqilgan degan ma’noni bildirmaydi. 
    3.3-jadval 

    Download 1,55 Mb.
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   75




    Download 1,55 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Xalqaro birliklar tizimi (SI) ning hosilaviy birliklari

    Download 1,55 Mb.
    Pdf ko'rish