|
Jizzax filiali amaliy matematika fakulteti
|
| bet | 1/2 | | Sana | 02.06.2023 | | Hajmi | 88.75 Kb. | | #69143 |
Bog'liq Referat Mavzu algoritm, 122365, 3-mavzu, DASTURLASH.1 DI-12-22. Mustaqil ish-4, arka bahce, Tadbir 2 .7doc, Аммиакли селитра ишлаб чиқаришидаги НИФ қурилмасининг иссиқлик техник, Rahmatjon abduqodirov, fNLwYhTw4ySRF0Zi34X73GoHt2oUBbQi7HX5Y2ow, opshita royxat, Uch karrali integrallar-fayllar.org, 111 Ochiq , Development of Integration Processes in the Agro-Industrial Complex of the Russian Regions, 3 Haziniy devoni .G’azallar tahlili
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TAʻLIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MIRZO ULUGʻBEK NOMIDAGI
OʻZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING
JIZZAX FILIALI
AMALIY MATEMATIKA FAKULTETI
«Kompyuter ilmlari va dasturlashtirish» kafedrasi
“Kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari” yo`nalishi
talabasi Yo`ldoshev Temurning
“UMUMIY PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA” FANIDAN
R EFERATI
Mavzu: “Ta’lim jarayonida texnologik yondashuv”
Bajardi: ______________________________
Qabul qildi: ______________________________
Jizzax – 2023
Reja:
Pedagogik texnologiya texnologik yondashuv
Pedagogik texnologiyalarni o‘quv-tarbiya jarayoniga tatbiq etishning zaruriyati, undan ko‘zlangan maqsad va vazifalar.
1.Pedagogik texnologiya texnologik yondashuv
Pedagogik texnologiya texnologik yondashuvga asoslanadi. Texnologik yondashuv deganda tayyor mahsulot (ishlab chiqarish texnologiyasiga o'xshash olish uchun ishlab chiqarish jarayonlarida qo'llaniladigan usul va metodlar to'plami tushunilib, qo'yilgan maqsadlarga erishishda kutilgan natijalarni kafolatlaydigan usul va metodlar majmuasi anglashiladi.
O’quv-tarbiya jarayonida vujudga kelgan yangi pedagogik munosabatlar mazkur jarayonda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo'llashni taqozo qiladi.O’quv-tarbiya jarayonida vujudga kelgan yangi pedagogik munosabatlar mazkur jarayonda Pedagogiktexnologiyalami qodlashni taqozo etadi. Pedagogika fani va amaliyotida turli xil yondashuvlar qo„llaniladi. Ular og‘zaki-ko‘rgazmali, tadqiqiy, izlanuvchan, tizimli, funksional, kompleks, texnologik, faoliyatli yondashuvlardir.
Og’zaki-ko’rgazmali yondashuv. U an’anaviy bo„lib, asosan o‘qituvchining axborot berishi, o’quvchi-talabalarning bilimini qabul qilishi, to„plashi va xotirasida saqlashi bilan belgilanadi. «Bilim» tushunchasi xotirada saqlanadigan axborot ma’nosida tushuniladi. Bunday bilimlar, ularni qo„llay olish ko„nikmalari (imtihonda shu axborotga doir berilgan savolga bergan javobiga qarab) orqali tekshirib ko„riladi. Bu tizimdagi bilimlar asosan, esda saqlab qolish natijasi, ko„pincha rasmiy ma’lumotdir, u ko„pincha yuzaki bo„lishi ham mumkin. Ular xotira tubida saqlangan bo„ladi yoki boshqa so’z bilan aytganda, faqat unga qaratilgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri savol qo„yilganda esga olinadi. Qayta esga olish darajasidagi bilim uzoq vaqt xotirada saqlanmaydi. Talaba savol berilganda eslashi, ba’zan esa umuman eslay olmasligi ham mumkin.
Og‘zaki-ko‘rgazmali yondashuv respublikamiz o’quv yurtlarida keng tarqalgan. Ma’lumot berish tizimida tayyor bilimlarni «o’qituvchi-talabalarga», ularning ehtiyoji va faollik darajasiga bog’liq bo’lmagan holda, bevosita berish mumkin bo’lgan imkoniyatidan kelib chiqadi. Demak, shunga ko’ra o’qituvchining asosiy vazifasi - zaruriy axborotni ma’lum qilishi va uni xotirada mustahkamlash ustida ishlashdir.
V.Guzeyevning ta’kidlashicha, an’anaviy metodikaga xos bo’lgan xususiyat dastur talablarida ifodalanuvchi ta’lim maqsadlarini «o‘zlashtirish» tushunchasi qobig’iga o’ralgan qandaydir noaniq tasavvur bilan tavsiflanadi. Bunda ta’lim jarayonida ko’proq muvaffaqiyatga erishgan o’qituvchilarning ish tajribalarini umumlashtirish asosida ta’lim jarayonlari tashkil etiladi. Har bir aniq vaziyat uchun ilg’or o’qituvchi (pedagog)larning pedagogik faoliyati namunasi qidiriladi, ammo ta’lim tizimida faoliyat yuritayotgan bir qator olimlar va amaliyotchilar alohida metodikalarning davri o’tib ketganligi va har qanday ilg’or pedagoglar tajribalarini umumlashtirish tizimli va maqsadga yo’naltirilgan, samarali ta’limni qurish imkonini bermasligini jiddiy ta’kidlashmoqda.
Respublikada amalga oshirilayotgan ta’lim sohasidagi bir qator ijobiy ishlar, fan-texnikaning jadal sur’atlar bilan o’sishi, bugungi kunda raqobatbardosh yuqori malakali kadrlar tayyorlash, shaxsni rivojlantirish, uning ma’lumot olish darajasini yuqori tarzda ta’minlashga nisbatan jamiyat ehtiyojlari bilan o’qitish uslublari o’rtasida ziddiyatlar tug’ilishiga olib keladi. Shuning uchun ta’lim jarayonida boshqa yondashuvlarni qollash muhim ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqiy-ijodiy yondashuv. Ta’limning maqsadi talabada biror muammoni yechish qobiliyatini o’stirish, yangi bilim va tajribani mustaqil ravishda o‘zlashtirish, harakatning yangi zamonaviy usullarini topish va tashabbus ko„rsatishni nazarda tutadi.
Tadqiqiy-ijodiy yondashuvda pedagog talabaning o’quv faoliyatiga rag‘batlantiruvchi usulda rahbarlik qiladi, shaxsiy tashabbusini qo’llab-quvvatlab, u bilan hamkorlik qiladi hamda uning fikr va qiziqishlarini doimo nazarda tutadi. Pedagogning talaba shaxsiga bo’lgan munosabati, ularga muhabbati va jon koyitishi, yuksak ishonchi, o’zaro hamkorlikning vujudga kelishi, muloqot madaniyatining yuqori darajada botishi, tahsil olish jarayonida talabalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri majburlashdan voz kechish va aksincha, ijobiy rag„batlantirishning ustunligi tufayli ko’zlangan maqsadga erishish, talabalar faoliyatida uchraydigan kamchiliklarga chidamli bo’lish, ularni bartaraf etishning eng samarali yoTlarini qoTlashda namoyon bo’ladi. Ushbu yondashuv bo’yicha pedagogik texnologiya variantlari ishlab chiqilgan. Tadqiqiy-ijodiy yondashuvning ta’lim tizimida o’z o’rni bo’lib, o’z joyida qo’llanilishi lozim.
Izlanuvchan yondashuv. Bu yondashuvdagi maqsad talabalarda muammoni hal etish, yangi, oxirigacha tugallanmagan tajribani mustaqil o’zlashtirish, ta’sir etishning yangi yo’llarini yaratish va idrokni rivojlantirishdan iboratdir. Izlanuvchan ta’lim andozasining ta’lim mazmuni, tabiat va jamiyat bilan o’zaro ta’siri shaxsni tadqiqotchilik yo’liga boshlash, uning jadal ijodiy faoliyati xarakteri bilan bog’liq.
Shu bilan birga pedagog ta’lim oluvchilar o’quv faoliyatini boshqarishda demokratik, rag’batlantiruvchi yo’l tutadi, ularning shaxsiy tugallanmagan tajribani mustaqil o’zlashtirishi, xatti-harakati, harakatning yangi yo’llarini yaratish qobiliyatlarini va shaxsiy ma’no kasb etishini rivojlantirish yo’lini tutadi. Izlanuvchan ta’lim andozasining ta’lim mazmuni, tabiat va jamiyat bilan o’zaro ta’siri shaxsni tadqiqotchilik yo’liga boshlashi uning jadal ijodiy faoliyati xarakteri bilan bog’liq.
Pedagog ta’lim oluvchilar o’quv faoliyatini boshqarishda ijodiy yo’l tutadi, talabalarning o’quv faoliyatining operativ-texnik jihatlarini o’zlashtirishga qadar uning ahamiyati va rag’batlarini birinchi o’ringa olib chiqadi. Bugungi kunga qadar o’qitishda izlanuvchan yondashuvni o’z ichiga oluvchi pedagogik texnologiya ko’rinishlari ishlab chiqilgan. Tizimli yondashuv - ilmiy bilish metodologiyasi va pedagogik amaliyotning bir yo’nalishi sifatida universal tavsifga ega bo’lib, pedagogikada keng qo’llaniladi. «Tizimli yondashuv» tushunchasi ko’pincha «tizimli metod», «tizimli tahlil usuli» tushunchalari bilan uzviy bog’liq. Chunki tizimli tahlil usullari ham obyektni yaxlit tizim sifatida o‘rganishni nazarda tutadi. Tizimli yondashuv tuzilish vazifasiga ko’ra bajariladigan tahlilga juda yaqin. Tizimli tahlilning obyekti yaxlit narsa yoki hodisa hisoblanadi, u obyektning turli qismlarini, qismlarning o’zaro uzviyligini, tizim chegaralarini va tizimning atrof-muhit bilan bog’liqligi, aloqadorligini nazarda tutadi. Bu tizimda bir qancha qoida va tamoyillar majmuidan foydalaniladiki, ular tadqiqotchilik va amaliy faoliyatda yuqori natijalarga erishish imkoniyatini yaratadi.
Texnologik yondashuv. Texnologiya tushunchasi - tayyor mahsulot olish uchun ishlab chiqarish jarayonlarida qo’llanadigan usul va metodlar majmui; shunday usul va metodlarni ishlab chiquvchi va takomillashtiruvchi fan sifatida ta’riflanadi. Texnologiyaning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, unda o’quv maqsadlariga erishishni kafolatlaydigan o’quv jarayoni loyihalashtiriladi va amalga oshiriladi. Texnologik yondashuv, eng avvalo, tasvirlash emas, balki loyihalashtirilgan natijalarni amalga oshirish imkonini beruvchi amaliy ko„rsatmali tuzilmada o’z ifodasini topadi.Ta’limga texnologik yondashuv o’quv jarayonini o’zaro uzviy bog’liq etaplar va amallarga ajratishni va bo’lishni; ta’limdan ko’zlangan natijaga erishish uchun bajariladigan harakatlarni muvofiqlashtirish, bosqichma-bosqich amalga oshirishni; loyihalashtirilgan ish va amallarning barchasini bir xil tarzda bajarishni nazarda tutadi.Qayta takrorlanish xususiyati tufayli ushbu tizim modul shakliga ega bo’lib, mazmunlar bilan to’ldirilgan va umumiy tarkibga bog’langan birliklar, ya’ni ta’limning umumiy maqsadi va mazmuni, o’quv maqsadi, o’qitish va baholash jamlamalaridan tashkil topadi. Amalda bu pedagogning qayta-qayta takrorlanuvchan harakatining algoritmi hisoblanadi. Ushbu Texnologik yondoshuvni qo’llash Ta'lim jarayonini pedagogik texnologiya asosida tashkil etishning rejalashtirish bosqichida, yetakchi pedagoglardan pedagogik texnologiyaning qonun-qoida va tamoyillari asosida uslubiy ashyolarni ishlab chiqish paytlarida yuqoriroq malaka talab etiladi. Loyiha tayyor bo'lgach, pedagog asosan tashkilotchi va maslahatchi vazifalarini bajaradi.Bu yondashuv asosan, reproduktiv ta'limga xosdir. Reproduktiv ta'lim tipik vaziyatlarda biror ish-harakatni oldin bilib olingan qoidalar asosida bajarishdir. Reproduktiv daraja uchun pedagogik texnologiya usulida ta'lim - takror ishlab chiqiladigan konveyerli jarayon sifatida tashkil etiladi, undan kutiladigan natija ham mufassal tasvirlanib, aniq qayd etiladi. O’quv materiali aniq ifodalangan o’quv maqsadiga mos qayta tuzilib, ishlab chiqiladi, ba'zi bo'laklari qismlarga ajratilib, har bir bo'lakni o'rganish mustaqil nazorat qilinib, xato va kamchiliklari to'g'rilanib boriladi.O’quv jarayonining barcha bosqichlarida butun tizimning asosiy texnologik jihati - o’quv jarayonining so'nggi natijalari bo'lgan o’quv maqsadiga erishishga yo'naltirilganligini ham kuzatish mumkin. Texnologik yondashuvni qo'llash qo'yilgan o’quv maqsadlariga erishishni kafolatlaydi.
Keng ko'lamda amalga oshirilayotgan ta'lim islohotlari ta'lim jarayonining ilg'or texnologiyalarini o'rganish va ularning o’quv-tarbiya jarayoniga joriy etilishini taqozo qiladi. Bu esa, o'z navbatida, pedagoglardan ta'lim sohasiga texnologik yondashuvni, pedagogik texnologiya usulini egalashni va hududimizning milliy, ma'naviy-madaniy xususiyatlarini va an'analarini hisobga olgan holda pedagogik amaliyotda qo'llash va ularni rivojlantirishni talab etadi.
Texnologik yondashuv doirasida yaratilgan didaktik loyihalash usullariga bo'lgan munosabat o’quv jarayonini samarali va ijodiy rejalashtirish, yangi fikrlar bilan boyitish, ularning natijalarini baholashga yordam beradi.
Ta'limni boshqarishga tizimli yondashuv - bu boshqaruvchi, ya'ni o'qituvchining mavjud imkoniyatlari asosida tahsil oluvchilarga kerakli bilim, ko'nikma va malakalarni qo'yilgan maqsadga mos holda shakllantirish jarayonidir. Ta'limda boshqarish jarayoni turli yo'llar bilan amalga oshirilishi mumkin. Hozirgi paytda ta'lim-tarbiya jarayonini boshqarishga turli texnologiyalar joriy etilmoqda. Ta'limning harakatchan modelini tuzish orqali boshqarish o'zining samaradorligini ko'rsatmoqda. Mo'ljallangan texnologiya tizimli yondashuvga asoslangan bo'lib, quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi: o'rganilayotgan fan bo'yicha
ma'lumotlarni tayyorlash; tayyorlangan ma'lumotlarni o'qitish uslubi va maqsadini e'tiborga olgan holda ma'lum ketma-ketlikka keltirish; o’quv materiali mazmunni qo'llamoqchi bo'lgan pedagogik usullar nuqtai nazaridan tahlil qilish; pedagogik texnologiyalar qo'llanilishining tegishli bosqichiga oid maqsadni aniqlash; pedagogik texnologiyalarni qo'llash jarayoni ketma-ketligini ishlab chiqish;
texnologiyalardan foydalanishga oid uslubiy tavsiyalar tayyorlash; texnologiyalami qo'llash va erishilgan natijalarni bilim, ko'nikma va malaka tizimlariga ajratish; olingan natijalar bo'yicha sifat ko'rsatkichlarini aniqlash; ko'zlangan maqsadga erishilganlik darajasini baholash; ta'limni boshqarish jarayoni to'g'risida tegishli xulosalar chiqarish va boshqalar.
Tarbiyalash texnologiyasi - nisbatan yangi atama bo'lishiga qaramay rivojlangan mamlakatlarda keng tarqalgan. Tarbiyalash texnologiyasi pedagogikada yangi yo'nalish hisoblangan «ijtimoiy pedagogika» bilan birgalikda fuqarolik g'ururi, vatanparvarlik, ijtimoiy faollik, mas'uliyat hissi va boshqa shaxsiy sifatlarni shakllantirishga jiddiy ta'sir qilmoqda.
Ta'kidlash joizki, tarbiyalash texnologiyasi yoshlar bilan tarbiyaviy ishlarning g'oyasi, mazmuni va tarkibini emas, balki bu sohadagi respublikamiz hukumati tomonidan ishlab chiqilgan maqsad va vazifalarni samarali amalga oshirish bilan shug'ullanadi. Tarbiyalash texnologiyasi mo'ljallangan tarbiyaviy maqsadga samarali erishuvni ta'minlovchi vositalar majmuasini ko'rib chiqadi.
O'qituvchi(pedagog)larning o'zida muloqot, bahs olib borish madaniyatini shakllantirish maqsadida pedagogik ta'lim mazmuniga qo'yiladigan talablar, ayniqsa muhimdir. O'zaro hamkorlik pedagogikasi - o'qituvchi (pedagog) va o’quvchi-talaba o'rtasida hamfikrlilik, bir-biriga ishonch, o'zaro yordam, ijodiy hamkorlik muhitini yaratadi. Bu esa, o'z navbatida, yoshlar tomonidan haqiqiy insoniy qadriyatlarning anglab olinishi va e'tirof etilishini kafolatlaydi.
Milliy o'zlikni anglashni butun olam insonparvarlik g'oya va madaniyati, umuminsoniy qadriyatlar, ko'p millatli xalqimiz an'analaridan ayrim holda tiklab bo'lmaydi. Yoshlarning iqtidori va bilimga chanqoqligi aynan shulardan quvvat oladi, ma'naviyatga erishish va uning rivojlanishi shular bilan chambarchas bog'liqdir.
|
| |
