“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 3, 2023. JULY
140
ESHITISHDA NUQSONI BOR BOLALAR SAVOD CHIQARISHDA
METODLAR QO‘LLASHNING O‘ZIGA XOSLIGI
Safayeva Kamola Xamzayevna
Navoiy viloyati 25 - ixtisoslashgan maxsus maktab internat, korreksion fan
õqituvchisi
Annotatsiya
: ushbu maqolada surdopedagogikani o‘qitish
metodikasi,
jumladan eshitishda nuqsoni bor bolalar savod chiqarish jarayonida qo‘llanadigan
metodlar tahlil etilgan.
Kalit so‘zlar
: surdopedagogika, nuqsonli bolalar, og’zaki nutq, daktil nutq,
Eshitishda nuqsoni bо‘lgan shaxslarni og‘zaki nutqini muloqat quroli sifatida
rivojlanitirish orqali ularni ma’naviy yetuk, har tomonlama uyg‘un va barkamol
rivojlangan,
mustaqil fikrlaydigan, intellektual salohiyatga, chuqur bilim va
zamonaviy
dunyoqarashga ega, Vatanimizning taqdiri va kelajagi uchun
mas’uliyatni о‘z zimmasiga olishga qodir bо‘lgan yosh avlod sifatida tarbiyalab
voyaga yetkazish vazifasini izchil davom ettirish uchun
aniq maqsadga qaratilgan
keng kо‘lamdagi kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish, davlat va jamiyatning
barcha kuch va imkoniyatlarini shu yо‘lda safarbar etish lozimligi bilan ifodalanadi.
Zamonaviy maxsus ta’lim tizimining nazariy asoschisi L. S. Vigotskiy eshitishning
buzilishi oqibatida yuzaga kelgan soqovlik – insoniy nutqning mavjud bо‘lmasligini
keltirib chiqarsa, о‘z navbatida, nutqni egallay
olmaslik umumiy madaniy
rivojlanishga katta salbiy ta’sir kо‘rsatishini alohida qayd etadi. Eshitishida
muammoci bо‘lgan bolalarni atroflicha о‘rgangan R .M. Boskis eshitish analizatori
funksiyasining nisbatan oz buzilishi – shivirlashni,
idrok etish imkoniyatining
chegaralanishi ham bola nutqining meyorda rivojlanishiga, buning oqibatida
mantiqiy tafakkurining shakllanishiga tо‘sqinlik qilishini kо‘rsatib о‘tadi
1
Ona tili o‘qitish maxsus uslubiyati talabalarga eshitishda nuqsoni bo‘lgan
o‘quvchilarda til bo‘yicha bilimni shakllanishining qonuniyatini o‘rganishiga,
korreksion (fikrlash va nutqning rivojlantirish, to‘g‘ri talaffuzga o‘rgatish, eshitish
idrokini rivojlantirish) va tarbiyaviy vazifalarni yechishga imkon beradi. Eshitishda
1
Боскис Р.М. Учителю о детях с нарушениями слуха.–М.:Просвешиение, 1998.
– 18 с
