Elektron pochta bilan bog‘liq tahdidlar.
Ko‘pgina xodimlar har
kuni korporativ va shaxsiy pochta tizimlaridan o‘nlab, hatto yuzlab
elektron pochta xabarlarini qabul qilishadi. Albatta, bunday yozishmalar
oqimining har bir harfiga yetarlicha e’tibor berishning imkoni yo‘q. Bu
28
esa hujumlarni amalga oshirishni sezilarli darajada osonlashtiradi.
Elektron pochta tizimlarining ko‘plab foydalanuvchilari bunday holni
bir papkadan ikkinchisiga qog‘ozlarni o‘tkazishning elektron analogi
sifatida qabul qilishadi va xabarlarni qabul qilishda xotirjam bo‘lishadi.
Tajovuzkor pochta orqali oddiy so‘rov yuborganida, uning qurboni
ko‘pincha uning xatti-harakatlari haqida o‘ylamasdan ular so‘ragan ishni
bajaradi. Elektron pochtalarda xodimlarni korporativ atrof-muhit
muhofazasini buzishga undaydigan giperhavolalar bo‘lishi mumkin.
Bunday havolalar har doim ham da’vo qilingan sahifalarga murojaat
qilmaydi.
Xavfsizlik choralarining aksariyati ruxsatsiz foydalanuvchilarning
korporativ resurslardan foydalanishini oldini olish uchun ishlab
chiqilgan. Buzg‘unchi tomonidan yuborilgan giperhavolaga murojaat
orqali foydalanuvchining zararli dasturni korporativ tarmoqqa yuklashi
ko‘plab himoya turlarini chetlab o‘tishga imkon beradi. Giperhavola,
shuningdek, ma’lumot yoki yordamni talab qiladigan qalqib chiquvchi
ilovalar bilan turli xostlarga murojaatni talab qilishi mumkin.
Firibgarlikni va zararli hujumlarni oldini olishning eng samarali usuli -
kutilmagan foydalanuvchining elektron pochtasi xabarlariga shubha
bilan qarash. Ushbu yondashuvni butun tashkilotda tarqatish uchun
xavfsizlik siyosatida belgilangan elektron pochtadan foydalanishning
quyidagi elementlari kiritilishi kerak:
-
hujjatlarga qo‘shimchalar;
-
hujjatdagi giperhavolalar;
-
shaxsiy yoki korporativ ma’lumotlarni kompaniya ichida
so‘rash;
-
shaxsiy yoki korporativ ma’lumotlarga kompaniya tashqarisidan
keladigan so‘rovlar.
Tezkor xabarlardan foydalanishga asoslangan tahdidlar.
Tezkor
xabar almashish – ma’lumotlarni uzatishning nisbatan yangi usuli.
Ammo, u korporativ foydalanuvchilar orasida allaqachon mashhurlikka
erishgan. Foydalanishning tezligi va qulayligi tufayli ushbu aloqa usuli
turli xil hujumlar uchun keng imkoniyatlarni ochib beradi.
Foydalanuvchilar unga telefon kabi qarashadi va uni bo‘lishi mumkin
bo‘lgan dasturiy tahdidlar sifatida baholashmaydi. Tezkor xabarlar
xizmatidan foydalanishga asoslangan hujumlarning ikkita asosiy turi -
zararli dasturga havola va dasturning o‘zi haqida xabarning ko‘rsatilishi
hisoblanadi. Tezkor xabarlar xizmatlarining xususiyatlaridan biri -
aloqaning norasmiyligi, unda har qanday nomlarni moslashtirish
29
qobiliyati bilan bir qatorda, bu omil tajovuzkorni o‘zini boshqa odam
bo‘lib ko‘rsatishiga imkon beradi. Bu esa muvaffaqiyatli hujum qilish
ehtimolini sezilarli darajada oshiradi. Agar kompaniya tezkor xabarlar
sababli keladigan xarajatlarni kamaytirish maqsadida boshqa
afzalliklardan foydalanmoqchi bo‘lsa, korporativ xavfsizlik siyosatida
tegishli tahdidlardan himoya qilish mexanizmlarini ta’minlashi kerak.
Korporativ muhitda tezkor xabar almashish ustidan ishonchli
boshqaruvga ega bo‘lish uchun quyidagi talablar bajarilishi shart:
-
tezkor xabarlar uchun bitta platformani tanlash;
-
tezkor xabar yuborish xizmatini o‘rnatishda xavfsizlik
sozlamalarini aniqlash;
-
yangi aloqalarni o‘rnatish tamoyillarini aniqlash;
-
parol tanlash standartlarini o‘rnatish;
-
tezkor xabarlardan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berish.
Sotsial injineriya mutaxassislari tashkilotlar uchun quyidagi asosiy
himoya usullarini qo‘llashni tavsiya etadilar:
-
muhim ma’lumotlar ko‘rinishida bo‘lgan, zararsiz ko‘rinadigan
ma’lumot turlarini hisobga oladigan ishonchli ma’lumotlarni tasniflash
siyosatini ishlab chiqish;
-
ma’lumotlarni shifrlash yoki foydalanishni boshqarish
yordamida mijoz ma’lumotlari xavfsizligini ta’minlash;
-
xodimlarni sotsial injineriya ko‘nikmalariga o‘rgatish, ularni
o‘zlari tanimaydigan odamlar bilan muloqotiga shubha bilan qarashni
o‘rgatish;
-
xodimlar orasida parollarni almashishni yoki umumiy
foydalanishni taqiqlash;
-
shaxsan tanish bo‘lmagan yoki biron-bir tarzda tasdiqlanmagan
shaxsga korxonaga tegishli ma’lumotlarni berishni taqiqlash;
-
maxfiy ma’lumotlardan foydalanishni so‘raganlar uchun maxsus
tasdiqlash muolajalaridan foydalanish.
Sotsial injineriya hujumlarini oldini olishda ko‘p hollarda
kompaniyalar tomonidan murakkab, ko‘p darajali xavfsizlik tizimlari
qo‘llaniladi. Bunday tizimlarning ba’zi xususiyatlari va majburiyatlari
quyida keltirilgan:
Fizik xavfsizlik.
Kompaniya binolari va korporativ resurslardan
foydalanishni cheklaydigan to‘siqlar. Unutmaslik kerakki,
kompaniyaning resurslari, masalan, kompaniya hududidan tashqarida
joylashgan axlat konteynerlari fizik himoyalanmagan.
30
Ma’lumotlar.
Biznes ma’lumotlari: qayd yozuvlari, pochta va
boshqalar bo‘lib, tahdidlarni tahlillash va ma’lumotlarni himoya qilish
choralarini rejalashtirishda qog‘oz, elektron ma’lumot eltuvchilari bilan
ishlash tamoyillarini aniqlash kerak.
Ilovalar
- foydalanuvchilar tomonidan boshqariladigan dasturlar.
Atrofini himoya qilish uchun elektron pochta dasturlaridan, tezkor
xabarlar xizmati va boshqa dasturlardan tajovuzkorlar qanday
foydalanishlari mumkinligini ko‘rib chiqish kerak.
Kompyuterlar
. Korporativ kompyuterlarda qaysi dasturlardan
foydalanish mumkinligini ko‘rsatadigan qat’iy tamoyillarni belgilash,
foydalanuvchilar kompyuterlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri hujumlardan
himoya qilish.
Ichki tarmoq
. Korxona tizimlariga ta’sir qiladigan tarmoq, u
mahalliy, global yoki simsiz bo‘lishi mumkin. So‘nggi yillarda
masofadan ishlaydigan usullarning ommaviylashi sababli, ichki
tarmoqlarning chegaralari sezilarli darajada o‘zboshimchalik bilan
kengaytirildi. Kompaniya xodimlari har qanday tarmoq muhitida xavfsiz
ishlarni tashkil qilishda nima qilish kerakligini tushunishlari lozim.
Tarmoq perimetri.
Kompaniyaning ichki tarmoqlari va tashqi,
masalan, Internet yoki hamkor tashkilotlar tarmoqlari o‘rtasidagi
chegara.
Sotsial injineriyaga tegishli ko‘plab hujumlar mavjud, quyida
ularning ayrimlari keltirilgan:
| 