|
K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolarBog'liq K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda isNitroemallar. Nitroemallarning asosiy parda hosil qiluvchisi
nitrosellulozadir (selluloza va azot kislotasining murakkab efiri).
Ular erituvchilarda eritilib nitroselluloza loki yoki, qisqacha, nit-
rolok olinadi. Erituvchi sifatida ketonlar, efirlar, spirtlar, benzol va
ular hosilalarining aralashmalaridan foydalaniladi. Bunday ko‘p
komponentli erituvchilar sifatida 646, 647, 648 raqamli erituvchi-
lari ishlatiladi.
Nitrolok va pigment aralashmasi nitroemalli bo‘yoq deb yuriti-
ladi. Nitroemallar asosida hosil qilingan qoplamalar bir qator afzal-
liklarga ega, jumladan, xona haroratida ham tez quriydi; jilolan-
ganidan so‘ng neft mahsulotlari ta’siriga uzoq vaqt chidaydi.
Shu bilan birga, nitroemallar qator kamchiliklarga ham ega,
jumladan, qoplamalarning mexanik mustahkamligi yetarli darajada
emas (shuning uchun ularni jilvirlash va jilolashga ancha vaqt sarf-
lanadi); nitroemal asosidagi qoplamalar 75°C gacha bo‘lgan haro-
rat ta’siriga chidamli bo‘lib, 140°C gacha qizdirilganida yemirilib,
o‘z-o‘zidan yonib ketishi mumkin; nitroemallar metallga yomon
ilashadi, shuning uchun ular yaxshilab gruntovkalangan sirtlarga
surtiladi.
275
Emal tarkibida parda hosil qiluvchi qattiq modda kam bo‘lgani-
dan, pardaning qalinligi 0,01 mm dan oshmaydi, shu sababli emal-
lar 4–6 qatlam qilib surtiladi.
Nitroemallarning yuqorida keltirilgan kamchiliklarini bartaraf
etish uchun ularning tarkibiga asosiy parda hosil qiluvchidan tash-
qari qo‘shimcha parda hosil qiluvchilar (modifikatorlar) qo‘shila-
di. Bu usul asosida hozirgi zamonaviy nitroemallarning barchasi,
jumladan, avtomobillarni bo‘yashda ishlatiladigan НЦ–11 turidagi
nitroemallar ishlab chiqarilmoqda.
Nitroemallar juda keng tarqalgan bo‘yoqlar jumlasiga kiradi.
Yengil avtomobillarning kuzovi, qanotlari va yuk avtomobillari
kabinalarini bo‘yashda nitroemallardan foydalanilar edi. Keyin gi
yillarda. esa bu maqsadlarda sintetik (jumladan, alkidli smolalar)
parda hosil qiluvchilar asosidagi bo‘yoqlardan foydalanilmoqda.
|
| |
