2
O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta
maxsus ta’lim vazirligi
O‘zbekiston Respublikasi Halq ta’lii Vazirligi
Bobur nomidagi Andijon
Davlat Universiteti
Muqimiy nomidagi Qo‘qon Davlat pedagogika
instituti
K.Turg‘unboyev, M.Tolipov, I.Oxunov
IJTIMOIY PEDAGOGIKA
ASOSLARI
(o‘quv qo’llanma)
Toshkent
“Fan va texnologiya” 2008 yil
3
Mazkur o‘quv qo’llanma pedagogika yo‘nalishidagi Oliy o‘quv yurtlarining o‘qituvchi -
talabalariga mo‘ljallangan bo‘lib, unda ijtimoiy pedagogika fanining baxs mavzui, uning fan
sifatidagi shakllanishi va taraqqiysi, shaxsning
ijtimoiylashuv jarayoni, omillari kabilar o‘z
ifodasini topgan.
Ma’sul muharrir:
I.Karimov – p.f.n.dotsent
Taqrizchilar:
Abduqodirov R. p.f.n
Ushbu o‘quv qo’llanma Z.M.Bobur nomidagi Andijon Davlat Universiteti, Muqimiy
nomidagi Qo‘qon Davlat pedagogika institutining o‘quv - uslubiy Kengashlarining yig‘ilishida
muhokama qilingan va nashrga tavsya etilgan
4
Kirish
Mamlakatimizda qonunlar ustivorligiga amal qilinadigan demokratik jamiyatni barpo etishga
kirishilgan bugungi kunda jamiyatimizning barcha a’zolarini, birinchi navbatda o‘sib
kelayotgan
yosh avlodni ijtimoiy ruxda tarbiyalash g‘oyat dolzarb masalalardan hisoblanadi. Zero, har bir shaxs
birinchidan, jamiyatimizning a’zosi sifatida ijtimoiy hayotimizda amalga oshirilayotgan islohotlar,
yangilanishlarning yaratuvchisi, jamiyat sub’ekti bo‘lsa; ikkinchidan esa,
u mazkur jarayonning
qatnashchisidir. Bu jihatdan olganda inson jamiyatning ob’ektidir.
Ma’lumki, jamiyat taraqqiyoti, ijtimoiy-ma’naviy hayotning rivojlanishi murakkab
jarayonlardan iborat. Albatta, bunday jarayon kishilarga turlicha ta’sir ko’rsatadi. Bilim saviyasi
yetarliy bo‘lgan, e’tiqod - iymoni but bilgan kishilar har qanday murakkabliklar
boshqacha qilib
aytganda, barcha qiyinchiliklarni bardosh bilan bartaraf etishga harakat qilsa, ba’zilar bunday
xolatdan esankirab qoladilar. Natijada ijtimoiy hayotga loqaydlarcha munosabatda bo‘ladi, ba’zi
birlar esa hayotning yengil tomonini tanlaydilar. Bunday kishilar o‘zlarining xuzur halovatlarini
o‘ylaydilar. Buni bozor iqtisodiyoti sharoitidagi qiyinchiliklar yoki turli mafkuraviy g‘oyalar oqimi
harakatidagi jarayonidan yaqqol ko‘rishimiz mumkin.
Bundan tashqari hozirgi
vaqtda ijtimoiy hayotimizga, turmush tarzimizga yot bo‘lgan
giyoxvandlik, foxishabozlik, qonunbuzarlik, turli aqidaparastlik kabi illatlarning ham suqulib kirib
kelishi ayrim kishilar, ayniqsa yoshlar tarbiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Shunday ekan, salbiy og‘ishlar girdobiga kirgan shaxslar bilan tarbiyaviy ishlar ko‘lamini
kuchaytirish, ta’sir ko’rsatishning darajasini oshirishni taqoza etadi.
Bu xususda yurtboshimiz I.A.Karimov o‘zining barcha nutq va asarlarida, ayniqsa, «Yuksak
ma’naviyat yengilmas kuch» kitobida alohida ta’kidlab o‘sib kelayotgan yosh avlodni ma’naviy
jihatdan barkamol qilib tarbiyalash davlat ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining markazini tashkil
etilishligini uqtiradi.
Buning uchun esa keng omma shu jumladan salbiy og‘ishga moyil bo‘lgan shaxslar bilan
shug‘ullanishning faol yo‘l, usul,
vositalarini aniqlash, ularga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatishning
uslubiyotini ishlab chikish zarur. Bunday ma’suliyatli ish esa umumiy pedagogikaning alohida
soxasi bo‘lgan «Ijtimoiy pedagogika”ning zimmasidadir. Chunki, tarbiyaviy ish nafakat ta’lim
muassasalarida, balki, ijtimoiy hayotimizning barcha jabhalarida amalga oshiriladi.
Keyingi yillarda pedagogika yo‘nalilishidagi oliy o‘quv yurtlarining pedagogika va
psixologiya ta’lim yo‘nalishida “Ijtimoiy pedagogika” fani o‘qitilib kelinmoqda. Bizningcha, bu
fanni barcha oliy o‘quv yurtlarining mavjud ta’lim yo‘nalishlarida o‘qitilishi
maqsadga muvofiq
bo‘ladi. Sababi shundaki, mazkur o‘quv yurtlarini tamomlab tegishli joyga mutaxassis bo‘lib
kelganlar o‘z navbatida o‘zi faoliyat ko‘rsatayotgan ob’ektda ijtimoiy pedagoglik vazifasini ham
bajaradi.
Mazkur o‘quv qo’llanma tayyorlashda respublikamizdagi yetakchi pedagog tadqiqotchilar
Qurbonov M.Q., Qurboniyazova Z.Q., Begmatov A., Isaqova M.,
Rossiyalik pedagoglar
Galaguzova M.A., Mudrik A.V., Podlasiy I.P. hamda Toshkent Davlat pedagogika Universitetining
“Pedagogika”, “Defektologiya» kafedralaridagi materiallardan ijodiy ravishda foydalanildi.
