deselerometr (sekinlashishni aniqlovchi asbob) yordamida yoki oddiy nazorat yo’li bilan bajariladi. Bu usul juda
noaniq bo’lib, hozirgi vaqtda tormoz tizimini jihozlar yordamida tekshirish keng tarqalgan.
Bu jihozlar rolikli bo’lib ular kuchlar orqali ishlovchi va inertsiyali turlarga bo’linadi. Bunda
asosan tormoz yo’li, sekinlashish, ishga tushish vaqti va bir o’qdagi tormoz kuchining farqi
aniqlanadi. Bu jihozlar 2 ta barabandan, bitta yoki 2 ta bir juft barabandan tuzilgan bo’lib, ulardan
biri yuklovchi qurilmaga ulangan bo’ladi. Hozirgi vaqtda yuklovchi qurilmaning gidravlik va
induktsion tormozli turlari keng tarqalgan.
Ular bir-biri bilan zanjirli uzatma yordamida biriktirilgan 2 ta bir juftli barabanlardan iborat.
O’chirilganda elektromagnit muftalari orqali mustaqil dinamik tizimni tashkil qiluvchi barabanlarga
aylanma harakat 55-90 kVt quvvatga ega bo’lgan elektrodvigateldan reduktor yordamida yetkazib
beriladi.
3.1-rasm. Rolikli STM-8000 rusumli stendda avtomobil tormozini diagnostikalash shakllari Ularning tuzilishi inerttsiyali jihozga (3.2-rasm) o’xshash bo’lib faqatgina har bir juft rolik
alohida reduktor orqali 4-13 kVt quvvatga ega bo’lgan elektrodvigatel bilan harakatga keldtiriladi.
Jihoz yordamida diagnostikalashda avtomobilning old va orqa g’ildiraklari alohida-alohida
stendga o’rnatilib, jihoz barabanlari elektrodvigatel yordamida aylantiriladi. Ular o’z navbatida
avtomobil g’ildiraklarini chiziqli 40 km/soattezlikdagi aylanishlar sonigacha aylantiradi va shu
holda pedali bosilib g’ildirakning tormozlanishidagi ko’rsatkichlari aniqlanadi.
3.2-rasm. Kuch yuritmali tormoz stendining sxematik ko’rinishi. 1-rama; 2-rolik; 3- zanjirli uzatma; 4-val; 5-motor-reduktor; 6-blokirovkalovchi rolik; 7-avtomobil g’ildiragi; 8-bosim datchigi.
225
Jihozda sinash ishlarini bajarishda yengil avtomobillar va avtobuslartormoz tepkisiga 490 N,
yuk avtomobillari va avtopoezdlarga 686 N kuch bilan tahsir etib bajariladi. Umumiy solishtirma
tormoz kuchining qiymati quyidagicha aniqlanadi:
