| Issiqlik almashinuvi shartlariga ko’ra tasnifi. Reaktorlarda sodir bo’ladigan kimyoviy reaksiyalar termik effektlar bilan birga keladi (bular kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effektlari va erish, kristallanish, bug’lanish va boshqalar kabi fizik hodisalar bilan birga keladi). Issiqlikning chiqishi yoki yutilishi tufayli harorat o’zgaradi va reaktor va atrof-muhit o’rtasida harorat farqi va ba’zi hollarda reaktor ichidagi harorat gradienti paydo bo’ladi. AT harorat farqi issiqlik uzatishning harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi.
Atrof-muhit bilan issiqlik almashinuvi bo’lmasa, kimyoviy reaktor adiabatikdir. Unda kimyoviy jarayonlar natijasida chiqarilgan yoki so’rilgan barcha issiqlik "ichki" issiqlik almashinuviga - reaksiya aralashmasini isitish yoki sovutishga sarflanadi.
Agar atrof-muhit bilan issiqlik almashinuvi tufayli doimiy harorat ta’minlansa, reaktor izotermik deb ataladi. Bunday holda, reaktorning istalgan nuqtasida issiqlik almashinuvi tufayli issiqlikning chiqishi yoki yutilishi to’liq qoplanadi.
Oraliq issiqlik rejimiga ega reaktorlarda kimyoviy reaksiyaning issiqlik effekti qisman atrof-muhit bilan issiqlik almashinuvi bilan qoplanadi va qisman reaksiya aralashmasi haroratining o’zgarishiga olib keladi.
Avtotermik reaktorlarga alohida e’tibor berilishi kerak, ularda zarur texnologik harorat tashqi energiya manbalaridan foydalanmasdan faqat kimyoviy jarayonning issiqligi bilan saqlanadi.
Kimyoviy reaktorlar, ayniqsa yirik ishlab chiqarishda ishlatiladigan reaktorlar avtotermik bo’lishini ta’minlash maqsadga muvofiqdir.
Reaksiya aralashmasining fazaviy tarkibiga ko’ra tasnifi.
Bir jinsli jarayonlarni o’tkazish uchun reaktorlar gaz fazali va suyuq fazali reaksiyalar uchun qurilmalarga bo’linadi. Geterogen jarayonlarni amalga oshirish uchun asboblar, o’z navbatida, gaz-suyuqlik reaktorlari, gaz-qattiq, suyuq-qattiq tizimlardagi jarayonlar uchun reaktorlar va boshqalarga bo’linadi. Geterogen katalitik jarayonlarni amalga oshirish uchun reaktorlarga alohida e’tibor berish kerak.
|
