|
Kimyoviy texnologiya” fakulteti “kimyoviy texnologiya” kafedrasi
|
| bet | 12/13 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 0,73 Mb. | | #248217 |
Bog'liq Gossipol smolasini qizdirish uchun Quvur ichida quvur tipidagi issiqlikYongʻin xavfsizligi qoidalari
Ishlab chiqarishdagi yongʻinlar ishchilar uchun xavf tugʻdiradi, katta zarar va moddiy zarar yetkazadi va ishning toʻxtashiga olib kelishi mumkin.
Yongʻinlarning sabablari:
qurilish inshootlarida, inshootlarda kamchiliklar;
xona tartibidagi kamchiliklar;
aloqa qurilmasidagi kamchiliklar;
uskunalar nuqsonlari;
texnologik jarayonlar rejimlarining buzilishi;
notoʻgʻri ish, xodimlarning beparvoligi va beparvoligi.
CH 245-71 standartlariga muvofiq, yongʻin xavfsizligi "g" toifasiga, binolar esa yongʻinga chidamlilikning birinchi toifasiga kiradi.
Yongʻinlarning oldini olish va lokalizatsiya qilish uchun bir qator tashkiliy va texnik tadbirlar amalga oshiriladi:
yongʻin asboblari va qum qutilari boʻlgan narsalarni oʻrnatish;
elektr yongʻin signalizatsiyasini oʻrnatish;
OXP-10 koʻpikli söndürücülerinin mavjudligi;
yongʻin xavfsizligi boʻyicha koʻrsatmalar bilan belgilangan joylarda joylashgan bosimli yongʻin suv taʼminoti va gidratlarning mavjudligi;
yongʻin shlanglari toʻgʻridan-toʻgʻri yongʻin suv quvurining chiqish quvurlarida katlanmış holda saqlanishi kerak;
yongʻin zinapoyalarining mavjudligi va yaxshi holati;
yongʻinga qarshi vositalar va jihozlarga, shuningdek yongʻin signalizatsiyasi vositalariga bepul oʻtish joylarini taʼminlash;
yongʻinga qarshi suv taʼminoti iqtisodiy va ishlab chiqarish suv taʼminoti bilan birlashtirilishi kerak.
Suv taʼminoti uzilib qolganda suvning uzluksiz taʼminlanishini taʼminlash uchun yongʻin suv taʼminoti tarmoqlari tashqi suv taʼminoti quvurlarining diametri kamida 100 mm boʻlgan halqali qilib yasalgan.yongʻin kranlari zamin sathidan 1,35 m balandlikda, chiqish joylarida bino ichida oʻrnatiladi.
Korxonada xodimlar xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari ularning tavsifi, yuzaga kelish maʼnbalari, ishchilarga taʼsir qilish xususiyatlari va salomatlik uchun xavfli darajasi va kelgusidagi oqibatlari toʻgʻrisida maʼlumotga ega. Ish joylaridagi ishlab chiqarish muhiti va mehnat jarayoning xavfli hamda zararli omillari toʻgʻrisida maʼlumotlar, ishlab chiqarish muhitining fizik, kimyoviy, radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim oʻlchovi natijalari, shuningdek ogʻirligi ish joylarini mehnat sharoitlari boʻyicha attestatsiya qilinishi bilan tasdiqlanadi.
Ishlarni faqat barcha zarur va toʻgʻri ishlaydigan xavfsizlik moslamalari, asboblar va nazorat qilish moslamalari, signalizatsiya va blokirovkalar bilan jihozlangan xizmat koʻrsatadigan uskunada bajaring.
Ammiak toʻplanishi mumkin boʻlgan asbob-uskunalar va kommunikatsiyalarni taʼmirlashga topshirayotganda, tozalash azotida yonuvchi moddalar boʻlmaguncha jihoz va kommunikatsiyalarni azot bilan tozalang.
Asboblar va kommunikatsiyalarni taʼmirdan keyin ammiak bilan toʻldirishdan oldin, tozalovchi azotdagi kislorod miqdori 3,0% dan koʻp boʻlmaguncha azot bilan tozalang (hajm).
Bosim ostida aloqa, armatura, jihozlarni taʼmirlashga yoʻl qoʻymang. Taʼmirlash ishlari bosimni yoʻqotish va taʼmirlangan joyni vilkalar bilan oʻchirishdan keyin amalga oshirilishi kerak. Taʼmirlanadigan jihozlar, kommunikatsiyalar puflanishi yoki yuvilishi kerak.
Baxtsiz hodisalar sabablarini aniqlash uchun, asosan, ikki usuldan foydalaniladi.
1. Statistika usuli-bu usul baxtsiz hodisalarning umumiy statistik hisobga olingan sanoat jarohatlanishi materiallarini tahlil qilishga asoslanadi.
2. Monografik usul-Bu usulning mohiyati shundaki, baxtsiz hodisa yuz bergan ayrim sex, uchastka yoki ishlab chiqarish xonasi chuqur va har tomonlama oʻrganiladi. Bu usulda korxonalarda roʻy bergan baxtsiz hodisalar, avariyalar va kasb kasalliklarining sabablari aniqlanadi. Shuningdek, qurilayotgan yoki loyihalanayotgan turdosh korxonalarda shunga oʻxshash baxtsiz hodisalarning kelib chiqmasligini taʼminlashga harakat qilinadi.
Atrof muhitni sanoat ishlab chiqarish taʼsiridan muhofaza qilish
Sanoat ishlab chiqarishning atrof-muhitga, inson sogʻligi va turmush tarziga taʼsiri XIX asrdan boshlab juda tеz surʼatlar bilan shakllanib, XX asrda misli koʻrilmagan darajaga еtdi. Bunga asosiy sabab, aksariyat kishilar, hattoki ayrim soha mutaxassislari ham “sayyoramiz chеki-chеgarasiz shu sababli ham sanoat ishlab-chiqarishidan, avtotransport vositalaridan va boshqa xalq xoʻjaligi korxonalaridan ajralib chiqqan zararli ashyolar oʻz-oʻzidan yoʻq boʻlib kеtadi” dеgan xulosa bеrdilar. Bu esa, ularda ekologik madaniyat, bilimning еtishmasligidan dalolat bеradi. Sanoat korxonalari, xoʻjalik maishiy xizmat korxonalaridan chiqqan chiqindilar yillar davomida tuproqda, suvda yoki atmosfеra havosida harakatlanib bir turdan ikkinchi turga oʻtib turadi. Xususan, DDT (dust), qoʻrgʻoshin, rux, mishyak, mis, vanadiy, molibdеn, kadmiy, simob, surma va boshqa bir qator kimyoviy elеmеntlar vaqt oʻtishi bilan oʻta zaharli birikmalar holida tuproqqa, suvga yoki havoda yigʻilib boradi. Eng achinarli tomoni shundaki, suv va havoda toʻplangan kimyoviy zaharli moddalar suv va havo bilan yеr kurrasi boʻylab aylanib yuradi. Shu sababli ham eng uzoq Antarktida muzliklarida uch rning tonnadan ortiq dust (DDT) kimyoviy vositasi yigʻilib qolgan boʻlib, ushbu uzoq mintaqada yashovchi tyulеnlar, pingivin, hattoki oq ayiqlarning jigarlaridan turli xil sanoat va qishloq xoʻjaligiga xos boʻlgan kimyoviy zaharli moddalar mavjudligi aniqlangan.
Sanoati rivojlangan shaharlar atmosfеra havosi tarkibidagi tutun, qurum, chang hisobidan osmonda gazlar yigʻilib tutunli boʻlutlar, tumanlar vujudga kеlmoqda va inson uchun foydali boʻlgan quyosh nurlarini еrgacha toʻla еtib kеlishiga toʻsiq boʻlmoqda. Oqibatda yoshi ulugʻ kishilarda asab va yurak xastaligi, bolalarda esa raxit kasalligi tobora koʻpayib bormoqda. Buning isboti misolida Erisman ilmiy-tadqiqot instituti maʼlumotlariga murojaat qilsak, atmosfеra havosidagi oʻrtacha yillik chang miqdori yashil yaylovlardagi 1 m³ havoda 0,01 mg, aholi yashaydigan ovullarda 0,14 mg, shahar havosida 0,16 mg boʻlgan boʻlsa, bu koʻrsatkich sanoat rivojlangan markaziy sanoat shaharlarida 0,28 mg ga tеng boʻlgan. S.Goldbеrg bеrgan maʼlumotlarga koʻra issiqlik ishlab chiqaradigan markaziy stantsiyalar joylashgan rayonlarda 500 dan ortiq maktab oʻquvchilari tibbiyot koʻrigidan oʻtkazilganda, ularning 60% ining oʻpkasida turli xil nostandart holatlar kuzatilgan boʻlib, 17,3%ida esa silikoz kasalligining boshlanayotgaligi qayd etilgan. Sanoat korxonalarining rivojlanishi, transport vositalarining ortib borishi, kommunal maishiy xizmat sohalarining kеngayib borishi, shahar atrofida turli xil markazlashmagan, oddiy gigiеna talablariga javob bеrmaydigan axlatxonalarning koʻpayishining oldini olish hеch kеchiktirib boʻlmaydigan gigiеna-ekologik tadbir hisoblanadi.
Ishlab chiqarish korxonalarida fuqarolarni, yaʼni ishchilarni favqulotda vaziyatlardan ximoyalash uchun fuqaro muxofazasi shtabi tashkil etilgan. Bu shtabni vazifasi obʼektni xavfli deb hisoblangan nuqtalarni kuzatish va nazorat qilishdan iborat.
1) Jamiyatni asosiy rivojlantiruvchi va ishlab chiqarish tizimining boshqaruvchi kuchi "inson" ekanligini hisobga olib, uning ishlab chiqarishdagi faoliyatini va sogʻligini saqlash ijtimoiy taraqqiyot yoʻlidagi muhim faktor-omil hisoblanadi. Shuning uchun ham sanoat korhonalarida sifatli mahsulot ishlab chiqarish jarayoni va mehnat sharoitini yahshilash, jarohatlanish, kasb kasalliklarini kelib chiqarish manbalarini yoʻqotish, charchash, toliqish boʻlmasligiga taalluqli chora-tadbirlarini qoʻllashga bogʻliqdir.
Korxonada mehnatni muhofaza qilishni ahamiyati ishlab chiqarishda yuz berishi mumkin boʻlgan bahsiz hodisalarni oldini olish, ogohlantirish, mehnat sharoitini yaxshilash, ishlab chiqarish jarayonlarining havf-hatarsiz oʻtishini taʼminlash va havfsizlik tadbirlarini amalga oshirishdan iborat. Bu tadbir-choralar tehnika va tehnologiyaning toʻhtovsiz rivojlanayotganligini hisobga olgan holda olib boriladi.
2) Barcha sanoat korxonalari atmosferaga chiqaradigan ishlab chiqarish zararli chiqindilari (gaz, tutun, chang va b.k.)ga qarab SN 245-71 ga asosan besh sinfga boʻlinadi.
3) Texnologik jaroyonlarni havfsizligini taʼminlashda ishlab chiqarish turini tanlash, homashyo va materiallarni agregat holati, jarayonni fizik kimyoviy shartlari, jarayonni davri, uskunalarni yigʻish va sozlash, isitish va sovutish turlari, texnologik reglamentga rioya etish va boshqa tadbirlarni amalga oshirish muhim ahamiyatga egadir. Shuningdek jarayonni havfsizligini taʼminlashda ishchilarni kasb boʻyicha tanlash va ularni oʻqitish, shahsiy muhofaza vositalarini qoʻllash zarur deb hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda farmatsevtika sanoatida keng qoʻllaniladigan filtrlash va yuvish moslamalari ichida tekis plastinka sinterlangan toʻr filtrlashdan foydalaniladi va ichki qattiq qoldiqlar ichki aralashtirgichni koʻtarish va aylantirishning ikki tomonlama funktsiyalari orqali mashinadan chiqariladi. Biroq, anʼanaviy Qurilma nafaqat zaif filtrlash taʼsiriga ega, balki filtrlash oqishiga ham moyil boʻladi va foydalanuvchi uchun uni yuvish qiyin, bu foydalanuvchi uchun bir nechta operatsiyalarni bajarish uchun noqulay boʻladi. Bundan tashqari, anʼanaviy ikkita filtrlash va yuvish usuli koʻpincha filtratni tezda chiqarib yubora olmaydi va operator uchun qurilmani toʻliq tozalash qulay emas, shuningdek filtratning oqishi va chiqindilariga moyil.
Vertikal konusli filtr uskunasining konus yoki tsilindri filtrlash moslamasini hosil qilish uchun koʻp qatlamli teshik plitalari va filtr muhiti bilan jihozlangan. Filtrlash vaqtida materiallarni filtrlash uchun ichkarida aralashtirish mili va oʻzgaruvchan burchakli va oʻzgaruvchan spiral aralashtirish moslamasi mavjud. Aralashtirish, koʻtarish va qirib tashlash operatsiyalarini bajaring va tushirish vaqtida filtr tortini avtomatik ravishda chiqarib tashlang. Ushbu mashina vakuum filtrlash yoki bosimli filtrlashni amalga oshirishi mumkin. Filtrlash jarayonida mashinadagi qirgʻich filtri ekranidagi filtr kekini doimiy ravishda qirib tashlaydi, shuning uchun material nozik bir filtr keki qatlami ostida filtrlanadi va filtrlash tezligi juda yuqori. Agar materialni yuvish kerak boʻlsa, atala avval mashinada filtrlanishi mumkin, keyin yuvish suyuqligi qoʻshiladi va mashinadagi qirgʻich, aralashtirgich va ekstruziya vinti filtr kekini qayta atala qilish uchun aylantirish va aralashtirish uchun ishlatiladi. Bu vaqtda, bosim yoki rezina changyutgich bilan filtrli tortga filtrlanadi. Shu tarzda qayta filtrlashni koʻp marta takrorlash materialni yaxshilab yuvishi va nihoyat barcha filtr tortini mashinadan siqib chiqarishi mumkin.
XULOSA
Men ushbu kurs ishini bajarish davomida “Quvur ichida quvur” turidagi issiqlik almashinish qurilmasining ishlash prinsipi konstruksiyasi va issiqlik almashinish darajasini oʻrgandim. Bunda gossypol smolasini isitish texnologiyasidan foydalangan holda qizdirish apparatida joylashtiriladigan “Quvur ichida quvur” turidagi issiqli almashinish qurilmasini oʻrgandim.
“Quvur ichida quvur” turidagi issiqlik almashinish qurilmasi ham bir necha turdagi konstruksiyalarga ega bu haqida men kurs ishining “Quvur ichida quvur” turidagi issiqlik almashinish qurilmalariga bagʻishlangan rejasida yoritib oʻtganman.
“Quvur ichida quvur” turidagi issiqlik almashinish qurilmasi kontakt apparatining ichida issiqlik almashinish jarayonini amalga oshiradigan asosiy qurilma sifatida qoʻllaniladi.
Shuningdek, uning ichida amalga oshadigan kontakt jarayonida issiqlikni butun yuza boʻylab tarqanib beradi.
|
| |
