Jarayonlarni tushunishda Karnegi Mellon Unvierstiteti tomonidan oʼtkazilgan
tadqiqotlarga eʼtiborimizni qaratamiz. Ularning Qobiliyat Yetukligi Modeli
(Capability Maturity Model) nomli kitobida korxonalar darajasiga qarab besh turga
boʼlingan. Unga koʼra, umumiy ravishda, yetuklikka yetmagan tashkilot, izchil va
doimiy natija koʼrsata olmaydigan, yetuk tashkilot esa, farqli ravishda, sifatli
mahsulot va servislarni izchillik va samaradorlik bilan ishlab chiqaradi.
Shu yerda bir savol tugʼiladi, jarayon nima oʼzi?
Kompaniya mahsulot yoki servis ishlab chiqarish uchun bajaradigan ishlari
Jarayonlardir. Misol uchun, ishga kirishda Аrizani-Tasdiqlash jarayoni (biror bir
korxonaga kirish uchun berilgan arizani tasdiqlash ham bir jarayon, uni ichida
korxona ariza topshiruvchini boshqalar bilan taqqoslaydi, intervьyu qilinadi, test
qilinadi va natijalarga qarab ishga olish yoki olmaslik hal qilinadi). Аgar siz xodim
-
6 -
boʼlsangiz, jarayon tushunchasidan soʼng xayolingizga allaqachon koʼplab misollar
kelayotgan boʼlishi turgan gap, hatto choy-damlash ham bir jarayon.
Shu jarayonlarning qanday bajarilishi mahsulotning sifati va tan narxiga
toʼgʼridan-toʼgʼri taʼsir qiladi. Bir korxona bir xil mahsulot taklif qiladigan boshqa
korxonani aynan jarayonlari yaxshiroq boʼlsa va ularni yaxshiroq bajarsa bozorda
yuta oladi.
Jarayon quyidagilarni oʼz ichiga oladi:
Qatnashchilar — inson, tashkilot yoki dasturiy tizim;
Jismoniy obʼektlar — qurilma, material, mahsulot, hujjat;
Аxborot obʼektlari — elektron hujjat yoki elektron yozuvlar.
Biznes Jarayon Ingredientlari
Bundan kelib chiqib, biz jarayonni xaridorga qiymatli boʼlgan maʼlum bir
natija beruvchi bir-biriga bogʼlangan qatnashchi va obʼektlardan iborat hodisa,
harakat va qaror nuqtalari toʼplami sifatida tasvirlashimiz mumkin. Biznes
Jarayonlarni Boshqarish esa ishlarni bajarishni optimallashtirish maqsadida biznes
jarayonlarni aniqlash, oʼrganish, tahlil qilish, qayta loyihalash, ishga tushirish va
nazorat qilishda foydalaniladigan usullar va vositalar toʼplamidir.
|
