-rasm. Konferensiyaga obuna bo’lishga misolю

334 
24.2-rasm. Konferensiyaga obuna bo’lishda foydalanuvchini ro’yxatga olish 
uchun oynaю 
24.3-rasm. Ro’yxatga olinganlikni tasdiqlash 
 
24.3. Usenet xizmatining ishlashini tashkil etish 
 
Usenetga fayllarni yuklash va e’lon qilish quyidagi tarzda bajariladi: 
Foydalanuvchi unga yaqin bo’lgan Usenet serverlaridan birida obuna bo’lishni 
amalga oshiradi. Odatda bu tashkilot yoki o’quv muassasasining barcha axborot 
resurslari joylashgan kompyuter hisoblanadi. 
Foydalanuvchilardan yangi xabarlarni kelishini ortishi bilan serverlar bu 
yangi ma’lumotlar bilan o’zaro almashinadi. Foydalanuvchi istalgan serverda 
istalgan yangiliklar guruhiga obuna bo’lishi mumkin. Har bir server obuna amalga 
oshiriladigan obunachilar ro’yxati va telekonferensiyalar ro’yxatini yuritadi. 
Maqola tushganida server unga ma’lum bo’lgan serverlarni yangi ma’lumotlar 
paydo bo’lganligi haqida xabardor qiladi va so’rov bo’lganida ularni uzatadi. 
Usenet serverlari ularning foydalanuvchilari bir-birlari bilan muloqot qila 
olishi uchun bir-birlarida saqlanadigan ma’lumotlardan nusxa oladi (qisman yoki 
to’liq). Lekin ular asinxron ishlaydi. Ulardan har biri kuniga boshqa serverlardan 
yuklanadigan ma’lumotlar hajmiga yoki kamida ularning saqlanishi muddatiga 
(retention rate) o’z cheklanishlariga ega. Binobarin, serverning ma’muriyatining o’zi 
qaysi guruhlarni sinxronlashtirish kerak, ma’lumotlar u yoki bu guruhda qanday 

335 
hajmda va qancha saqlanishini aniqlaydi. Har bir xizmat o’z imkoniyatlariga ko’ra 
o’z foydalanuvchilariga maksimum xizmatlarni taqdim etishga intiladi. Ko’plab pulli 
serverlar deyarli istalagan kontentni, hatto qaroqchilik kontentlarini loginni 
kiritilishini 
rad 
etish 
bilan 
(o’z 
foydalanuvchilarining 
harakatlarini 
protokollashtirish) ma’qullaydi va fayllarni e’lon qilinishiga cheklashlarga ega. 
Serverlarning o’zaro ta’sirlashishi NNTP protokoli orqali amalga 
oshiriladi. NNTP protokoli UUCP protokolining o’rniga kelgan va uning maqsadi 
Usenet serverlari orasida ma’lumotlar almashinuvini tartibga solishdan iborat. 
UUCP protokoli bo’yicha yangiliklarni uzatishda barcha yangi xabarlar 
bitta serverdan boshqasiga uzatilgan, keyin bu serverdan keyigisiga uzatilgan va 
h.k. Natijada tarmoqda serverlarda qanchalik bo’lgan bo’lsa, shunchalik bir xil 
yangiliklar ma’lumotlar ombori vujudga kelgan. Bunda serverga bu serverda hech 
kimga kerak bo’lmaydigan yoki mavjud bo’lgan ma’lumotlar tushgan. 
Tushunarliki, tarmoq bu holda samarasiz yuklangan. 
NNTP protokolidan foydalanish bilan vaziyat sezilarli o’zgardi. Interaktiv 
protokol ishlatilganida dastur-serverlar xabarlarning mavjudligi haqidagi 
ma’lumotlar bilan almashishi va so’rovlari bo’lgan ma’lumotlarni buyurtma 
qilishi 
mumkin. 
Markaziy 
server 
lokal 
tarmoqlarda 
yangiliklarni 
markazlashtirilgan saqlanishini ta’minlaydi. Foydalanuvchilar yangiliklarni 
ko’rish uchun dastur-mijozlarni ishlatadi. Bu serverning o’zida yangiliklar 
guruhlariga foydalanuvchilarning obunalari ro’yxati ham saqlanadi. Oraliq yoki 
«slave» (bo’ysunuvchi) server odatda ko’p foydalanuvchilar soni bo’lgan 
mashinalarga o’rnatiladi va faqat oxirga kelgan ma’lumotlarni saqlaydi. Barcha 
qolgan ma’lumotlar uchun u tarmoqning markaziy serveriga murojaat qiladi. 

Download 11,41 Mb.