25.2. Videokonferensiyalarni tashkil qilish – H.32x standartning protokollari 1990 yilida videokonferensiya sohasida birinchi xalqaro standarti chiqqan
edi – ISDN bo’yicha videokonferensiyalarni quvvatlash uchun H.320
spesifikatsiyasi. Undan keyin ITU videokonferensiyalarga tegishli bo’lgan bir nechta
seriyali tavsifnomalarni qabul qildi. Bu seriyadagi tavsifnomalari, H.32x bilan
nomlanib, H.320 dan tashqari, har xil tarmoqlar uchun kerak bo’lgan H.321 – H.324
standartlarni o’z ichiga oladi.
90-yillarning ikkinchi yarmida IP tarmoqlar va Internet rivojlanishi boshlagan
davrda ular ma’lumotlar uzatish iqtisodiy muhitga aylandilar va hamma joyda
ishlatilishi boshlagan edi. Lekin ISDNga qaraganda IP tarmoqlar audio va video
oqimlarni uzatish uchun yomon moslangan edi. IP tarmoqlarning bor strukturani
ishlatish maqsadida 1996 yilda H.323 standartini paydo bo’lishiga olib kelindi
(Visual Telephone Systemsand Terminal Equipment for Local Area Network Switch
352
Provide a Non-Guaranteed Quality of Service, kafolatlanmagan xizmat ko’rsatish
bilan lokal tarmoqlar uchun videotelefonlar va terminal qurilmalari). 1998 yilda H.323
v.2 (Packet-based multimedia communication systems, paketlar kommutatsiya bilan
tarmoqlar uchun multimedia aloqa tizimlari) standartning ikkinchi versiyasi ishlab
chiqildi, 1999 yilda tavsifnomalarning uchinchi versiyasi, 2001 yilda H.323
standartning to’rtinchi versiyasi qabul qilindi. Hozir H.323 bu seriyaning muhim
standartlaridan biri hisoblanadi. H.323 – bu kafolatli xizmat ko’rsatishni ta’minlab
bermaydigan (QoS) hisoblash tarmoqlarda mul’timedia ilovalar uchun ITU-T
tavsifnomalari. Bunday tarmoqlar Ethernet, Fast Ethernet va Token Ring bazasida IP
va IPX paketli kommutatsiya tarmoqlar o’z ichiga oladi.
H.323 tavsifnomalari quyidagilarni ta’minlab beradi:
O’tkazish polosani boshqarish;
Tarmoqlararo konferensiyalarni tashkil qilish imkoniyati;
Platformali mustaqillik;
Ko’p nuqtali konferensiyalarni qo’llab-quvvatlash;
Ko’p adresli uzatishni quvvatlash;
Kodeklar uchun standartlar;
Moslashish va ixchamlilik.
O’tkazish polosani boshqarish. Audio va video axborotlarni uzatish aloqa
kanallarni ko’p yuklatadi, agar yuklama oshirishini kuzatmasa, muhim tarmoq
xizmatlarning ishi buzilishi mumkin. Shuning uchun H.323 tavsifnomalari
o’tkazish polosasini boshqarishni ta’minlab beradi. H.323 hamma ilovalar uchun
bir vaqtli ulanish sonlarni va umumiy o’tkazish polosani chegaralash mumkin. Bu
chegaralar boshqa tarmoq ilovalar ishi uchun kerak bo’lgan resurslarni saqlashni
yordam beradi. H.323 har bitta terminali konferensiyaning aniq sessiyada o’zini
o’tkazish polosani boshqarish mumkin.
353
Tarmoqlararo konferensiyalarni tashkil qilish imkoniyati. H.323
tavsifnomalari har xil turdagi tarmoqlarda (masalan, IP va ISDN, IP va PSTN)
videokonferensiya qatnashuvchilarni ulash vositasini taqdim etadi.
H.32x standart protokollarning asosiy xarakteristikalari 25.1-jadvalida
keltirilgan.
25.1 jadval. H.32x standart protokollari
