Kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

1-mustaqil ishi

Dasturiy ta'minot ishlab chiqish jarayonlari, dasturlash kompaniyalari va dastur muhandislari tomonidan amalga oshiriladi. Bu jarayon quyidagi asosiy bosqichlardan iborat bo'ladi:

1. 
   Talablar tahlili: Dastur muhandislari va stakeholderlar (mijozlar, boshqalar, foydalanuvchilar) talablarni tahlil qilish uchun ko'rsatma va ma'lumotlar to'plab olishadi. Bu talablarni tahlil qilish jarayoni, dastur nima qilishi kerakligini, muhim funktsiyalarni, ishonchli va ishonchsizlik holatlarini va kuchli bo'lish kerakligini o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Dasturiy ta'minotning shakllantirish: Talablar tahlili natijalariga asosan, dasturni ishlab chiqish uchun arxitektura va dizayn shakllantiriladi. Bu jarayon dastur uchun tizim va serverlarning strukturasini, dastur dastlabki prototipini, interfeys dizaynini va qo'llanmalarini o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Kodlash: Dastur tashqi va ichki funktsiyalarni o'z ichiga oladigan dasturlash tili (masalan, Python, Java, C++) yordamida dasturlash jarayoni amalga oshiriladi. Bu jarayonda dastur muhandislarining va dasturchilarining ishtirok etishlari mumkin.
   
4. 
   Testlash: Ishlab chiqilgan dastur o'zgartirilgan va yoki to'g'rimi sifatida tekshiriladi. Bu jarayonda avtomatik testlar, qo'llanmalar orqali manual testlar yoki test ekipleri yordamida test ishlaridan foydalanilishi mumkin. Xato topilganda, dastur to'g'rilanadi va testlash qayta amalga oshiriladi.
   
5. 
   Yayish va o'rnatish: Dasturning ishlab chiqilgan versiyasi, muayyan platformalar uchun paketlangan va ishlab chiqarilgan dastur uchun to'g'ridan-to'g'ri o'rnatish jarayoniga tayyorlanadi. Bu jarayonda o'rnatish, dastur to'g'risidagi ma'lumotlarni yuklash, to'g'ri bo'limlarni saqlash va dastur foydalanuvchilarga yetkazilishi bilan bog'liq.
   

Dasturiy ta'minot ishlab chiqishda foydalaniladigan modellar va texnologiyalar o'sha dasturning xususiyatlariga va maqsadiga qarab o'zgaradi. Quyidagilar dasturiy ta'minot ishlab chiqishning asosiy qismlaridan ba'zilaridir:

1. 
   Klassik modellarga asoslangan ta'minot ishlab chiqish: Ushbu modellar, matematik va statistika asosida ishlaydigan algoritmlardir. Misol uchun, qo'shimcha ma'lumot analizi, statistik analiz va o'zgaruvchanlik analizi kabi qavramlarga asoslangan modellar bu kategoriyaga kiradi.
   
2. 
   Muntazam ta'minot modellari (MLP): Muntazam ta'minot modellari, ma'lumotlarni kiritish bilan boshlanadi va natijada belgilangan ma'lumotlarni berish bilan tugaydi. Ushbu modellar g'oya asosida ishlaydi va qo'llab-quvvatlovchi ma'lumotlardan o'rgangan imkoniyatlarga ega bo'lishi kerak. Muntazam ta'minot modellari, neurallar tarmoqining qo'shimcha ma'lumotlarni bilib olishi uchun foydalaniladi.
   
3. 
   Soha asoslangan ta'minot modellari: Ushbu modellar, ma'lum bir soha uchun ma'lumotlar bilan ishlash uchun o'rganilgan xususiyatlardan foydalanadi. Masalan, tasvir ishlab chiqish, matn tahlili, raqamlar bilan ishlash kabi sohalar uchun soha asoslangan modellar foydalaniladi.
   

Dasturiy ta’minot ishlab chiqish va testlash bo‘yicha standartlar tahlili shu haqida maruza kerak .

1. 
   ISO/IEC 25010 (SQA standartlari): Ushbu standart dasturning sifatini (keyingi variantida SQA - Software Quality Assurance deb ataladi) o'rganish va baholashga oid standartlarni taqdim etadi. Bu standart dasturning funktsional, ishga tushirish, ishlash va amalga oshirish sifatini baholashni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   ISO/IEC 9126 (Dastur sifati standarti): Bu standart dasturning sifatini ta'minlash uchun kerak bo'lgan amallarni ko'rsatadi. Bu standart dasturning funktsional, ishga tushirish, ishlash va amalga oshirish sifatlarini ta'riflaydi.
   
3. 
   IEEE 829 (Test hujjatlari standarti): Ushbu standart dastur testlash jarayonida yaratilishi kerak bo'lgan test hujjatlarni tahrirlash va tuzishga oid prinsiplarni ta'riflaydi. Ushbu standart testlar uchun ma'lumotlar, test rejasalari, test natijalari va xato raportlarini o'z ichiga oladi.
   
4. 
   ISO/IEC 17025 (Sinov laboratoriyasi standarti): Bu standart laboratoriya sinovlari uchun ta'lim, sertifikatlashtirish va tan olish bo'yicha qoidalarni ta'riflaydi. Bu standart dastur testini o'tkazadigan laboratoriyalar uchun sinov jarayonini boshqarish prinsiplarini o'z ichiga oladi.
   
5. 
   ISO/IEC 29119 (Testning qo'llaniladigan standarti): Ushbu standart test ishlarining amalga oshirish jarayonida bo'lgan amallarni va qo'llanmalarni ta'riflaydi. Bu standart test ishlari o'tkazish uchun kerakli qo'llanmalarni tashkil etish va ulardan foydalanishni talab qiladi.
   

1. 
   ISO 9001: Bu standart, maxsus mahsulotlar yoki xizmatlar uchun sifatni ta'minlashni maqsad qiladi va uning muvofiqligini aniqlaydi. Bu standart dasturiy ta'minot ishlab chiqishni o'z ichiga olmasa ham, bir tizimni qanday yaratish, boshqarish va mustaqil yondashuvni belgilashga yordam beradi.
   
2. 
   IEEE Std 1012-2016: Bu standart, dasturiy ta'minot sinovlarining boshqarilishiga yordam beradi. Ushbu standart, sinov jarayonining barcha bosqichlarini, jarayonning barcha bosqichlarini, test namunalari va test ma'lumotlari kabi xususiyatlarni ta'riflaydi.
   
3. 
   ISO/IEC/IEEE 29119: Bu standart dasturiy ta'minotning avtomatik sinovlariga yordam beradi. Bu standart sinovlarning rejalashtirilish, test namunalari va ma'lumotlarni boshqarish, sinov namunalari va sinovlarning barcha bosqichlari va natijalarini ta'riflaydi.
   
4. 
   OWASP: Bu standart dasturiy ta'minotning xavfsizligi bilan bog'liqdir. Ushbu standart tizimning xavfsizligini ta'minlash uchun yo'llanma va qo'llanmalar kabi resurslar taqdim etadi.
   
5. 
   WCAG: Bu standart, tizimning ko'p qamrovli foydalanuvchilarga yuqori sifatli ko'rish, eshitish va muloqot qilish imkoniyatini ta'minlashga yordam beradi. Ushbu standart, tizimning tilini va tekshirishini, tartib va nizomni, qulaylik va tajribani ta'minlashni xohlagan odamlar uchun foydalanishga qulay qilishni maqsad qiladi.
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati