– Chiqish qiymatdan kiruvchi qiymatni hosil qilishning imkoniyati mavjud emas
(bir tomonlamalik).
– Kirish qiymatini o‘zgarishi chiqishdagi qiymatni ham o‘zgarishiga olib keladi.
Xesh funksiya asosida ma’lumot butunligini tekshirish
Bunga asosan yuboruvchi xabarning xesh qiymatini hisoblaydi va uni qabul
qiluvchiga xabar bilan birgalikda yuboradi. Qabul qiluvchi dastlab xabarning xesh
qiymatini hisoblaydi va qabul qilingan xesh qiymat bilan solishtiradi.
Agar har
ikkala xesh qiymat teng bo‘lsa, u holda ma’lumotning butunligi o‘zgarmagan, aks
holda o‘zgargan deb topiladi.
2.4.Rasm. Xesh funksiya sxemasi
Kriptografik akslantirishlar
Odatda kriptografiyada ma’lumotlarni shifrlashda (deshifrlashda)
quyidagi ikki
turdagi akslantirishshlardan foydalaniladi.
– Ulardan biri
o‘rniga qo‘yish
(substitution) akslantirish bo‘lsa,
– ikkinchichi
o‘rin almashish
(permutation) akslantirishidir.
O‘rniga qo‘yish akslantirishi
O‘rniga qo‘yish akslantirishida, ochiq matn belgilari bir alfavitdan olinib, unga mos
shifrmatn boshqa bir alfavitdan olinadi
Sodda ko‘rinishda olingan o‘rniga qo‘yish akslantirishi
asosida shifrlash uchun
olingan matn quyida keltirilgan. Ushbu sodda shifrlash
usuli Sezar nomi bilan
mashhur.
• Masalan, agar ochiq matn “HELLO” ga teng bo‘lsa, unga mos holda shifrmatn
“KHOOR” ga teng bo‘ladi.
• Mazkur holda shifrmatn alifbosi ochiq matn alifbosidan 3
ga surish natijasida
hosil qilingan va shuning uchun shifrlash kalitini 3 ga teng deb qarash mumkin.
