Ijodiy masalalarni yechish bosqichlari

Download 456,92 Kb.
bet	5/8
Sana	13.05.2024
Hajmi	456,92 Kb.
	#229763

Bog'liq
jalolovaM02
6exk259oaIvQ10R8E4H7X9tqpY4dl2fDaNyjLIQF (1), DTM-2019 TO\'PLAM ONA TILI VA ADABIYOTI, journal-2017-1, 10 sinf 20 ta test, IT va ITU.КL. uslub. ko\'rsatma.2022, Orol dengizining ekologik ahvoli, L21-Introduction-to-IO, Dinara muloqot seminar, Klaster, Биология 11 класс, 1-Topshiriq (Amaliy), 6fc21eb9-12d1-49b5-95dd-58ec1e89b5f9, 1699972167 (1), 1699369989 (2), 7 ¬½áßß 1 þÑÔóÑÓÔý ÓÒß߬¿® ´ºÙ¬

Ijodiy masalalarni yechish bosqichlari. Chizma chizish murakkab jarayon hisoblanadi, chizuvchidan sabr toqat va qunt bilan ishlashni talab qiladi. Chizmaning sifati chizuvchining qo‘l sezgisiga bog‘liq bo‘!adi. Chizmalarni toza va chiroyli qilib chizishda, asosan, qo‘l sezgisi katta ahamiyatga ega. Chiziladigan bir hil turdagi chiziqlar bir hil yo‘g‘onlikda, bir tekis qilib chizilishi lozim. Insonda qo'I sezgisi yaxshi rivojlangan bo‘lsa, qo’liga olgan qalamni qog‘oz ustida mahorat bilan yurgiza oladi. Insonning qo‘l sezgisini tekshirish uchun qalam uchi ingichka qilib chiqariladi uchlanadi va chizg'ich yordamida bir nechta chiziq chizish mashq qilinadi. Shunda chizilgan chiziqlarning ko'pchiligi bir xil chiqsa, uning qo‘l sezgisi yaxshi rivojlangan hisoblanadi. Ba'zi odamlarning qo‘l sezgisi nisbatan rivojlanmagan bo‘ladi. Ular qalamning uchi ingichka yoki yo‘g ‘onroq uchlangandan qat'iy nazar, qalamni bir xilda bosib chizishadi. Shunda ingichka uchli qalam uchi sinib ketadi, bu yerda, ingichka uchli qalamni ohistalik bilan bosib chizish lozimligiga ahamiyat berilmaydi. Muntazam ravishda ingichka uchli qalam bilan chizishni mashq qilib turish orqali qo‘l harakati sezgisini me'yorlash mumkin. Turli jismoniy mehnat jarayonidan keyin qo‘l sezgisi pasayib ketadi. Bunda chizmalarni chizish bir muncha qiyinlashishini ham hisobga olish tavsiya etiladi. Hayotimizda chizmaning o‘rni juda kattadir. Hozirgi ishlab chiqarishni chizmalarsiz tasaw ur etib boMmaydi. Narsalarni texnikada qabul qilingan tasvirlash usullari ko‘p asrlar davomida yaratilgan. Ishlab chgiqarishda biror buyumni, masalan, mashina va mexanizmlarning detallarini yasash hamda ularni yig‘ish, shuningdek, bino hamda inshootlar nqurish uchun ularning chizmalari boiishi zarur. Chunki chizmalarsiz buyumlarni yasab boMmaydi. Buyumning shaklini va o‘lchamlarini tekislikda aniq ko‘rsatadigan tasvir ko‘mpleks chizma yoki qisqacha qilib chizma deyiladi. Dunyodagi ko‘pgina mamlakatlarning taraqqiyot darajasi ta’limning qanchalik rivojlanganligi, yangi innovatsion tеxnologiyalarni ta’lim olish jarayonida qo‘llanilishi bilan o‘lchanadi. Shuningdеk, rivojlangan mamlakatlarda fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat barpo etishning muhim shartlaridan biri ham ularning zamonaviy ta’lim tizimini qanchalik rivojlantira olganligiga bog‘liqdir. Kоmpyutеr grаfikаsining rivоjlаnishi bilаn o’quvchi-talabalаr o’rtаsidа qo’ldа yuqоri sifаtli chizmа bаjаrishgа qiziqish birmunchа kаmаyib bоshlаgаnligini kuzаtishimiz mumkin. O’quvchilar kоmpyutеrda ishlash malakalarini va prоеksiоn chizmachilik O’quvchilarda grafikaviy bilim, malaka va o’quvlarni tarkib toptirish va maktabda o’quvchilarning grafikaviy tayyorgarlik istiqbollari bilan bog’liq, masalani ilmiy asoslash ob’ektiv haqiqatning muhim xususiyatlarini hisobga olishini talab qiladi. Ishlab chiqarish funksiyalarining ko’pchilik qismining mashinalarga yuklanishi natijasida mehnat jarayoninining ijrochilik qismlarini tashkil etuvchi harakatlantiruvchi operatsiyalar birmuncha soddalashib bormoqda. Shu munosabat bilan turli infarmatsiyalarni yfigd qilish ularni fikran o’zlashtirish bilan bog’liq bo’lgan aqliy operatsiyaning salmog’i ortib bormoqda. Hozirgi zamon ishlab chikarish sharoyitida inson mehnatining harakterli xususiyatlaridan biri, uning texnik ob’ektib va texnalogik jarayonlarni boshqarishdagi vositachiligi bilan ifodalanmokda. Ishlab chikarishning kator tarmoklarida insonning muloqoti real ob’ektlar bilan bulmay, real utib boradi hotira va jarayonlarning urnini bosuvchi sxemalashtirilgan boshqaruv pultlari bilan olib boriladi. Inson mashinalar, mexanizmlar va texnalogik jarayonlarning modellari bilan ish ko’rganda boshqaruvchi va ko’zatuvchi ob’ektlar haqida ko’proq infarmatsiyalar olish imkoniyatiga ega bo’ladi. Agar jamiyat ishlab chiqarish kurslari rivojlanishining muayyan bosqichlarida insonning grafikaviy savodi ob’ektlarning obrazli grafikaviy modellari bilan ish ko’rish o’quvlari bilan bahlolangan bulsa, hozirgi vaqtga kelib, fazoviy va boshqa masalalarning yechish usulini prinsipial ravishda o’zgartirish bilan bog’liq bo’lgan ob’ektlarning abstrakt simvolik shakldagi modellari bilan ish ko’rish o’quviga ustunlik berilmoqda. Hozirgi zamon moddiy ishlab chiqarish sharoitida, infarmatsiya vositalarining sastavi va belgili tarkibini sifat jihatdan o’zgartirish ehtiyoji sezilmokda. Bu masalani yechish bilan bog’lik soddalashtirish sistemaning ikki yuli aniqlanmoqda. Birinchisi - shunday sistema yaratish kerakki, tanlangan belgilari shakli tasvirlanadigan ob’ektning xususiyat va munosabatlarining maksimal ravishda aks etrirish kerak. Ammo kupchilik hollarda bunga kiyinchilik bilan erishish mumkin. Ikkinchisi – yo’l esa boshqaruvchi ob’ektlarning xarflar, raqamlar va boshqa shartli belgilar vositasida ularning real xususiyat va munosabatlarni hech bir eslatmaydigan tarzda tasvirlayotgan g'oya bilan bog'liqdir. Bu tendensiyi texnalogik hujjatlarni rasmiylash bilan bog’liq bulgan chizmachilik fanida qayta ko’rinmoqda va xalqaro mashtabda sistemali ravishda takommilllashtirilgan. Ayrim ixtisoslashtirilgan sanoat tarmoklarida elektron radio texnik, asbobsozlik tipavoy dettalar, asboblar, o’zenlar va shunga o’xshashlar chizmalarni narmallashtirish soddalashtirish soxasida bir nechta qadamlar qo’yilmoqda. Texnalogik hujjatlar soxasida tipavoy texnalogik operatsiyalarning tasvirlarini shartli reflekslar bilan almashtirish g’oyalari oldinga surilmokda shunday qilib, tasvirlarda uning xususiyatlari bilan fark kiladigan kup sonli real ob’ektlarning tula aks ettirishga yordam beradigan va ularga universal moxiyat kasb etadigan sxemalashtirish va furmalashtirish tendensiyali kuchaymoqda.Yuqorida ko’rsatib o’tilgan fan va texnalogiyaning jadal o’sishi bilan bog’liq chizmachilik fanining rivojlanishini ob’ektiv tendensiyani o’quvchilarni grafikaviy tayyorgarlik jarayonida o’z aksini topmog’i lozim.Shunday ekan yukorida aytib utilgan ob’ektiv hakikatni kuyidagi xulosalarni chikarish mumkun. Birinchidan, O’zbekistonda ta’lim rivojlanishni yangi boskichida utmokda. Shu munosabat bilan maktabda grafikaviy tayyorgarlik kuchaytirilgan talabni qo’yish talab etiladi. Bu xozirgi kunimiz uchun eng zarurdir. Ikkinchidan, kishilarning obrazi tafakkuri va fazoviy tasavvurini rivojlantirishga karatilgan talablar o’zluksiz ravishda usib bormokda. Umumiy va kasb-hunar ta’limining rivojlantirish orasida o’quv-tarbiya jarayonining sifatini oshirish muommolari muxim bulgan vazifadan biridir. Bu yo’nalishdagi izlanishlarni zarurligi, birinchidan, hozirgi zamon darsiga, ukutuvchilarning ilmiy-metodik tayyorgarligiga bulgan talabni ortib borayotganidan bo’lsa, ikkinchida, so’ngi yillarda pedagogika fani erishgan yangiliklarni didaktik, nuktai nazardan o’qutuvchilarning baholay olishga bo’lgan talabning ortib borishidir. Ma’lumki, umumiy ta’lim maktablarida mehnat va politexnika ta’limini to’la-to’kis amalgam oshirishi o’quvchilarni grafik savodxonligini oshirish shuning uchun zarurli, ilmiy-texnika taraqqiyoti sharoitida insonning predmat va ob’ektlarning real hususiyatlariga ko’ra abstraksiyalashning xar hil darajadagi grafikadagi modellar bilan ish ko’rish qobiliyatga bulgan talablar kun sayin o’sib bormoqda. O’quvchilaring mexnat politexnika tayyorgarligida chizmachilikning ruli shundan iboratki, grafikaviy faoliyat o’zining sinfikaviy hususiyatga ko’ra chizmalarni o’qish va bajarish soxasidagi bilimlar va o’quvlar sistemasi bilan texnikaga taluqli sistemalashgan bilimlarni uyg’unlashtirilishi bilan xarakterlanadi. Chizmachilik kursidagi o’quv materialining mazmuni o’quvchilarada texnikasini o’zlashtirishga, ishlab chikarishda texnikaviy ob’ektlar ilan mulokotda bulishga karatilgan.Chizmalar infarmatsiyalarning shunday sifetsifikit vositalardan birikib, ularsiz fanda, ishlab chikarishda va turmushda insonni kamrab olingan mashinalar, asoblar, inshoatlar, kup sonli texnikaviy yp’nalishlarni bilib olish va ulrning to’zilishini modellashtirib bo’lmaydi.Keyingi yillarda chizmachilik metodikasi takommillashtirib bormoqda. Shunga ura o’qitish jarayonida nazariy asoslangan va ta’limning kup yillik amaliyotida sinalgan metodik yo’l-yo’riqlariga amal qilish lozim.Bularning eng asosiysi tug’ri burchakli proeksiyalash bilan aksonometrik proeksiyalashning paralel o’rganish, giometrik proeksion va texikaviy chizmachilikning bir butunligini tug’ri anglashdan iborat. O’qitish jarayonida o’quvchilarning tafakkurini rivojlantirish soxasida xozirgi vaqtgacha qilinayotgan ishlarni yanada takommillashtirish lozim. Bu-bolalarni faqat bilimlar sistemasi bilan qurollantiribgina kolmay, balki ularda fikrlash faoliyatining turli grafikaviy masalalarni yechish bilan bog’liq bo’lgan usullarni shakllantirish ham kerak degan so’zdir.Chizmachilikda va pedagogik psixalogiyada o’quv ishlarining eng yaxshi usullarini tanlashga katta axamiyat berilmoqda. Ayniqsa ta’lim jarayoniga o’quvchilarning bilish faoliyatini aktivlashtirilyotgan kiritish metodikaning diqqat markazida vazifalaridan biri bo’lib qolmoqda.Shu nuqtai nazardan turib, o’tirb ko’rilsa o’quv adakbiyotlari, didaktik materiallar bo’yicha o’tkazilgan tazlil natijasida grafikaviy mashklar o’quvchilarni bilish faoliyatining aktivligiga turlicha ta’sir qilishni kursatdi. Hamma o’quv mashqlarini shartli ravishda uchta gruppaga bo’lish mumkin. Ular reproduktiv yoki turli darajadagi aktiv fikrlash faoliyati bilan bog’liq bo’lishi mumkun. Birinchi gruppaga chizmani mashtab bo’yicha o’zgartirib yoki o’zgartirmay tasvirlash mashqlarini kiritish mumkun. Bu mashklar tafakkurni rivojlantirishga ham foyda keltiradi. Chizmachilikda va pedagogik psixalogiyada o’quv ishlarining eng yaxshi usullarini tanlashga katta axamiyat berilmoqda. Ayniqsa ta’lim jarayoniga o’quvchilarning bilish faoliyatini aktivlashtirilyotgan kiritish metodikaning diqqat markazida vazifalaridan biri bo’lib qolmoqda. Shu nuqtai nazardan turib, o’tirb ko’rilsa o’quv adabiyotlari, didaktik materiallar bo’yicha o’tkazilgan tazlil natijasida grafikaviy mashklar o’quvchilarni bilish faoliyatining aktivligiga turlicha ta’sir qilishni kursatdi. Hamma o’quv mashqlarini shartli ravishda uchta gruppaga bo’lish mumkin. Ular reproduktiv yoki turli darajadagi aktiv fikrlash faoliyati bilan bog’liq bo’lishi mumkun. Download 456,92 Kb.

Download 456,92 Kb.