|
Kompyuterda raqamli axborotni taqdim etish
|
| bet | 7/8 | | Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 1,28 Mb. | | #121485 |
Bog'liq 1 Amaliy ish MALOXAT4. Kompyuterda raqamli axborotni taqdim etish
Kompyuterlarda raqamlarni ifodalash uchun ikkita shakl qo‘llaniladi:
tabiiy yoki qattiq nuqta shakli;
normal shakl yoki suzuvchi nuqta shakli ( real ).
Arifmetik ma'lumotlarni qayta ishlashda, qoida tariqasida, haqiqiy sonlar qo‘llaniladi, chunki ularni qo‘llash doirasi kattaroqdir. Ushbu shakllar quyida muhokama qilinadi.
4.1 Ruxsat etilgan nuqta raqamlari
Ruxsat etilgan nuqtali raqam belgisi va raqamiga ega. Ruxsat etilgan nuqta kompyuterni qurish bosqichida sonning butun va kasr qismlarini tasvirlash uchun mashina so‘zining qancha va qaysi raqamlari ajratilganligi aniqlanganligini anglatadi. Zamonaviy kompyuterlarda bu shakl faqat butun sonlar uchun ishlatiladi.
Masalan .
a) Butun va kasr qismlari bo‘lgan katak.
14-misol : bit panjarasiga -11011.1101 raqamini yozing , bunda butun son uchun 7 bit, belgi uchun 1 bit, kasr qismi uchun 6 bit ajratilgan.
Bo‘sh kataklarni nol bilan to‘ldiring. Natijada biz quyidagi raqam yozuvini olamiz:
10011011,110100
b) Butun sondan iborat katak.
Ruxsat etilgan nuqtali raqamlardan foydalanishning afzalliklari arifmetik amallarni bajarish qulayligi va raqamlarni ifodalashda yuqori aniqlikni o‘z ichiga oladi. Kamchiliklari raqamlarning kichik diapazoni:
P - s ≤ N ≤ P m – P - s ,
bu erda P - sanoq tizimining asosi;
m – butun qismdagi raqamlar soni;
s - kasr qismidagi raqamlar soni .
4.2 Suzuvchi nuqtali raqamlar
O‘zgaruvchan nuqta raqamlarini (FPN) ifodalash uchun raqam yozishning yarim logarifmik shakli qo‘llaniladi:
N = mqp _
bu yerda q - sanoq sistemasining asosi, p - sonning tartibi, m - N sonining mantisasi.
Bunday holda, mantis birdan kam bo‘lishi kerak va tartib butun son bo‘lishi kerak.
Nuqtaning pozitsiyasi p buyurtma qiymati bilan belgilanadi . Buyurtma o‘zgarganda, nuqta chapga yoki o‘ngga siljiydi (suzadi).
Masalan: 125 10 = 12,5 10 1 = 1,25 10 2 = 0,125 10 3 = 0,0125 10 4 = ....
Raqamlarni yozishda noaniqlikni o‘rnatish uchun raqamni yozishning normallashtirilgan shakli qabul qilinadi . Normallashtirilgan sonning mantissi diapazonda o‘zgarishi mumkin: 1/ q ≤ | m | < 1. Shunday qilib, normallashtirilgan raqamlarda nuqtadan keyingi raqam muhim bo‘lishi kerak.
15-misol.
16-misol.
a) Ikkilik raqam + 1011001.101 ni suzuvchi nuqta shaklida normallashtirilgan shaklda ifodalash
+ 101101.101=0,101101101 ∙10 110
b) −10010.1001 ikkilik sonini suzuvchi nuqta ko‘rinishida normalangan shaklda ifodalash
−10010,1001 = -0,100101001 ∙10 101
Mashina so‘zida raqamlarni ifodalash uchun mantis, ko‘rsatkich, raqam belgisi va daraja belgisini ifodalovchi raqamlar guruhlari ajratiladi:
Shunday qilib, suzuvchi nuqtali raqamlar qayta ishlangan raqamlar oralig‘ini ko‘paytirishga imkon beradi, ammo raqamlarning aniqligi faqat mantisning raqamlari bilan belgilanadi va sobit nuqtali raqamlarga nisbatan kamayadi. Raqamni so‘z formatida yozishda ifodalanadigan raqamlar diapazoni -1 2 127 dan 1 2 127 (2 127 ≈10 38 ) gacha bo‘ladi va aniqlik 23 ta raqamdan iborat mantis bilan belgilanadi. Mantis bitlari sonini ko‘paytirish orqali aniqlikni oshirish mumkin. Bu ikki tomonlama aniqlik deb ataladigan raqamlarni ifodalash orqali amalga oshiriladi, ya’ni. raqam ketma-ket ikkita xotira katakchasiga yoziladi.
|
| |
