ко ‘rgazmali —
kitob ko‘rgazmalari, kutubxona plakatlari,
albomlar, turli gazetalar;
•
og‘zaki
— ovozli o‘qishlar, bibliografik obzorlar, suhbatlar;
•
kompleks tadbirlar
— kitobxonlar konferensiyasi, adabiy
kechalar, kitob taqdimoti, kitobxon benefisi, og‘zaki jurnal, adabiy
ertaliklar, savol-javob kechalari, kitob taqdimotlari, marafonlari.
5.1. Adabiyotlami targ‘ib qilishning ko‘rgazmali usullari
Bu kitobni bevosita ko‘rsatish yo‘li bilan tavsiya etish, o ‘qish
madaniyatini tarbiyalash, kutubxona fondining mazmunini ochib
berish, adabiyotlar haqida axborot berish, kitobxon didiga ta ’sir
etish bilan o‘qish ko‘nikmasini tarbiyalash vazifasini bajaradi.
U kitobxonda adabiyotni mustaqil tanlash qobiliyatini shakllan-
tiradi, bu jarayonda kutubxonachining rahbarlik rolini ta ’min-
laydi. Kitobxonga kitob mazmuni va xarakteri haqida iklci xil yo‘l
bilan tasawur beriladi. Biri — adabiyotni bevosita ko‘rsatish,
bunda kitob, gazeta yoki jurnalning o‘zi ko‘rsatiladi va kitob
xonning ko‘rish organlariga ta’sir qiladi. Bu yo‘nalishda kitob
ko‘rgazmalari, jurnallar ko‘rgazmalari tashkil etiladi. Ikkinchi
yo‘nalish — kitob mazmunini, xarakterini tasviriy san’at vositalari
yordamida ochib berish. Bu yo‘nalishda kutubxona plakatlari,
albomlar tashkil etiladi.
Ko‘rgazmali targ‘ibot usullari ommaviy ishlarning eng muhim
shakli bo‘lib, u muntazamlilik, ko‘rgazmalilik, tasviriy yoritib
berish xarakteriga ega bo‘ladi va shu xususiyatlari bilan boshqa
ommaviy tadbirlardan farq qiladi. Ko‘rgazmali usullar eng ta’sirli
va samarali usul bo‘lib, kitobxonga kitob bilan bevosita tanishish,
mustaqil fikr yuritish imkonini yaratadi.
Kitob ко ‘rgazmalari
mamlakatimiz kutubxonalari faoliyatiga
XIX asrning о rtalarida kirib keldi. Kitob ko‘rgazmalari tashkil
www.ziyouz.com kutubxonasi
etilavotgan zamon va jovnirtg xususiyaiiandan kelib cliiqqan holda
bir qator vazifalami bajaradi. Har bir davmirrg muhim va dolzarb
masalalari. muammolari. voqea va hodisalari. ijtimoiv va sivosiy,
iqtisodiy, madaniy va ma'naviy vazifalar ularning mazmunida
aks etadi. Ana shu vazifalami amalga oshmshda taol qatnashadi.
Kitob ko'rgazmalarini tayyoriash va shakilannmh ishlari
davrdan davrga takomillashib keldL Har bir kutubxona uni o'z
imkoniyat doirasida u yoki bu tarzda o'zgartmb tashkil qilishi
mumkin. Kitob koTgazmasini tashkil etish uslubiyotiga amal qi
lish, bu sohadagi pala-partishlikka7 o‘zi bo'tarchrlikka chek qoyadi.
Kitob ko‘rgazmasining birinchi xususiyati shrmdaki. kitob-
ning o‘zi bevosita ko‘rsatiladi. Bunda kitobxon asarinmg o'zini
qo‘liga olib ko‘rishi, varaqlashi, undagi barcha kitob elementlari
bilan tanishib chiqishi, so‘zboshi. kirish sovzi, mundarijasini ko‘rib
fikrlashi, hatto ayrim sahifalarini o‘qib ko'rishi ham mumkin. Bu
esa kitobxonning kitob haqidagi tasavvurtarini boyitadi, ko'proq
ma’lumotga ega bo‘ladi. Kitobxon shu kitobni o^qish kerakligi yoki
kerak emasligi haqida mustaqil hukm chiqaradi. Bu dastlabki
tanishish kitobxonga katta ta’sir qiladi.
Ko‘rgazmaning ikkinchi bir xususiyati shukiT vaqt chegara-
langan bo‘ladi. Har qanday tadbir kabi kitob ko'rgazmasi ham
kitobxonda ma’lum bir mavzuga, masalaga qiziqish uyg‘otadi,
uning diqqatini jalb qiladi. Tajribalaiga ko ra, kitobxonning diq-
qatini ko‘proq yangi, dolzarb muammolar, masala yoki \oqea-
hodisalar jalb etadi. Shu sababli, ko‘rgazmalar ..... izam -a tcz-
tez tashkil etiladi.
Ko‘rgazmaning harakatdagi vaqti mavzuning mazmuniga,
dolzarbligiga, xarakteriga, unga qo yilganmateri
Uyga kitob berish bo‘limida
a da b iy o t la r 15
20
kunga benladi
va ko‘rgazma 15—20 kunga
m ol j al l a b
tashkil etiladi.
Mazmuniga ko‘ra, universal va mavzuli. harakatdagi vaqtiga
ko‘ra, uzoq muddafЦ, vaqtinchalik va doimiy kitob ко fgazr
ko‘rgazmaga qo‘yUgan adabiyotlar xarakteriga ko'ra. kitobjurm l.
aralash, notalar ko‘rga/malari mavjud. Tashkii er i..: о • r 1 ко Га-
kutubxona, ko‘chma kitob ko‘rgazmalari bo'ladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Ko‘rgazmalar tashkil etish maqsadiga, adabiyotlar maznm-
niga ko‘ra, axborot ko‘rgazmasi, tavsiyaviy mavzuli ko'rgazma-
larga ajratiladi. Yangi adabiyotlar ko‘rgazmasi — axborot xarak-
terida, mavzuli ko‘rgazmalar tavsiyaviy ko‘rgazmalardir.
|
