?  Takrorlash uchun savollar

5-bob.
KITOBXONLAR BILAN 0 ‘TKAZILADIGAN 
OMMAVIY ISHLAR, ULARNING MAQSADI, 
VAZIFALARI, TURLARI, XUSUSIYATLARI
Axborot resurslari orasida kitob alohida ahamiyatga ega. Ki­
toblar yaratilgandan buyon insoniyat aql-zakovati, bilimi, dunyo- 
qarashining kamol topishiga asos yaratdi. Kitob yaratilgan muhit 
va zamonni o ‘zida ales ettirib, voqea va hodisalardan xabardor 
etib kelgan. Kishilarning bilim doirasini kengaytirib, uning qal- 
biga nur va ziyo bag‘ishlab, insoniy fazilatlarini tarbiyalab bo- 
rishga katta ijobiy ta’sir etgan. Shuning uchun ham kitoblar doimo 
ardoqlanib, e’zozlanib, avloddan avlodga, zamonlardan zamon- 
larga o ‘tib saqlanib kelingan. Davrlar o‘tib davlatlar, xalqlar yo‘q 
bo‘lib ketavergan, ammo kitoblar yashab qolavergan.
Kitoblarning saqlanib qolinishida kutubxonalar muhim rol 
o‘ynaydi. Kitoblarni yig‘ish, to‘plash, tartibga solish, ularni kitob­
xon uchun saqlash kutubxonalarning katta ijtimoiy vazifasidir. 
Kutubxonalar mavjud ekan, qadimiy tariximiz, avlod-ajdodlari- 
miz, ularning boy m a’naviy va madaniy merosi, ilmiy va badiiy 
asarlari bilan tanishamiz, ularni o‘qib o‘rganamiz. «Agar ku­
tubxonalar bo‘lmaganda edi, deb yozgan edi kutubxonashunos 
olima L.B. Xavkina, nashr etilgan kitoblar hamma tomongatar- 
qalib ketib, kometa singari vaqt ummoniga singib ketardi va ular- 
dan faqatgina bibliografik ma’lumotlar qolgan bo‘lardi, kitoblar 
esa qabrga qo‘yilgan toshga o‘xshab qolardi».
Kutubxonalar o‘zlarida mavjud kitoblar yordamida jamiyat 
faoliyatida, taraqqiyotida, ma’naviy va madaniy hayotida, bar- 
kamol inson tarbiyasida faol qatnashadi. Kutubxona xodimlari 
adabiyotlarning mazmuniga ko'ra, har bir kitobxonning maqsadi 
va qiziqishiga muvofiq, ommaviy ishning shakl va uslublarini tan- 
laydi, uni tayyorlaydi va olib boradi.
109
www.ziyouz.com kutubxonasi

Shu bilan birga, kutubxonalar jamiyatda juda katta tarbiya- 
viy faoliyatni, pedagogik ishni olib boradi. Adabiyotlarni targ‘ib 
qilish bilan birga targ‘ibot ishlarini, ommaviy ishlarni boshqa 
tashkilotlar bilan hamkorlikda olib borish yo‘li bilan atrofdagi 
tashkilotlar bilan hamkorlik faoliyatini tashkil etadi. Bu bilan 
ma’nan yuksak, barkamol avlodni tarbiyalab, voyaga yetkazish 
ishida faol qatnashadi. Prezidentimiz aytganlaridek, komil in­
sonni voyaga yetkazmasdan turib kelajak haqida gapirib bo ‘l- 
maydi, kelajak-avlodni tarbiyalamasdan turib istiqlol haqida, 
oldimizga qo‘ygan maqsadga erishish haqida gap ham bo ‘lishi 
mumkin emas. Kutubxona fondini tashkil etishdan tortib, ki­
tobxonga xizmat ko‘rsatishgacha bo‘lgan jarayonlar ana shu 
vazifalarni bajarishga qaratilishi zamr.
Kutubxonada mavjud adabiyotlar haqida kitobxonlarga o ‘z 
vaqtida axborot berib borish, ularni targ‘ib qilish va o'qishga jalb 
etish, qiziqtirish ishlarini yakka, guruhli va ommaviy ishlarni 
olib borish kutubxonalar faoliyatining asosiy qismidir. Omma­
viy ishlar mazmun va mohiyatiga ko‘ra bayramlardir. Tadbirlar 
davomida bilimni, mualliflar fikrini, dunyoqarashini targ‘ib qi­
lish bilan boyitilgan kitoblarni namoyish etamiz, ularning nashr 
etilishini, dunyo yuzini ko‘rganligini bayram qilamiz, kitobxon- 
larning bo‘sh vaqtini bayramona kayfiyatda o ‘tkazishga yordam 
beramiz, dam olishini tashkil etamiz.
Adabiyotlarni targ‘ib etishning yana bir maqsadi — kitobxon- 
larning ma’lum bir yo‘nalishdagi adabiyotlarga bo‘lgan talabla- 
rini qondirishdan iborat. Tadbiilar yordamida kitobxonlami qiziq- 
tirgan masala yoki muammoga oid, yozuvchi yoki shoirning hayoti 
va ijodiga oid adabiyotlar haqida ma’lumot beriladi. Bu asardan 
bexabar kitobxonda yangi qiziqishning paydo bo'lishiga sababchi 
bo‘ladi. Natijada, kitobxonda adabiyotlardan xabardorlik darajasi 
oshadi, bilim saviyasi kengayadi, kitobxonning qiziqishini biron- 
bir yo‘nalishda rivojlantirib borishga yordam beriladi. Bu bilan 
ommaviy ishlarning axborot berish vazifasi amalga oshadi.
Bundan tashqari, ommaviy ishlarning yana bir ahamiyatli 
tomoni shundaki, kutubxona va kitobni aholi o‘rtasida targ‘ib qi- 
lishga olib keladi, natijada, kutubxonaga yangi kitobxonlar jalb
110
www.ziyouz.com kutubxonasi

etiladi, kutubxona va kitobxon do‘stligi paydo bo‘ladi, kitobxon 
qatnovi, adabiyot o‘qilishi darajasi oshadi. Tadbirlarni tayyorlash 
va o‘tkazish jarayoniga kitobxon jalb etilsa, kitobxonlarning ta- 
shabbuskorligi oshib boradi, jamoat ishida faol ishtirok etishga 
bo‘lgan qiziqish paydo bo‘ladi. Bitta yoki bir necha asarni bir yo‘la 
ko‘pgina kitobxonlar orasida targ‘ib qilish amalga oshadi, 
adabiyotning ta’sir doirasi kengayadi. Tadbir ishtirokchilari orqali 
shu asar haqida bevosita flkr paydo bo‘ladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan vazifalardan kelib chiqqan holda 
ommaviy ishlarning xususiyatlari belgilab olinadi. Bular quyi- 
dagilardan iborat:
1. 

Download 11,3 Mb.