|
Muhitda tarqalayotgan nurlanishning yutilishi va kuchayishi
|
| bet | 6/23 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 216,62 Kb. | | #160455 |
Bog'liq zo\'r 1696313451, maxmudov doston 5-6-amaliy ish, 5-MAVZU, 4-Deformatsiyaning birgalik tenglamalari., физиканинг долзарб муаммолари маъруза матн, 2020 INFORMATIKA TESTLAR KITOBI 5-11 sinf, 1. Davlatning milliy iqtisodiyotini tartibga solishdagi ro’li ha-fayllar.org, 1.19, Organik va noorganik Anarqulov, 9-sinf Informatika BSB-1 (1v) umum origin, BO\'SHLIQ, 9-sinf-ona-tili-va-adabiyot-olimpiyada-savollari(1), 10-mavzu testlar, 6-mavzu Muhit atomlarining qandaydir ikki holati energiyalarining Em-En ayirmasiga mos bo‘lgan chastotali yassi to‘lqin shu muhitda tarqalayotgan bo‘lsin. Nurlanishning oqimi Buger qonuniga muvofiq o‘zgaradi, bunda yutish koeffitsiyenti (20.1) munosabat bilan aniqlanadi: (20.1) bu erda - Eynshteyn koeffitsiyenti, gm, gn - va Nm, Nn lar - m,n holatlarning statistik og‘irliklari va balandliklari. (20.1) dagi Nn/gn va Nm/gm hadlar mos n→m va mn o‘tishlarning ulushlarini ko‘rsatib, bu o‘tishlarda fotonlar yutiladi va induksiyalangan ravishda chiqariladi. Muhitning hajm birligida yutilgan quvvatni quyidagicha ifodalash mumkin: (20.2) bu yerda u() va I() energiyaning va oqimning spektral zichliklari (1 sm3 да). Agar nurlanish tarqalayotgan muhit termodinamik muvozanatda bo‘lsa, Bolsman prinsipiga muvofiq Nm/gmn/gn bo‘ladi va demak, a(>0) bo‘ladi. Bu hol nurlanishning yutilishiga mos keladi. Agar biror usul yordamida Nm/gm>Nn/gn bo‘ladigan sharoitlarni amalga oshirsak, a() koeffitsiyent o‘z ishorasini o‘zgartirib, manfiy kattalik bo‘lib qoladi. Bu holda muhitda tarqalayotgan energiya oqimining zichligi termodinamik muvozanat holidagi kabi kamaymasdan, balki ortib boradi. Boshqacha aytganda, induksiyalangan nurlanish natijasida yorug‘lik oqimiga qo‘shilgan fotonlarning soni oqimdan teskari (n→m) o‘tishlarda atomlarning uygonish uchun olingan fotonlarning sonidan katta bo‘ladi. Atomlar konsentratsiyalarining Nm/gm>Nn/gn tengsizlikka mos bo‘lgan munosabati m, n energetik sathlarning invers bandligi deyiladi. Energetik sathlari invers bandlikka ega bo‘lgan va o‘zida tarqalayotgan nurlanishni kuchaytiradigan muhit aktiv muhit deb ataladi. Gaz razryadda sathlarning invers bandligini ba’zi ximiyaviy reaksiyalar, optik uyg‘otish va hokazolar yordamida hosil qilish mumkin. Majburiy o‘tishlar natijasida vujudga kelgan elektromagnitik to‘lqinlar bu o‘tishlarga sababchi bo‘lgan to‘lqin bilan kogerent bo‘ladi. Xususan, atomlar bilan o‘zaro ta’sirlashuvi maydon yassi monoxromatik to‘lqin bo‘lsa, u holda majburiy ravishda chiqarilgan fotonlar ham shunday chastota, qutblanish, faza va tarqalish yo‘nalishiga ega bo‘lgan yassi monoxromatik to‘lqinni tashkil qiladi. Majburiy chiqarish (yutish kabi) natijasida faqat tushayotgan to‘lqinning amplitudasi o‘zgaradi.
|
| |
