16
kabi amallar bajariladi. Olingan materiallar tizimlashtiriladi, hujjat
turlari asosida metama’lumotlarga ajratiladi:
ilmiy maqola, kitob,
darslik, ko‘p tomli nashrlar, jurnallar, dissertatsiyalar, multimedia
resurslari va h.k.
Resurslarni
kataloglashtirishning
keyingi
bosqichi
MARC
formatlari asosida yuqori malakali mutaxassislar tomonidan tegishli
metama’lumotlar maydonlari asosida amalga oshiriladi. Korporativ
tarmoqda ishlash bir qator vazifalarni bajarishni taqozo etadi. Bular:
konsorsium ishtirokchilari o‘rtasida axborotlarni operativ almashish;
yozuvlar va materiallarning qayta
takrorlanishi oldini olish; yig‘ma
elektron katalogni (YEK) shakllantirish. YEK tarmoqqa yagona
portaldan kirish va JAR lardan samarali qidiruvni tashkil etishga imkon
yaratadi.
2-rasmda axborot kutubxona markazlarining (AKM) korporativ
tarmoqlarida integratsiyalangan tizim tuzilmasi keltirilgan. Bu tizim turli
xil tashkilotlar, nafaqat, oliy ta’lim muassasalari doirasida, balki kollej,
litsey, maktablar, arxivlar va h.k.larning korporativ tarmoqlarida yagona
texnologiyalar asosida tezkorlik bilan ilmiy-ta’limiy
axborotlarning
ma’lumotlar almashuvini ta’minlashga imkon yaratadi.
Integratsiya masalalarini hal etish uchun bulutli texnologiyalardan
foydalaniladi. Bunday tizimlarda bulutli texnologiyalarning roli
barchaga ochiq resurslar va yig‘ma elektron katalogni shakllantirish
hamda foydalanishni ta’minlashdan iborat.
YEK axborot resurslari
oqimida respublikaning turli xil turdagi foydalanuvchilari uchun virtual
muhitda tezkor axborotga ega bo‘lishda yo‘lko‘rsatkich bo‘lib xizmat
qiladi.
17
Aholini axborot-kutubxona resurslaridan foydalanishini, tadqiqotlar
uchun zarur bo‘lgan to‘liq matnli axborotga ega bo‘lishini ta’minlash
respublikamizda ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirishda muhim omil bo‘lib
xizmat qiladi. Fan va ta’limga oid ilg‘or manbalardan foydalanishga
imkoniyat yaratish orqali ilmiy markazlar, o‘quv muassasalarining ilmiy
tadqiqotlar olib borish, ta’lim berish potensialini oshirish mumkin.
Lekin, qimmatbaho axborot resurslarini shakllantirish va saqlash uchun
elektron-kutubxonalarda zarur ilmiy-ta’limiy
materiallarni olish va
to‘plashga imkon yaratuvchi maxsus texnologiyalarni rivojlantirish
zarur.
Bunda, respublikaning axborot industriyasini rivojlantirishda, ilmiy
ma’lumot bazalarining axborot fondlariga ega bo‘lgan oliy ta’lim
muassasalari,
ilmiy
markazlar
va
yetakchi
axborot-kutubxona
muassasalari faoliyatini birlashtirish zarur. Bugungi kunda JAR laridan
faqatgina foydalanish emas, balki JAR asosida
elektron-kutubxonalarni
shakllantirish lozimdir. Bunday rivojlangan axborot infrastrukturasini
amalga oshirish shartlari quyidagilar:
1.
Yuqori
tezlikdagi
telekommunikatsiya
tarmoqlarining
mavjudligi;
2.
Bibliografik yozuvlarni taqdim etishning xalqaro talablari
asosida elektron-kutubxonalarni shakllantirish;
