424
Talabalar mavzuga oid materiallarni tanlasa ekranda tanlagan
materiallar mazmuni nomoyish etiladi:
Hozirgi kunda zamonaviy axborot- kommunikatsiya texnologiyalari
internet texnologiyalari va hizmatlari bilan bog‘langan.
Internet
taraqqiyotining
zamonaviy
tendensiyalari
Web
2.0,
bulutli
texnologiyalariga, OETR va OOKlarga
asoslangan kompyuter
tarmoqlari jamoaviy muloqotning eng asosiy universal vositasiga
aylanib borayotgan yangi ijtimoiy- iqtisodiy sharoitda inson qanday ilm
olayotgani va bilimlarini qanday oshirayotganini ko‘rib chiqishni taqozo
etmoqda. Ta’lim tizimi oldida elektron axborot muhitida maxsus
ko‘nikma
va malakalarga ega, raqobatbardosh shaxslarni voyaga
yetkazish vazifalari turadi.
Hozirgi kunda internet texnologiyalarining rivojlanishi Web 2.0
vaWeb 3.0 kabi texnologiyalarning yaratilishiga asos bo‘lmoqda
1
.
Web 1.0 texnologiyasi 1999 yilgacha foydalanilgan, uning asosiy
funksiyalarini gipermurojatlar hamda veb - sahifalar bajargan. Internet
rivojlanib boshlaganda uning asosiy yutug‘i
foydalanuvchilarning
axborot almashishilarini tashkil etish bo‘lgan. Tarmoq takomillashtirilib
foydalanuvchilar uchun zarur axborotlarni aniq va oson topish
imkonlarini beruvchi uskunalar ishlab chiqildi. Umumiy olganda Web
1.0 ni passiv ma’lumotli WWW – butun dunyo o‘rgumchak to‘rining
“o‘qiluvchi” iborasi bilan tavsiflash mumkin. Web 1.0 bu
1
Tim O'Reilly. What Is Web 2.0? Design Patterns and Business Models for the Next Generation
of Software. 09/30/2005
425
foydalanuvchilar uchun o‘z fikr va mulohazalarini kiritish imkoni
mavjud bo‘lmagan, passiv holatda axborot olishi mumkin bo‘lgan
axborot portalidir.
Internetning qo‘llanilish doirasi Web 2.0 texnologiyasi ostida
birlashuvchi yangi texnologiyalar hisobiga
ham doimiy kengayib
bormoqda. Ya’ni Web 2.0 ning Web 1.0 dan eng muhim farqi
uning
kontentini xamma yarata oladi. Ijtimoiy servislar – Web 2.0
tarmog‘ining
nomidir. Ijtimoiy ta’minotning yangi servislari
materiallarni yaratish va ularni tarmoqda nashr qilish jarayonlarini
soddalashtirdi. Bugungi kundaWeb 2.0 texnologiyalardan foydalangan
holda millionlab odamlar tomonidan yangi kontent yaratilmoqda.
Umumiy olganda Web 2.0 texnologiyasi interfaol ma’lumotli WWW –
butun dunyo o‘rgumchak to‘rining “yoziluvchi”
iborasi bilan tavsiflash
mumkin.
Web 2.0 texnologiyalar yordamida quyidagi jamoaviy faoliyatni
amalga oshirish mumkin:
−
Hamkorlikda qidiruv;
−
Zakladkalarni hamkorlikda saqlash;
−
Media materiallarni (fotosuratlar, videotasmalar, audiotasmalar)
hamkorlikda yaratish va ishlatish;
−
Gipermatnlarni hamkorlikda yaratish va tahrir qilish;
−
Tarmoqda
hujjatlar,
elektron
jadvallar,
prezentatsiyalar
(taqdimotlar) va boshqa hujjatlarni hamkorlikda yaratish, tahrir qilish va
foydalanish.
Web 2.0 texnologiyalarning qulayligi ta’lim jarayoniga ijobiy ta’sir
ko‘rsatadi. Bunday texnologiyalar ta’lim oluvchilarga xamkorlikda
o‘qish usullarini tanlashga imkoniyat beradi. Ular birgalikda ishlash
usullarni
tanlaydilar, shuningdek, tajriba olish va almashish maqsadida
turli ijtimoiy tarmoq jamoalarida qatnashish imkoniyatini beradi. Blog,
viki, delishes, youtube servislari yaxshi didaktik xususiyatlarga ega.
Xizmatlarning afzalligi,
bu ularnig qulayligi, do‘stonaligi va
bepulligidir.
Web 3.0 texnologiyalarda Internetdagi axborotlarning o‘zaro
yangicha bog‘lanishi masalasi qaraladi. Web 2.0 texnologiyasida
qidirish kalit so‘zga asoslanadi. Ya’ni biror so‘z yoki ibora, masalan,
“Informatika” kalit so‘zi asosida qidirilganda tarkibida “Informatika”
so‘zi mavjud bo‘lgan barcha kontentlarni taqdim etadi. Web 3.0
texnologiyasida esa bunday qidirish jarayoni ikkinchi qadamga
o‘tkazadi. Web 3.0 semantik texnologiyaga asoslanadi, uning
426
ko‘rinishigini emas, balki uning nimaligini ham ifodalaydi. Umumiy
olganda Web 3.0 texnologiyasini “mashina- mashina” usulidagi o‘zaro
munosabat va interfaol xizmatlar, dinamik ilovalar WWW – butun
dunyo o‘rgumchak to‘rining “bajariluvchi” iborasi bilan tasniflash
mumkin. Web 3.0 – bu kelajakka yo‘naltiriluvchi semantik tarmoqdir.
Web 3.0 da kompyuterlar axborotlarni
odamlar kabi talqin qilish,
intellektual shakllantirish va foydalanuvchilar uchun zarurlarini aniqlash
va tarqatish imkoniga ega bo‘ladi.
Google asbob- uskunalari va xizmatlari - Google apps - Web 2.0
texnologiyalariga misol bo‘ladi.
Google asbob- uskunalari va servislaridan foydalanish o‘quv
jarayonini va axborot ta’lim maydonini loyihalashtirish imkoniyatini
beradi. Veb muhitida
