3.
Ma’naviyat va siyosat, huquq hamda hokimiyat.
Ma’naviyat taraqqiyotida davlat tomonidan olib boriladigan
siyosatning roli nihoyatda kattadir. Ma’naviyat va siyosatning
o‘zaro bog‘liqligi masalasi
ustida to‘xtalishdan oldin
siyosatning mohiyatini ochib berish lozim.
12
A.A bdullayev. M a’naviyat va iqtiodiy tafakkur. Т.: «M a’naviyat»,
1999,7-b et.
107
\
•/Siyosat - aslida yunoncha so‘z bo‘lib, mazmuni davlat
yoki jamo&t ishlarini anglatadi, arabchadan tarjima qilinganda
esa boshqarish ma’nosini anglatadi. Siyosat - katta ijtimoiy
gurulilar, millatlar, davlat, ichki va tashqi munosabatlari
sohasidagi faoliyatni anglatadi. Siyosatning markazida davlat
bilan bog‘liq masalalar mavjud bo‘ladi.
Siyosat - bu muayyan davlatlar hokimiyati, siyosiy
partiyalar, jamoat tashkilotlarining mamlakat ichki hayotida va
xalqaro maydonda xalqlar, millatlar, ijtimoiy guruhlaming
maqsad
va
manfaatlarini
himoya
qilishga
qaratilgan
faoliyatidir.
Qaysi mamlakatda ma’naviyat va ma’rifatni yuksak
darajaga ko‘tarish, g‘amxo‘rlik qilish davlat siyosati darajasiga
ko'tarilgan bo‘lsa, o‘sha mamlakatda tinchlik va osoyishtalik
barqarorlik vujudga keladi, ilm-fan ma’rifat va madaniyat
rivojlanadi.
0 ‘zbekiston ma’naviyat va ma’rifatni rivojlantirish davlat
siyosati darajasiga ko‘tarilganligining yaqqol misoli qilib,
quyidagilami ko‘rsatish mumkin:
- 1994-yil 23-aprelda «Ma’naviyat va ma’rifat jamoat-
chilik markazini tashkil etish to‘g‘risida»gi;
- 1996-yil 9-sentabrdagi «Ma’naviyat va ma’rifat jamoat-
chilik markazi faoliyatini yanada takomillashtirish va
samaradorligini
oshirish
to‘g‘risida»gi
Prezidentimiz
Farmonlarini;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
1998-yil 25-iyuldagi «Ma’naviy-ma’rifiy islohotlami yanada
chuqurlashtirish
va
uning
samaradorligini»
oshirish
to‘g‘risidagi Qarori va hokazolar.
Ma’naviyat va huquq xususida so‘z borganda huquqning
ijtimoiy munosabatlarda insonlaming amalda rasman tengligi
tamoyillarini ifodalovchi me’yoriy shakli ekanligiga e’tibor
108
berish zarur. Fuqarolaming huquqiy madaniyatini rivojlanishi
jamiyatda barqarorlikni ta’minlovchi muhim ma’naviy omil
ekanligi tahlil etiladi.
Ma’naviyat va huquq bir-biri bilan bog‘liqdir. Jamiyat
davlat doirasida huquq normalarining belgilanishi odamlarning
qaysi darajada ma’naviyatga ega bo‘lishlariga bog‘liqdir.
Mamlakat miqyosida qabul qilinadigan konstitutsion qonunlar
va boshqa me’yoriy hujjatlaming darajalari shu mamlakat
fuqarolarining ma’naviyati rivojlanishi darajalariga mos
ravishda
rasman
belgilab
beradi.
0 ‘zbekiston
Konstitutsiyasida ham mamlakatimizda qurilmoqchi bo‘lgan
adolatli, demokratik, huquqiy ustuvorligiga asoslangan jamiyat
qurishning yo‘nalishlari belgilab berilgan.
Shuningdek,
Konstitutsiyamizda milliy xususiyatlarimiz va qadriyat-
larimizdan kelib chiqib, bir qator huquqiy me’yorlar
belgilanganki, u xalqimiz ma’naviyati, qalbi va ruhiyati
qirralarini o‘zida ifoda etgan. Jumladan, «Voyaga yetmagan,
mehnatga layoqatsizlar va yolg‘iz keksalaming huquqlari
davlat himoyasidadir» (45-modda), «Xotin-qizlar va erkaklar
teng huquqlidirlar» (46-modda), «Davlat va jamiyat yetim
bolalami boqish, tarbiyalash va o‘qitishni ta’minlaydi,
bolalarga bag‘ishlangan xayriya faoliyatini rag‘batlantiradi»
(64-moddaning 2-qismi), «Onalik va bolalik davlat tomonidan
muhofaza qilinadi» (65-moddaning 2-qismi).
0 ‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, davlat
hokimiyati va boshqaruv idoralarini yangidan tashkil etdi.
Natijada, yangi davlat organi - viloyat shahar va tuman
hokimligi boshqaruvi vujudga keltirildi. Ma’naviyat hokimiyat
tizimida turli tabaqa, turli toifadagi aholining umumiy
manfaatlarini o‘zida mujassam etib, ulaming bir mamlakat
fuqarosi sifatida umumiy ehtiyojlarini qondirishning muhim
omili sanaiadi.
109
Hokimiyat o‘z mohiyati va maqomiga ko‘ra rahbarlik va
hukmronlik qilish munosabatlarini ifoda etuvchi tushunchadir.
Hokimiyat alohida shaxs, guruh, odamlar, tashkilot, siyosiy
|
