VII BO B. LOGISTIKA TIZIMLARIDA
ZAXIRALARNI BO SH Q A R ISH
Reja:
1. Zaxiralar turlari.
2. Zaxiralarni boshqarish tizimida xarajatlar.
3. Zaxiralarni nazorat qilish tizimlari.
4. Zaxiralarni boshqarish strategiyalari va tovar siyosati.
5.
Zaxiralarni aniqlash usullari va optimallashtirish.
7.1. Zaxiralar turlari
Moddiy zaxira tushunchasi. M oddiy zaxiralar — bu ishlab
chiqarish jarayoniga yoki shaxsiy iste’molga kirishini kutayotgan
xomashyo, m ateriallar, yig‘uvchi
qism lar, tayyor m ahsulot va
boshqa m oddiy qiymatlardir.
K orxonada zaxiralarning asosiy qismini m oddiy oqim ning
texnologik qayta ishlanishining har xil bosqichlarida uning tarkibiga
kirib keladigan ishlab chiqarish predmetlari tashkil etadi.
Moddiy zaxiralarni tashkil etish sabablari. Korxonada zaxiralar
ikkita asosiy sabab bo'yicha tashkil etiladi:
1. K elib tu s h ish n in g hajm i b itta is te ’m ol
h ajm ig a mos
kelmasligi.
2. M aterial kelib tushishi bilan uning iste’moii orasida vaqt
o'zgarishlarining mavjudligi.
Xomashyo materiallarini yetkazib berish, ko‘p
hollarda davriy
ravishda amalga oshiriladi, ularning iste’moii, asosan, uzluksiz
b o ‘ladi va kelib tushish vaqti bilan mos kelm aydi.
H ar bir
korxonaning uzluksiz ishlashini ta ’minlash maqsadida xomashyo.
materiallar, yarimtayyor mahsulotlar, yoqilg£i va boshqa resurs-
lam ing m a’lum turdagi zaxiralari tashkil etiladi.
Zaxiralarni tashkil
etishga olib keladigan ba’zi bir boshqa sabablar ham mavjud. Bular
— narxlaming mavsumiy o ‘zgarishi; yetkazib berishlaming qabul
qilingan grafigining buzilishi (kirib kelayotgan m oddiy oqim
112
intensivligining kutilmagan pasayishi); talabning o ‘zgarishi (chiqib
ketayotgan oqim intensivligining kutilmagan holda oshishi) va
boshqalar.
