153
25-MAVZU:XORIJIY DAVLATLARDA
SERTIFIKATLASHTIRISH AMALIYOTI
REJA .
1.Xorijiy davlatlarda sertifikatlashtirish.
2.Standartlashtirish doirasi.
3.
Muvofiklikni baxolash doirasi.
4.
Ma’lumot doirasida
Maxsulot, jarayon, xizmatlarning xavfsizligini nazorat qilish buyicha ishlar
butun jaxon amaliyotida utkaziladi. Xavfsizlikni nazorat qilishning bir kancha
tadbir va uslublari mavjud bulib, turli idora yoki tashkilotlar tomonidan
bajariladi.
Bu davlat nazorati maxsulotning sifatini nazorat
qilish va xavfsizligini
ta’minlash uchun standart shartlariga rioya kilgan xolda sanitariya-gigienik,
maxsulotni qabul .qilishdagi bir kancha ishlarni olib boradi.
Kupgina davlatlarning qonuniyati maxsulotning anik turlari va guruxlariga
belgilangan shartlarida alohida qonunlaridan iborat buladi.
Standartlashtirish buyicha Fransuz uyushmasi (AFNOR)HHHr natijalariga
asosan Yevropa iktisodiy jamiyati a’zolari (YeES) va erkin savdo Yevropa
uyushmasi (YeAST) 5000 dan ortiq
buyumlarni sertifikatlaydi, xamda
sertifikatsiyalashtirish buyicha 300 dan ortiq sertifikatlar va 700 dan ortiq
idoralarga ta’sir etadi.
Sertifikatsiyalashtirish 'rivojlangan va rivojlanib kelayotgan bir kancha
davlatlarda kullanilib. kelgan.
Natijada, bu davlatlar milliy standartlari ga,
xamda boshka ta’sir etuvchi texnik me’yorlariga boglik bulmagan xolda
bozorlarini ximoya qilib kelishgan.
Turli davlatlarning u yoki bu maxsulotlarining standartlari va texnik
me’yorlari
turlicha bulgan, xamda sertifikatsiyalashtirishni o’tkazish tartibida
xalkaro savdoda texnik tusiklarni keltirib chikargan. Shu sababli, eng muxnm
omillardan biri, xalkaro mikyosda jaxon bozorlarida
xal kiluvchi rol uynashda
teng
xamkorlik
rakibini
ta’minlaydi.
Natijada,
maxsulot
va
sertifikatsiyalashtirish qonun-koydalariga standartlarning uygunlashuvi deyiladi.
Barcha mamlakatlarning sertifikatsiyalashtirish idoralaridan tashkari,
chegarada joylashgan maxsus xizmatga ega bulib, ular xayvon va xayvon
maxsulotlari veterinari, usimlik va ozik-ovkat
maxsulotlari fito-sanitariyasi, tez
bo’ziluvchan maxsulotlar, uta xavfli kimyoviy moddalar, transport vositalari
ustidan turli nazorat ishlarini olib beradi. .
Jaxon bozorlari savdosidagi qonun-qoidalarni yaratuvchi
xalkaro tashkilot
muvofik bulgan mollarni tasdiklovchi usullarni kurib chiqadi. Unga tarif va
savdo buyicha Bosh bitam deyiladi (GATT). Bu bitim 1947 yildan ishlab
154
kelayapti.
1993 yil Bosh bitim buyicha Urugvayda sakkizinchi kup yoklama savdo
kelishuvida butun jaxon savdo tashkiloti (VTO) deb yuritildi.
Xozirgi paytda Bosh bitimning a’zolari 125 davlatdan iborat bulib, u jaxon
mol almashtirishning 90 foiz ulushiga tugri keladi. 20 ga yakin davlagglar Bosh
bitimga kushilish arafasida turibdi. Sektornaya kelishuvidan biri savdoda texnik
tusiklar buyicha kelishishdir.
Bu kelishuvning asosiy talablari uchta guruxga bulinadi.
