• 2 – rasm. Kattalik birliklarining turlari. 3 – rasm. Kattaliklarning birliklari. 4.
  • M. N. Eshonqulova metrоlоgiyа, stаndаrtlаshtirish va sertifikatlashtirish




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet36/189
    Sana20.05.2024
    Hajmi3,05 Mb.
    #246757
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   189
    Bog'liq
    Eshonqulova

    Kattalikning o‘lchami 
    – 
    ayrim olingan moddiy ob’yekt, tizim, hodisa yoki 
    jarayonga tegishli bo‘lgan kattalikning miqdori bo‘lib hisoblanadi. 
    Kattalikning qiymati 
    – 
    qabul qilingan birliklarning ma’lum bir soni bilan 
    kattalikning miqdor tavsifini aniqlash. 
    Qiymatning sonlar bilan ifodalangan tarkibiy qismini kattalikning sonli 
    qiymati deyiladi. Sonli qiymat kattalikning o‘lchami noldan qancha birlikka 
    farqlanadi, yoki o‘lchash birligi sifatida olingan o‘lchamdan qancha birlik katta 
    (kichik) ekanligini bildiradi yoki boshqacha aytganda Q kattaligining qiymati uni 
    o‘lchash birligining o‘lchami [Q] va sonli qiymati q bilan ifodalanadi degan 
    ma’noni anglashimiz lozim: 
    Q = q[Q]. 
    Kattalikning birligi ham, kattalikning o‘ziga o‘xshash asosiy va hosilaviy 
    birliklarga bo‘linadi ( 2 – va 3 – rasmlar). 


    37 
    2 – rasm. Kattalik birliklarining turlari. 
     
    3 – rasm. Kattaliklarning birliklari. 
    4.
     
    Birliklar va o‘lchamlarni belgilash hamda yozish qoidalari 


    38 
    Kattaliklarning 
    birliklarini 
    belgilash va 
    yozishda standartlar asosida 
    me’yorlangan tartib va qoidalar mavjud. Bu qoidalar va tartiblar O‘zDSt 8.012:2004 
    “O‘lchovlar birligini ta’minlash davlat tizimi. Kattaliklar birliklari” nomli standartda 
    atroflicha yoritilgan. 
    1.
    Birliklarni ifodalash uchun maxsus harflar yoki belgilardan foydalanish 
    mumkin – A, Vt, % va hokazolar. 
    Birlikni ifodalovchi harf to‘g‘ri shrift bilan yoziladi. Qisqartirish 
    To‘g‘ri: 
    100 kVt 
    100kVt 
    80 % 
    80% 
    20 
    0
    С 
    20
    0
    С yoki 20
    0
    С 
    (Qatorning yuqorisida yoziladigan belgilar bundan mustasno) 
    25
    0
    20 
    0
    4.
    O‘nli kasr bilan son qiymati ifodalanganda: 
    To‘g‘ri: 
    Noto‘g‘ri 
    423,06 m 
    423 m, 06 
    5,758
    0
    yoki 5
    0
    45,48 
    5
    0
    , 758 yoki 5
    0
    45, 48 
    5
    0
    45
    .
    28,8 
    5
    0
    45
    .
    28
    ..
    ,8 
    5.
    Qiymat oralig‘i ko‘rsatilayotganda 
    To‘g‘ri: 
    Noto‘g‘ri 
    (100,0

    0,1) kg 
    100,0 

    0,1 kg 
    50 mm 

    1 mm 
    50 

    1 mm 
    6.
    Jadvallarning grafalarida va qator boshlarida umumiy tarzda birlik belgisini 
    berish mumkin. 
    7.
    Formula bilan ifodalangan hollarda tushuntirish tarzida berish uchun: 
    To‘g‘ri: 
    Noto‘g‘ri 


    3,6 s/t 


    3,6 s/t km/с 
    bunda: v – tezlik, km/s 
    bunda: s – masofa, m, 
    s – masofa, m 
    t – vaqt, s 
    t – vaqt, s 
    8.
    Belgilar ko‘paytma shaklida ko‘rsatilganda harfning o‘rta balandligida nuqta 
    qo‘yish mumkin 
    To‘g‘ri: 
    Noto‘g‘ri 
    N.m 
    Nm 
    Pa.s 
    Pas 
    9.
    Kasrli ifodada birdan ortiq kasr chizig‘ini ishlatib bo‘lmaydi. 
    10.
    Birlikni ifodalaganda: 
    To‘g‘ri: 
    Noto‘g‘ri 
    Vt/ (m s) 
    Vt/m s 
    80 km/soat 
    80 km/s – t 
    2.
    soatiga 80 kilometr maqsadida nuqtadan foydalanishga ro‘xsat etilmaydi. 
    3.
    Birlik belgisini kattalikning son qiymatidan keyin, u bilan bir qatorda
    keyingisini o‘tkazmay ifodalanadi. Son qiymatining oxirgi raqami bilan belgini bir 
    probel oralig‘ida yoziladi.Soatiga 80 km 

    Download 3,05 Mb.
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   189




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    M. N. Eshonqulova metrоlоgiyа, stаndаrtlаshtirish va sertifikatlashtirish

    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish