40
S
3.1
– jadval
Xalqaro birliklar nizimi (SI) ning asosiy birrliklari
Kattalik
Birlik
Nomi
O
‘l
ch
am
-
li
gi
Nomi
Belgisi
Ta’rifi
I
bo‘y
i-
ch
a
Ru
sc
h
a
1
2
3
4
5
6
Uzunlik
L
mеtr
m
m
Metr – bu yorug‘lik 1/299792458
s vaqt
oralig‘ida bosib o‘tadigan masofa.
Massa
M
Kilo –
gramm
kg
kg
Kilogramm bu massa birligi bo‘lib xalqaro
kilogramm – prototipining massasiga teng
Vaqt
T
sekund
s
с
Sekund – bu seziy – 133 atomi asosiy
holatining ikki o‘ta nozik sathlari orasidagi
bir – biriga o‘tishiga muvofiq keladigan
nurlanishning 9192631770 davridir.
Elektr toki
(elektr
toki kuchi
I
amper
A
А
Amper – bu vakuumda bir – biridan 1m
oraliqda
joylashgan, cheksiz uzun, o‘ta
kichik dumaloq
kundalang kesimli ikki
parallel to‘g‘ri chiziqli o‘tkazgichlardan
tok o‘tganda o‘tkazgichning har 1m
uzunligida 2·10
–
7
N ga teng o‘zaro ta’sir
kuchini hosil qila oladigan o‘zgarmas tok
kuchi.
Termo –
dinamik
harorat
Θ
kelvin
K
K
Kelvin – bu termodinamik harorat birligi
bo‘lib,
u suvning uchlanma nuqtasi
termodinamik
haroratining
1/273,16
qismiga teng.
Modda
miqdori
N
mol
Mol
Mоl Mol – bu massasi 0,012 kg bo‘lgan
uglerod – 12 qancha bo‘lsa, o‘z tarkibiga
shuncha elementlarni
olgan tizimning
miqdoridir.
Molni
tadbiq
etishda
elementlari guruhlangan bo‘lishi lozim va
ular atom, ion,
elektron va boshqa
zarrachalar guruhlaridan iborat bo‘lishi
mumkin.
Yoruglik
kuchi
J
kandela
Cd
Kd
Kandela – bu berilgan
yo‘nalishda
540·10
12
Hz
chastotali monoxramatik
nurlanishni tarqatuvchi va shu yo‘nalishda
energetik yorug‘lik kuchi 1/683 W|sr ni
tashkil etuvchi manbaning yorug‘lik
kuchidir.
