27
deyiladi. Barcha monokristallar
anizotropiyaga ega, ya’ni ma’lum bir
yo’nalishlarda ularning fizik xossalari turlicha bo’ladi. Tabiatda monokristallar
juda oz, shu sababli polikristall materiallarni
suyuqlikka aylantirilib, maxsus
texnologiyalar asosida monokristallar o’stiriladi. Monokristallar bo’lakchalarining
tartibsiz birikishidan hosil bo’lgan kristallar
polikristallar
deb yuritiladi.
Polikristallar har bitta monokristall yacheykalarning tartibsiz joylashishidan tashkil
topganligi uchun ularning fizik xossalari barcha yo’nalishlar bo’yicha bir xil
bo’ladi.
Bunday jismlar
izotrop jismlar
deyiladi. Kristallarni tashkil qiluvchi
zarrachalar o’z muvozanat nuqtasida tebranma harakat qilib turadi.
Ushbu
muvozanat nuqtalarni fikran birlashtirsak, kristall panjara shu muvozanat nuqtalari
kristall
panjaraning tugunlari
deb ataladi. Tugunlarni bir-biriga bog’lovchi ipga
tugun bog’lari
deyiladi (2.4-rasm).
2.4-rasm. Kristall panjara tugunlari va tugun bog’larining ko’rinishi
Tugunlar orasidagi masofa 1-5 Å oraligída bo’ladi. Bir yo’nalishdagi
tugunlar orasidagi masofa boshqa yo’nalishdagi tugunlar orasidagi masofadan farq
qilishi mumkin. Bu jismning kristall tuzilishiga qarab bir turdagi yoki har xil
turdagi kristall panjaralar bilan farqlashimiz mumkin. Masalan, kremniy kristallari
barcha tugunlarida Si atomlari joylashgan bo’lsa,
GaAs kristallining birida Ga,
boshqa tugunda As joylashgan bo’ladi. Kristall panjaraning tuzilish qiyofasini
saqlagan eng kichik bo’lagi
