• TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI Nordon gazlardan tozalash qurimasi (500-zona)
  • М у н д а р и ж а саҳифа бети




    Download 1,04 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet2/7
    Sana17.12.2023
    Hajmi1,04 Mb.
    #121186
    1   2   3   4   5   6   7
    Bog'liq
    Сагидуллаев Асадбек МДЭА Десорбер

     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    ТЕХНОЛОГИК ЖАРАЁН 
    ТАВСИФИ 


    7
    TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI 
     
    Nordon gazlardan tozalash qurimasi (500-zona) 
    Gazni vodorod sulfiddan tozalash siklik absorbsiya usulida olib borilib, 
    bunda metildietanolaminning 30-40%li suvli eritmalari vodorod sulfidni yutuvchi 
    sifatida ishlatiladi. 
    MDEAning 
    shu 
    maqsadda 
    keng 
    ishlatiladigan 
    alkanolaminlar, 
    monoetinolamin va deetinolaminga nisbatan afzalliklari quyidagilardan iborat: 
    – vodorod sulfidni 
    aralashmasidan ajratishda yuqori selektivlikka 
    (tanlab ajratishga) ega. 
    – sistemada aylanib yuruvchi eritma kichik hajmda bo‘ladi. 
    – eritma regeneratsiyasi uchun suv bug‘ining solishtirma sarfi kam. 
    – uglerodli po‘latga eritma kam ta’sir etadi, ya’ni zanglash xususiyati kam. 
    – uncha yuqori bo‘lmagan ko‘piklanishga moyillik. 
    Siklik jarayon mohiyati shundan iboratki, bunda gaz MDEA eritmasi bilan 
    yuboriladi, so‘ngra eritma regeneratsiya qilinadi va yana u yuvish bosqichiga 
    (absorbsiyaga) qaytariladi. 
    MDEAga vodorod sulfidning va karbonat angidridning absorbsiyasi 
    quyidagi kimyoviy reaksiyalar bilan uzatiladi. 
    (1) 
    (2) 
    2-tenglama karbonat angidridning MDEA bilan o‘zaro ta’sirining umumiy 
    reaksiyasi bo‘lib, u bikarbonat hosil bo‘lishi bosqichidan: 
    va neytrallash bosqichidan iborat: 


    8
    1-reaksiya amaliy jihatdan bir zumda yuz beradi. 
    -
    ning hosil bo‘lishi juda sekin yuz beradigan reaksiya bo‘lib, u 2-
    reaksiya bo‘yicha 
    ning MDEA bilan bog‘lanish tezligi yig‘indisini nazorat 
    qiladi. 
    Ma’lumki, gaz aralashma komponentlarining suyuqliklarga absorbsiya 
    tezligi shu komponentlarning ikki faza – gaz va suyuqlik aralashmasi tezligi bilan 
    aniqlanadi. 
    Bunda, agar 
    va 
    ning gaz fazasidagi almashinish tezligi o‘zaro 
    yaqin bo‘lsa, ularning suyuqlikdagi almashinish tezligi ko‘proq 1- va 2-kimyoviy 
    reaksiyalarda boradigan absorbsiya tezligi bilan aniqlanadi. Shu sababli 1- va 2-
    reaksiyalar tezligi juda katta bo‘lishiga qaramasdan 
    va 
    ning MDEA 
    eritma bilan umumiy absorbsiya tezligi unchalik darajada bo‘lmasa ham, 
    ning tezroq yutilishi bilan farqlanadi. 
    Shu tariqa, ushbu holatda gaz tarkibida 
    qatnashgan gazdan 
    ni 
    tanlab ajratishga erishish mumkin. Bunda absorber shunday o‘lchamlarga ega 
    bo‘lishi lozimki, ya’ni gazning unda bo‘lish vaqtini ta’minlay olishi, amaliy 
    jihatdan umumiy vodorod sulfidning yutishni ta’minlay olishi, karbonat 
    angidridning katta miqdordagisini ajratib olishga mo‘ljallanmagan bo‘lishi kerak. 
    Tanlab yutuvchi sifatida MDEA bug‘ining afzalligi ayniqsa, 

    nisbati 
    1 bo‘lgan kam oltingugurtli gazlarni tozalashda kuzatiladi. 
    Uglevodorod gazlarini quritish, gaz quvurlari magistrali bo‘ylab 
    tashiladigan tabiiy gazni tayyorlash jarayonidagi asosiy bo‘g‘imlardan 
    hisoblanadi. 
    Quritish darajasi gaz sifatiga qo‘yiladigan talablar va gazni keyingi qayta 
    ishlash texnologik jarayonlari bilan aniqlanadi.
    Xom-ashyo 400-zonadan keladigan etan fraksiyasi bo‘lib V-1403 vertikal 
    separatoridan kelayotgan etan gazini sovutish kamerasining E-1306 dan o‘tib 


    9
    o‘rnatilgan mahsus nazoratchi klapani PV-15105 orqali harorati 22 dan yuqori 
    bo‘lmagan 2386 kPa bosim ostida ga C-1501 absorbsion kolonnaning pastki sloy 
    qismidan beriladi. 
    C-1501 Absorber silindrik vertikal joylashgan kolonna apparat turi bo‘lib 
    ichki qismi kombinatsiyalangan moslamalar o‘rnatilgan qurilmadir. Absorberda 
    to‘rt qavatli nasadka o‘rnatilgan. Kolonnaning o‘rta qismi absorbsiya jarayonini 
    olib borish uchun muljallangan, yuqori qismi esa etan gazini yuvish uchun 
    muljallangan. Kolonnaning o‘rta qismida uch qavat taqsimlovchi tarelka va uch 
    qavatli RASCHIG SUPER –RING#2 marakali nasadkalar o‘rnatilgan va 304 
    zanglamaydigan po‘latdan yasalgan bo‘lib, har bir qatlam 7,3 m
    3
    ni tashkil etadi. 
    Kolonnaning pastki qismi ham to‘rt qavat; RASCHIG SUPER –RING#3 
    markali 304 zanglamaydigan po‘lat metalli nasdkalar o‘rnatilgan, hajmi esa 1,2 
    m
    3
    tashkil qiladi. Apparatning yuqori qismida to‘rta suv bilan yuvish likobchalari 
    o‘rnatilgan bo‘lib ulardan uchta’si qalpoqchali bitta’si pastki tomchi ushlab 
    qoluvchi berk likobchadir. Apparatning yuqori qismida, gazning kolonnadan 
    chiqish joyida tomchi ushlab qolish moslamasi (demister) o‘rnatilgan. Nordon 
    gazli C-1501 absorberiga etan gazi uch qavat nasadka orqali absorberning quyi 
    qismidan yuqoriga, yuqoridan esa pastga tashuvchi 45% li MDEA eritmasi bilan 
    o‘zaro ta’sir etib birga harakatlanadi. Bu qurilmaning ishlashi prinsipi Djoul 
    Tomson drossel effekti natijasida bosimlar farqiga asoslangan. 
    Drossellash - gazni ventil, drossel teshiklari orqali o‘tishida bosimdan 
    pasayishi (adiabatik jarayon Y=const). Real gazlarda drossellashda molekulalar 
    ichki o‘zaro ta’sir kuchlariga qarshi ish bajarishi va hajmiy energiya o‘zgarishi 
    hisobiga gazdan ichki energiyasi va temperaturasi o‘zgaradi (pasayadi). Natijada 
    bir qism uglevodorodlar va suv bug‘lari kondensatsiyalanadi. 
    Absorbsion quritish jarayoni temperaturaga bog‘liq. 15-150 
    0
    C bo‘lishi 
    kerak. SHuning uchun pech va havoli sovutkich o‘rnatiladi. Absorbent 70-85% 
    glikol eritmasi. 
    1. Absorber xarajatlari adsorberga nisbatan 3-4 marta kam. 
    2. Jarayon uzluksiz.


    10
    3. Absorber sarfi kam.
    4. Absorbent xizmat muddati va narxi adsorbentga nisbatan arzon.
    5. Qurilma kompakt, engil va ko‘chma.
    Etan gazi taqsimlovchi va yuvuvchi suv bilan 43
    harorat 76196 kg/soat
    metildietanolaminning suvli eritmasi bilan birga qurilmaga kiradi (MDEA). 
    SHunday qilib Mineralsizlantirilgan suv, nordon gaz absorber C-1501 eng yuqori 
    qismidan beriladi va u pastga qarab tomchilab tushadi, jarayon yopiq aylanma 
    tizimida olib boriladi. Ishdan maqsad etan gazini MDEA bilan yuvib tozalashdir. 
    Sirkulyasiya jararayonida suv bilan yuvib turish uchun P-1503A/B nasos 
    taminlab turadi. 
    markazdan qochma kuch ta’sirida, galma-gal ishlaydigan 
    nasos. Mineralsizlantirilgan suv C-1501 NORDON GAZLI absorberiga FIC-
    15151 to‘g‘irlagich orqali kiradi. Absorberdan chiqayotgan paytda esa 
    mahsus klapan FV-15151 o‘rnatigan. C-1501 nordon gazli absorberining 
    to‘rtinchi tarelkasida mahsus mineralsizlantirilgan suvni me’yorini 
    o‘lchchovchi 
    LV-1507 
    klapininin 
    orqali 
    o‘tuvchi 
    LIC-15107 
    TO‘G‘IRLAGICH moslama o‘rnatilgan. Bu moslama sirkulyasiyalovchi P-
    1503 nasosdan keyin o‘rnatilgan bo‘ladi, bundan o‘tib to‘yingan eritmadan 
    yutilgan nordon komponentlar desorberning S shaklidagi tarelkasida 
    eritmaning bug‘latgich olgan suv bug‘i kondensatsiyasi issiqligi hisobiga 
    ajralib chiqadi. Eritma bu joyda 125 
    0
    C haroratgacha isiydi. MDEAning 
    regeneratsiyalangan eritmasi setkasiz tarelka ostida desorberning quyi 
    qismiga oqib tushadi. Desorbsiya reaksiyasi issiqlikning yutilishi bilan 
    boradi, bu jarayonning endotermikligini bildiradi.
    Desorbsiya jarayoni kolonna ko‘rinishidagi apparatda – desorberda amalga 
    oshiriladi. Desorbsiya reaksiyasi bosimning pasayishi va temperaturaning 
    ko‘tarilishi hisobiga boradi. 
    Aminni bug‘lash kolonnasi o‘zgaruvchan kesimdagi kolonna turidagi 
    vertikal silindrik apparat bo‘lib, MDEA ning to‘yingan eritmasidan nordon 
    (kislotali) gazlarni desorbsiyalash (ajratib olish) uchun mo‘ljallangan. 


    11
    Apparat FLEXIMAX400 markali nasadkaning uch qatlami, ikki ajratish 
    likopchasi, suyuq fazani quyib olish moslamasi bilan jihozlangan. 
    C-1502 aminni bug‘lash kolonnasida MDEA ning to‘yingan eritmasi 
    kolonnaning kub qismiga oqib tushuvchi suyuq fazaga va apparatning yuqori 
    qismiga chiqariladigan gaz fazasiga ajraladi. 
    Nordon (kislotali) gazlarni desorbsiyalash (ajratib olish), MDEA 
    eritmasining temperaturasini ko‘tarish hisobiga, uzluksiz amalga oshiriladi. 
    Kolonna yuvish qismidagi bosim farqini PDI-15102 Indikatori yordamida 
    o‘lanadi.Bosimlar farqi uchun signalizatsiya o‘rnatilgan. 
    sirkulyasiyalovchi 
    nasosdan 
    42
    2349 
    truboprovodalardan yuvuvchi suv nazorat uchun SC-15021 moslamasida olinib 
    laboratoriya bo‘limiga yuboriladi. Sistemadagi V-1505 Yomkostlar hamda P-
    1508 nasoslardan o‘tayotgan mineralsizlantirilgan yuvuvchi suv to‘ldirib turiladi 
    va nazoratda bo‘ladi. 
    V-1505 bug‘ bilan qizdirilib turiladigan vertikal joylashgan silindrsimon 
    yomkost turi. Ushbu korpus apparatini qizdirib turish uchun umumiy zavod 
    tarmog‘idan past bosimli bug‘ berib turiladi. Bu yomkostga mineralsizlantirilgan 
    suv (OZX) tarmog‘ida joylashgan LIC-15151 yomkostidan darajasi o‘lchangan 
    holda LV-15151 To‘g‘irlagich klapini orqali beriladi. Ushbu yomkostdagi meyor 
    esa LG-15152 urovnomer yordamida o‘lchanadi. Bosim ko‘rsatkichi esa 
    monometr PG-15156 yordamida o‘lchanadi. Berilayotgan suv bug‘i tarkibini 
    tekshirish uchun SC-15022 PRIBORIDA olinib laboratoriyada analiz qilinadi. 
    Gaz yostiqchasi sifatida azot ishlatiladi. Yomkost ichidagi bosimni ushlab 
    o‘rnatilgan. Bu mahsus klapinni himoya qilish uchun klapindan oldin mexanik 
    filtr STR-15023 o‘rnatilgan. Berilayotgan azot bosimini PG-15155 MONOMETR 
    yordamida o‘lchanadi. Yomkostdagi suv mahsus yo‘lakchali drinajga bushatiladi. 
    Bu jarayon P-1503A/B dan keyin P-1508A/B yordamida amalga oshiriladi. 
    mujassamlashtirilgan hajmli galma-gal ishlaydigan nasos. 
    Yomkostga kiradigan yuvuvchi suv so‘ruvchi kollektor nasos orqali kiradi. 
    So‘rilish yo‘lagida himoya uchun mahsus mexanik filtr STR-15022A/B 


    12
    o‘rnatilgan. Ushbu nasos 3105 kPa bosimda ishlaydi. Bu jarayon doimiy holatda 
    C-1501 Absorberga 40
    da 2411 kPa bilan birgalikda harakatda uzatib turadi. 
    C-1501 absorberida nordon komponentlar tozalangan harorati 42
    dan yuqori 
    bo‘lmagan chiqayotgan etan gazi tomchi tutgich orqali MDEA tarkibida qolgan 
    komponentlarni ajratish uchun 42
    da 2349 kPa da V-1502 vertikal separatorga 
    jo‘natiladi. 
    C-1501 da tozalanib chiqayotgan etan gazi harorati va bosimi mahsus 
    indikatorlar TI-15101 va PI-15101 ko‘rsatkichi yordamida kuzatilib turiladi. 
    Absorberdan tozalanib chiqqan etan gazi truboprovodlardan chiqishida mahsus 
    nazoratchi klapinlar o‘rnatilgan.xuddi shu joyning o‘zida himoya klapinlari ham 
    mavjud. Bu joydagi mavjud bosim 3040 kPa bo‘ladi. 
    C-1501 absorberidan tozalanib chiqqan etan gazi rostlagich klapinidan keyin 
    chiqish qismida AI-15201 analizator o‘rnatilgan. Bu analizatorning vazifasi gaz 
    tarkibidagi dioksid uglerod qoldig‘ini tekshirishdir. Tozalangan etan gazi 
    tarkibidagi 
    uglerod 
    dioksidi 
    maksimal 
    konsentratsiyasi 
    korsatkichi 
    signalizatsiyada kurib chiqiladi. 
    Separator V-1502 tomchi tutgich o‘rnatilgan vertikal joylashgan 
    silindrsimon yomkost tipli apparat. Separatorning pastki qismini umumiy zavod 
    tarmog‘idagi past bosimli bug‘ yordamida qizdirish kuzda tutiladi. 
    Separatordagi bosimni tushib ketmasligi uchun PG-15202 monometr 
    mavjud. Bu erda zichliklarni turlichaligi hisobidan fazalar ajralishi ro‘y 
    beradi.Separatordagi kub suyuqligi LV-15203 klapini orqali LIC-15203
    nazoratchi yordamida nazorat qilinib Desorber kolonnasiga beriladi. SHu joyni 
    o‘zida LG-15202 daraja kuzatuvchi o‘rnatilgan. Datchiklarga mahsus 
    signalizatsiyalar o‘rnatilgan bo‘lib ular uchta LT-15201A/B/T lardir. Bundan 
    tashqari mobodo datchiklarda me’yor ortib ketguday bo‘lsa mahsus I-1504 
    blokirovka moslamasi ham o‘rnatilgan. 
    Separatorning yuqori qismidan chiqayotgan etan gazining haroratini TI-15201 
    indikatori yordamida o‘lchanadi. Etan mahsulotini chiqishini FI-15201 
    KO‘RSATKICHI orqali kuztilib turiladi. Separatorning yuqorisidan chiqayotgan 


    13
    etan mahsuloti bir-biriga yaqin bo‘lgan etilen sexiga qayta ishlash uchun 
    jo‘natiladi. 


    14


    15

    Download 1,04 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7




    Download 1,04 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    М у н д а р и ж а саҳифа бети

    Download 1,04 Mb.
    Pdf ko'rish