YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA - «PANORAMA»
TRENING USLUBIYATINING QO‘LLANILISHI
0 ‘rganiladigan mavzu: « 0 ‘zbekistonda kuzatiladigan
tabiiy ofatlar
va ulaming oqibatlari».
Trening maqsadi: Talabalar berilgan mavzuni o‘rganishda kichik
guruhlarga bo‘linib, ular tabiiy ofatlar xususida fikr yuritib, mavzuning
mohiyatini, mazmunini tushunib olishda
bildiriladigan fikrlarning
to‘g‘risini tanlash, tanlab olingan fikrlami umumlashtirish asosida
o‘rganilayotgan mavzu yuzasidan aniq tushunchalar hosil qilishga
qaratilgan.
Treningdan kutiladigan natija: Talabalar erkin, mustaqil va mantiqiy
fikrlami; jamoa bo'lib
ishlashni, izlanishni, ma’lumotlami jamlab, ulardan
nazariy bilim va amaliy ko‘nikma hosil qilishni,
jumladan, berilgan
mavzudagi har bir tabiiy ofat turining xarakteristikalarini o‘rganish
uchun (tabiiy ofatlaming kelib chiqish sabablari, xususiyatlari,
belgilari,
oqibatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida) o‘tilgan mavzular bo‘yicha
olingan bilimlarni qoMlashni o‘rganadilar.
M ashg‘ulotni o‘tkazish tartibi: 0 ‘rganilayotgan mavzudagi tabiiy
ofatlardan «yer silkinishi»ning xarakterlovchi belgilari va ko'rsatkichlari
keltiriladi, jumladan;
- yer silkinishi o‘chog‘ining chuqurligi;
- silkinish amplitudasi;
~ yer silkinishining
intensiv energiyasi;
- tuproq zarrachalarining deformatsiyalanishi;
- tog‘ jinslari elektr qarshiligining o‘zgarishi;
- yer osti suvlar sathining ko'tarilishi;
- yer osti suvlarida radon miqdorining ortishi;
- uy hayvonlarining bezovtalanishi.
Bu ko‘rsatkichlarga qarshi boshqa bir tabiiy ofat, masalan, «yer
ko‘chki»sining xarakterlovchi
belgilari keltiriladi; jumladan; tuproq
zarrachalari namlik darajasining oshishi, tuproq zarrachalari mustahkamlik
darajasining pasayishi, qiya sathli joylarda yoriqlarning paydo bo‘lishi,
daraxtlaming to‘g‘ri o‘smasligi; uylar konstruksiyasining
buzilishi va
boshqa ko‘rsatkichlar. So‘ngra o‘rganilayotgan ikkala tabiiy ofatning
xarakterlovchi ko‘rsatkichlari taqqoslanib, mulohaza yuritilib, ular
to‘g‘risida muayyan bilimga erishiladi. Ammo ikkala ofat to‘g ‘risidagi
259
mukammal ma’lumotlami ulaming boshqa xususiyatlarini xarakterlovcbi
ko‘rsatkichlami o‘rganish orqali amalga oshiriladi.
Chunonchi tabiiy ofatlaming har bir turi o‘zining
keUb chiqish
sabablariga, belgilariga, xususiyatlariga va keltiradigan salbiy oqibatlariga
ega. Shuning uchun har bir ofat turini mukammal o‘rganish orqali
o‘rganilayotgan mavzuni toiiq yoritish imkoniyatiga ega bo‘linadi. Mavzuni
yoritish uchun guruh talabalari 5 kishidan 4 guruhga boiinadi va o‘qituvchi
tomonidan guruhlardagi talabalarga oVganilayotgan
mavzuning maqsadi
va uni o‘tkazish tartibi tushunth-iladi». 0 ‘zbekistonda kuzatiladigan tabiiy
ofatlar va ulaming oqibatlari» mavzusini o'rganishda «Panorama» trening
uslubi uchun tayyorlangan tarqatma materialning tuzilishi.
