Avariyalarning kelib chiqishiga quyidagi omillar sababchi b o iish i
mumkin:
- tabiiy ofat tufayli;
- inshootiami loyihalashda yoki uni qurishda qo‘yiladigan xatoliklar
tufayli;
- ishlab chiqarish texnologiyasining buzilishi;
-
transport, mexanizm, jihozlardan noto‘g‘ri foydalanganda;
- agressiv moddalar (portlovchi, tez alangalanuvchi zaharli mod-
dalar)ning noto‘g ‘ri saqlanishi va uni ishlatish
qoidalarining buzilishi
oqibatida;
- texnika xavfsizlik qoidalarining buzilishi va boshqalar.
Mana shunday xatoliklar tufayli ishlab chiqarishlarda katta avariyalar
sodir boiadiki, oqibatda ko‘pdan ko‘p insonlar jabrlanadi va moddiy
boyliklar yo‘q b o iib ketadi. Ko‘pincha kimyo,
neftni qayta ishlovchi
sanoat, qog‘oz ishlab chiqarish sanoati, go‘sht-sut, oziq-ovqat, metallur-
giya, konchilik va boshqa sanoat korxonalarida avariyalar tez-tez uchray
di. Ayniqsa, KTZM ta’sirida
boiadigan avariyalar; kimyo, neftni qayta
ishlovchi, qog‘oz-selIuloza, go‘sht-sut, oziq-ovqat sanoati, suv tozalash
inshootlarida hamda temir y o ilard a KTZMni tashishda ko‘p uchray
di. KTZM ko‘rsatilgan konsentratsiyadan
ortiq boiganda odamlarga,
qishloq xo‘jalik hayvonlariga, o'simliklarga, tashqi muhitga ta’sir etib,
turli darajada shikastlantiradi. KTZM qatoriga texnologik jarayonlarda
qoilaniladigan ammiak, xlor, sulfat kislotasi,
vodorod ftorid, azot va ol
tingugurt oksidlari va boshqalar kiritish mumkin. B a’zi bir KTZMlaming
fizik-kimyoviy va zaharli xususiyatlari 7-jadvalda keltirilgan. Shulardan
sanoatda ko‘p ishlatiladigani ammiak.
Ammiak
- nashatir hidli rangsiz
gaz. Uni sanoatda
sovutgich vositasi sifatida, azotli o 'g itla r oUshda va
boshqa maqsadlarda ishlatiladi. Agar ammiak havo bilan 4;3 nisbatda
aralashsa portlaydi. Ammiak suvda yaxshi eriydi.Uning yuqori konsen
tratsiyasi insonning markaziy asab sistemasini izdan chiqarib, asablaming
falaj boiishiga olib keladi. Agar ammiak ta’sirida
inson zaharlansa, bir
necha soatdan so‘ng u o iim g a olib keladi. Teriga tegsa turli darajadagi
jarohatlanish ro‘y beradi
