usullarini; tokzorlarni mineral va organik o‘g‘itlar bilan oziqlantirishni; tok
kasalliklari va zararkunandalariga qarshi kimyoviy hamda biologik usullardan
foydalanib ko‘rashishni; uzum yetishtirishdagi
istiqbolli texnologiyalarini;
uzumchilikda seleksiya jarayonlari va nav yaratish texnologiyalarini; uzumchilikda
chatishtirish uchun ota-ona juftlari va birlamchi materiallarni to‘plash, tok tuzilishi
va ayrim o‘sish hamda rivojlanish jarayonlarini biologiyasini hamda hosildorligi
aniqlash; ularning biologik - morfologik tasnifini bilish; tok navlarini xo‘raki,
kishmishbop va vinoboplarga ajratish; uzumni o‘sish fazalari va davrlari hakida
tushuncha; tok o‘simliklarni ko‘paytirishning biologik asoslarini o‘zlashtirishni
bilish kerak.
SABZAVOTCHILIK fani bo‘yicha:
Sabzavotchilikning hozirgi holati va istiqboli. Sabzavotchilikni mustaqillik
yillarida jadal rivojlanish sabablari. Sabzavotlar iste’mol
qilinadigan qismi
kimyoviy tarkibini o‘zgarishiga sabablar va ular tarkibi sifatini yaxshilash usullari.
Sabzavotlarni botaniq ta’rifi, xayotini davomiyligiga kelib chiqqan makonlari
ta’siri, oziq-ovkatga ishlatilishi bo‘yicha guruhlash. Mavjud sabzavot ekinlari
morfologik va botaniq tuzilishlarini urganishdan maksad. Issikdik, yorug‘lik,
namlik, to‘proq va havo oziqasi ta’sirida o‘simliklar filogenezidagi uzgarishlar.
O‘sish va rivojlanish bosqichlarini o‘tishi davrida tashqi muhit ta’siri. O‘sish va
rivojlanish bosqichlarini (fazalarini) bir va ikki yillik sabzavotlarda o‘tishi uchun
zarur buladigan omillar. Ikki yillik sabzavotlarni xayotini birinchi yili gulpoya
chiqarishi yoki ikkinchi yili gulpoya chiqarmaslik sabablari.
Rivojlanishi davrida
xar ikki tur, kup yilliklar uchun yorug‘lik va kun uzunligi hamda haroratni ta’siri.
To‘proq va havo namligini o‘simlikni o‘sish va rivojlanishiga ta’siri, rivojlanish
bosqichida namlikka munosabati.
O‘simlik vegetativ va generativ organlarini hosil qilishida, kasallik hamda
qurg‘oqchilikka chidamli bo‘lishida makro va mikro elementlarni ahamiyati. NPK
larni to‘proqqa solish muddatlari va me’yorlari. Ularni urug‘idan va vegetativ
usulda ko‘paytirishlarning ijobiy va salbiy tomonlari. Vegetativ hamda generativ
uslda ko‘paytirishning ahamiyati, urug‘ni ekishga tayyorlash usullari. O‘zbekiston
iqlim sharoitida sabzavotlarni ekish muddatlari va usullari, ularni turli muddatlarda
ekish sabablari. Ertagi sabzavotlar uchun egatni kuzda tayyorlab qo‘yish.
Sho‘rlangan yerlarni ertagi va kechki sabzavotlar uchun tayyorlashning farqi.
Tomatdoshlarni ahamiyati, tarqalishi, tashqi muhit omillariga munosabati va
ko‘paytirish usullari. Ildizmevalilarni ahamiyati, biologik xususiyatlari va
tumanlashtirilgan navlari. Sabzi, turp, osh lavlagi, va boshqalarning kelib chiqqan
makoni, harorat, namlik va to‘proq oziqasiga munosabat hamda tumanlashtirilgan
navlari. Yerni ekishga tayyorlash,
ekish muddatlari, parvarish qilish va hosilni
yig‘ishtirish. Piyoz, uning turlari va sarimsoqni kelib chiqishi, tarkalishi,
iste’moldagi va oziq-ovkat sanoatidagi ahamiyati, shifobaxshlik xususiyatlari.
Piyozni almashlab ekishdagi o‘rni, o‘tmishdosh ekinlarga munosabatlar. Ekish
normasi, sxemasi, chukurligi va muddatlari. Begona o‘tlarga
qarshi gerbitsidlar
qo‘llash. Qator orasiga ishlov berish, sug‘orishlarni uni rivojlanishiga ko‘ra to‘g‘ri
taqsimlash. Sarimsoq yetishtirish texnologiyasining o‘ziga xos xususiyatlari.
Karam turlarini farqlari, kimyoviy tarkibi, issiqlik, namlik, to‘proq va havo
oziqasiga munosabati hamda ularni sozlash usullari. Karamni almashlab ekishdagi
o‘rni, o‘tmishdosh ekinlarga munosabati, ekish muddati, to‘proq oziqasiga
talabchanligi, eqilish qalinligi. Oqbosh va gulkaramni ertagi va kechki muddatlarda
yetishtirish texnologiyasining o‘ziga xos xususiyatlari. Bodring va sabzavot
qovoqchalari biologiyasi, navlari, ekish muddatlari, sxemasi.
Bodringni jadal
texnologiya asosida yetishtirishning va hosilini yig‘ishtirishning o‘ziga xos
xususiyatlari. Bodring va sabzavotlar qovoqchalarini o‘tmishdosh ekinlarga
munosabati, yerni ekishga tayyorlash, ekish muddatlari, urug‘ni ekishga
tayyorlash, yagona qilish, qatorlar orasiga ishlov berish, oziqlantirish.
