Bulim Mutaxassis kodi

1. 
   jadvalni xar bir ma’lumot elementi maydon xisoblanadi va takrorlanuvchi guruxlar bo`lmaydi;
   
2. 
   barcha ustunlar bir jinslidir;
   
3. 
   xar bir ustunga nom tayinlangan;
   
4. 
   jadvalda bir xil satr 2 marta uchramaydi;
   
5. 
   bunday jadvalda satr va ustunlar ixtiyoriy tartibda karaladi va ixtiyoriy ketma-ketlikda ishlatilishi mumkin.
   

1. 
   Kortej kalit qiymati bilan bir qiymatli ifodalanishi kerak.
   
2. 
   Kalitda ortiqchalik bo`lmasligi kerak, ya’ni hech qanday atributni kalitdan olib tashlash mumkin emas.
   

1. 
   Birga – bir (1:1)munosabat. A va V ob’ektlar to‘plami orasida 1:1 munosabat o‘rnatilgan deyiladi, agarda A ob’ektning har bir nushasiga V ob’ektning bitta nushasi mos kelsa, va aksincha, V ob’ektning har bir nushasiga A ob’ektning bitta nushasi mos kelsa.
   
2. 
   Birga – ko‘p (1:n) munosabat. A va V ob’ektlar to‘plamida A ob’ektning har bir nushasiga V ob’ektning bir nechta nushasi mos kelsa, shu bilan birga V ob’ektning har bir nushasiga A ob’ektning bittadan ko‘p bo‘lmagan nushasi mos kelsa shunday munosabat hosil bo‘ladi.
   
3. 
   Ko‘pga – bir (n:1) munosabat A va V ob’ektlar to‘plami orasida o‘rnatilsa, unda A ob’ektning har bir nushasiga V ob’ektning ko‘pi bilan bitta nushasi mos keladi. V ob’ektning nushalari orasida shundaylari mavjudki, ularga A ob’ektning bir nechta nushasi mos keladi.
   
4. 
   Ko‘pga – ko‘p (m: n) munosabat. A va V ob’ektlar orasida shunday munosabat o‘rnatilgan deyiladi, agarda A ob’ektning har bir nushasiga V ob’ektni bir nechta nushasi mos kelsa va aksincha.
   

1. 
   Har bir reys uchun nechta bilet sotilganligi va umumiy sotilgan biletlarni aniqlash;
   
2. 
   Reysni nomeri bo‘yicha reys haqida ma’lumotlar chiqarish;
   
3. 
   Marshrutlar haqidagi zarur axborotlarni chiqarish;
   
4. 
   Aniq reyslar uchun qapysi haydovchilar tayinlanganligi va ular haqida ma’lumotlar olish;
   
5. 
   Avtobusni texnik xarakteristikalarihaqidagi ma’lumotni olish.
   

1. 
   1:1 – biletlar bilan reys ob’ektlari orasidagi bog‘lanish (sotilgan);
   
2. 
   M:1 – marshrut va reys orasidagi bog‘lanish (marshrut munosabati);
   
3. 
   1:M – marshrut va bekatlar orasidagi bog‘lanish (bekatlar);
   
4. 
   1:N – reys va haydovchi orasidagi bog‘lanish (tayinlash);
   
5. 
   M: N- haydovchi va avtobus modeli orasidagi bog‘lanish (haydovchiga ruxsat berish);
   
6. 
   M:1 – avtobus va avtobus modeli orasidagi bog‘lanish (toifa).
   

Ekvivalent (sinonim) tushunchalar

Relyatsion MB munosabatlarida strukturali va semantik axborotlar saqlanishi mumkin. Strukturaviy axborotlarni biz munosabat sxemalar yordamida bilamiz.

1. 
   Atributlar o`rtasida noxush funksional bog`lanishlar bo`lmasligi kerak.
   
2. 
   Atributlar guruxlanishi ma’lumotlar takrorlanishidan eng kam holatining taxlillash kerak va ular qayta ishlash va tiklashni qiyinchiliksiz amalga oshirilishi kerak.
   
3. 
   Qo`yilgan MB munosabatlari normallashadi. Munosabatlar normalashtirish MB da berilgan munosabatlarni dekompozitsiya (ajratish) jarayoni yordamida sodda va kichik munosabatlar hosil qilishdir.
   

1. 
   Kartej kalit qiymati bilan bir qiymatli ifodalanishi kerak;
   
2. 
   Kalitda ortiqchalik bo‘lmasligi kerak. Bu degani hech qanday atributni kalitdan olib tashlash mumkin emas.
   

• 
  To‘plamlar ustida birlashtirish, kesishuv, ayirma, dekart ko‘paytma va bo‘lish amallari kiradi.
  
• 
  Maxsus relyatsion amallar, ularga: proeksiya, birlashtirish, ajratish (tanlab olish) amallari kiradi.
  

1. 
   Relyatsion algebra tillari;
   
2. 
   Relyatsion hisoblash tillari.
   

1. 
   Ob’ektli munosabatlar;
   
2. 
   Bog‘lanuvchi munosabatlar;