Q l P,
bu erla
Q – naychadan oqib chiqadigan suyuqlikniig hajmiy sarfi, m
3/s;
d – naycha diametri, m; µ – suyuqlikning
dinamik qovushqoqligi, Pa s;
l – naychaning uzunligi, m; ∆
R – naycha uchlaridagi bosimlar farqi, Pa.
Agap
Q, d, l kattaliklarning qiymati doimiy bo`lsa, qovushqoqlikni aniqlovchi formula quyidagi ko`rinishga keladi:
µ=
K∆R. (8.5)
SHunday qilib, suyuqlik qovushqoqligini o`lchash suyuqlik o`tadigan kapillyar naycha uchlaridagi bosimlar farqini o`lchashdan iborat. Bunda suyuqlikning yumaloq kesimli tirqishlardan oqib chiqishi og`irlik kuchi bosimi yoki tashqi bosim ta`sirida sodir bo`lishi mumkin.
Kapillyar viskozimetrlar ikki katta guruhga bo`linadi:
laboratoriya viskozimetrlari va
avtomatik ishlaydigan viskozimetrlar. Keyingi viskozimetrlarga suyuqlik bosim ostida oqib chiqadigan va erkin oqib chiqadigan asboblar kiradi. Suyuqlik erkin oqib chiqadigan asboblar o`z navbatida ikki sinfga:
sath o`zgaradigan va
o`zgarmaydigan asboblarga bo`linadi.
8.1-rasmda kapillyar viskozimetr sxemasi keltirilgan. SHesternyali nasos 1 analiz qilinayotgan suyuqlikning mutlaqo doimiy miqdorini kapillyar naycha 3 ga uzatadi. Kapillyar naychaning kirishi va chiqishidagi bosimlar farqi sezgir difmanometr
2 orqali o`lchanadi. Difmanometrning shkalasi qovushqoqlik birligida darajalanadi. Kapillyar naychaning diametri
d va
uzunligi l o`lchash chegaralari va o`lchanayotgan suyuqlik turiga qarab tanlanadi. O`zgarmas temperaturani ta`minlash uchun viskozimetr naychasi odatda, temperaturani avtomatik rostlovchi termostatga ulanadi. Kapillyar viskozimetrning o`lchash chegaralari 0,001 ... 10 Pa
s. Laboratoriya asboblarida o`lchash xatoligi 0,3, avtomatik asboblarda o`lchash xatoligi + 3 . . . 5%.
