1.5. Tor tarmoqli ISDN-da video telefoniya tizimlari arxitekturasi
1990 yilda Xalqaro elektraloqa ittifoqi N.320 tavsiyanomasini ishlab chiqdi,
u keyinchalik barcha yetakchi uskuna ishlab chiqaruvchilari tomonidan tor tarmoqli
ISDN-larda videokonferensaloqa tizimini joriy etish standarti sifatida qabul qilindi.
N.320 videokonferensaloqa tizimi ikkita asosiy tarkibiy guruhni o‘z ichiga
oladi - terminallar va MCU. Terminal - bu oxirgi foydalanuvchi uskunasi,
konferensiyani boshqarish moslamasi esa bir nechta foydalanuvchilar bilan
videokonferensiyalarni tashkil qilish imkonini beradigan tarmoq uskunasidir. Bitta
konferensiyada bir-biriga bir nechta MCU qurilmasini kaskad ulash mumkin. 1.5-
rasmda tor tarmoqli ISDN-da ishlaydigan videokonferensaloqa tizimining
arxitekturasi ko‘rsatilgan.
1.5-rasm. Tor tarmoqli ISDN-da videokonferensaloqa tizimi
N.320 terminali quyidagi funksional modullardan iborat.
Videotexnika blokiga videokamera, monitor va video ma’lumotlarini qayta
ishlash birligi kiradi, bu esa monitordagi tasvirni bir necha qismga bo‘lish kabi
funksiyani amalga oshirish uchun zarurdir.
Ovoz uskunasi blokida mikrofon, gapiruvchi va ovozni qayta ishlash
moslamasi aks-sadoni bekor qilish funksiyalarini bajaradi.
Video kodeklari video ma’lumotlarini siqadi va teskari konversiyani amalga
oshiradi. Tavsiya N.320 N.261 video-kodekini majburiy deb belgilaydi; N.263
kodekidan ham foydalanish mumkin.
1.6. IP tarmoqlarida multimedia aloqasi
Xalqaro elektraloqa ittifoqining N.323 tavsiyasi xizmatning kafolatlangan
sifatini ta’minlamaydigan paketli kommutatsiya tarmoqlarda foydalanish uchun
multimedia aloqa tizimlari uchun birinchi soyabon spesifikatsiyasidir. N.323
turkumining tavsiyalari ikki yoki undan ko‘p foydalanuvchi o‘rtasida multimedia
aloqasi uchun zarur bo‘lgan protokollar, usullar va tarmoq elementlarini belgilaydi.
N.323 tavsiyasida ko‘rsatilgan xizmatlarning eng ommabopi, turli xil holatlar
tufayli IP paketli marshrutizatsiyasi bilan tarmoqlarda ovozli ma’lumotlarni uzatish
xizmati edi. Bugungi kunda IP-telefoniya tarmoqlarini yaratishda eng keng
tarqalgan yondashuv - bu N.323 Tavsiyasida ITU-T tomonidan taklif qilingan
yondashuv.
N.323 protokollar asosida qurilgan tarmoqlar telefon tarmoqlari bilan
birlashishga yo‘naltirilgan va ma’lumotlarni uzatish tarmoqlarida joylashgan ISDN
tarmoqlari sifatida ko‘rib chiqilishi mumkin. Xususan, bunday IP-telefoniya
tarmoqlarida ulanish tartibi ITU-T Q.931 tavsiyalariga asoslangan va ISDN
tarmoqlarida xuddi shunday protsedura bilan deyarli bir xil.
IP-telefoniya tarmoqlarini qurish uchun ushbu parametr, shaharlararo va
xalqaro aloqa xizmatlarini ko‘rsatish uchun IP - marshrutizatsiyalangan
tarmoqlardan foydalanishni istagan mahalliy telefon operatorlariga (yoki transport
tarmoqlariga ega kompaniyalarga) qaratilgan. N.323 protokoli oilasining bir qismi
bo‘lgan RAS protokoli operatorlarga tarmoq manbalaridan foydalanish ustidan
yuqori darajadagi nazoratni ta’minlaydi va foydalanuvchi autentifikatsiyasini
qo‘llab-quvvatlaydi va taqdim etilgan xizmatlar uchun haq to‘lashni ta’minlaydi.
1.6-rasm N.323 tavsiyalari asosida qurilgan tarmoqning arxitekturasini
ko‘rsatadi.
Tarmoqning asosiy qurilmalari: terminal, shlyuz, darvozabon va
konferensiyani boshqarish moslamasi.
