Ma'ruza va seminar mashg'ulotlarini loyihalashtirish va rejalashtirish asoslari

Norqo’ziyeva Sarvinoz

REJA

1. Ma’ruza va uning funksiyalari
2. Seminar mashg’ulotlari o’tkazilish tartibi
3. Seminar va amaliy mashg‘ulotlarini tashkil etish va o‘tkazish metodikasini o‘rganish.

Ma'ruza o‘quv jarayonining asosiy bo‘g‘ini, dars o‘tishning asosiy shakllaridan biridir. Ma'ruza bilimni so‘z bilan ifodalash, og‘zaki bayon qilish ko‘zda tutilgan, hajmining kattaligi, mantiqiy qurilishi, umumlashtirishning murakkabligi bilan ajralib turadi. Ma'ruza (arabcha, leksiya (lot. lectio) – o‘qish) o‘quv materiali, biror masala, mavzu kabilarning mantiqiy izchil, ma'lum bir tizimga solingan bayonidir.

Ma'ruza o‘quv jarayonining asosiy bo‘g‘ini, dars o‘tishning asosiy shakllaridan biridir. Ma'ruza bilimni so‘z bilan ifodalash, og‘zaki bayon qilish ko‘zda tutilgan, hajmining kattaligi, mantiqiy qurilishi, umumlashtirishning murakkabligi bilan ajralib turadi. Ma'ruza (arabcha, leksiya (lot. lectio) – o‘qish) o‘quv materiali, biror masala, mavzu kabilarning mantiqiy izchil, ma'lum bir tizimga solingan bayonidir.

Ma'ruzaga ikki nuqnai nazardan yondashish mumkin:

O’quv jarayonining tashkiliy shakli sifatida
Bilimni so’z bilan ifodalash,og’zaki bayon qilish metodi sifatida

Ma’ruzalarni didaktik vazifasiga qarab:

Kirish
Mavzular bo’yicha ma’ruzalar
Yo’l-yo’riq ko’rsatuvchi ma’ruzalar
Tahliliy ma’ruzalar
Yakunlovchi ma’ruza

Ma’ruza boshqa og’zaki, so’z bilan ifodalanadigan metodlardan:

1. Nisbatan qat’iy belgilangan tarkibi
2. O’quv materialini mustaqil izchillikda bayon qilish
3. Tasniflash, ta’rif berish va obrazli isbotlash
4. Beriladigan axborotning serobligi
5. Materialni yoritib berishning tizimliligi bilam ajralib turadi.

Ma’ruza o’qitishning quyidagi qator funksiylarini bajaradi:

Professional ta’lim berish va dunyoqarashni shakllantirish
Talabalar diqqatini asosiy maqsadga yo’naltirish
Idrok va tafakkurnni rivojlantirish
Bilim berish, o’rganayotgan fan bo’yicha axborot olish,olgan axboroti asosida asosida xulosa chiqarish
Metodologik ma’ruza jarayonida tadqiqot metodlari qo’llaniladi

Ma’ruza darsini 3kursga bo’lish mumkin:

Kirish. Avvalo dars ilgarigi mavzu bilan bog’lanadi
Asosiy kurs.Bu kurs ma’ruza rejasiga ko’ra tanlangan dars o’tish metodlarini qo’llagan holda o’tkaziladi
Yakuniy kurs. Ma’ruzaga yakun yasaladi,qisqacha xulosa chiqariladi

Ma’ruzaga qo’yiladigan asosiy talablarni ikki guruhga ajratish mumkin:

Ma’ruza tayyorlash shakliga,boshqacha aytganda ma’ruza tayyorlashga qo’yiladigan talablar

Ma’ruza matni kirish,asosiy qism va yakuniy qismlardan iborat bo’ladi

Ma’ruza o’qishga qo’yiladigan talablar

Ma’ruza o’qiydigan o’qituvchi va uning shaxsiyatiga qo’yiladigan talablar kiradi

Seminar (lot.-manba, ko’chma ma’noda maktab)-o’quv amaliy mashg’ulot shakllaridan biri.

Seminar ta’lim,tarbiya berish hamda nazariyani amaliyot bilan birga bog’lash funksiyasini bajaradi. Amaliy mashg’ulot keng ma’noda seminar (uning barcha turlari), mashq,laboratoriya ishini umumiy holda ifodalanishidir. Seminar amaliy mahg’ulot shakllaridan bo’lib:
Ma’ruzada bayon qilingan nazariy bilimlarni mustahkamlash
Fan bo’yicha bilimlarni kengaytirish va chuqurlashtirish
Talabalarni ilmiy tadqiqot, bilish qobiliyatlarini o’stirishda foydalaniladi.

Seminar quyidagi maqsadlarga erishish uchun qo’llaniladi:

Nazariy mavzuni tartibga solish.
Ko’nikmalarni hosil qilish.
Bilimlarni nazorat qilish.

Tayyorgarlik va seminarni olib borish bir qator savollarga javob berishni talab etadi:

1 Nima uchun? - Vazifa va seminarni olib borish umumiy qilib olganda ta’lim
berish maqsadlariga mos bo’lishi kerak.
2 Seminar shaklida olib borish texnologiyasini Qanday qilib? - ishlab chiqish
kerak
3 Seminar vaqtida muhokama qilish kerak bo’lgan, material mazmunida -
Nimani? ishlab chiqish zarur.
4 Seminarni olib borish vaqtida, ya’ni hisobga olish muhim bo’lgan omillar-
Nimani hisobga olgan holda?

Seminarning asosan 3 turi bor:

O’rganilayotgan fan yoki kursni chuqur o’rganishga yordam beradigan seminar darslari
Ayrim muammo, asosiy yoki muhim mavzuni o’rganish uchun o’tkaziladigan seminar darslari
Tadqiqot xarakteridagi seminarlar

Amaliy mashg‘ulotining tashkiliy tuzilishi va xronometraji

Talabalarning davomati va darsga tayorlanish darajasini aniqlash - 30 daqiqa
O‘qituvchi tomonidan mavzu bo‘yicha bajariladigan ishlarni tushuntirish - 10 daqiqa
Mashg‘ulotda talabalarning mustaqil shug‘ullanishi - 10 daqiqa
Bajarilgan amaliy ishlarning natijalarining nazorati - dars davomida Mazkur mavzu bo‘yicha talabalarning o‘zlashtirish darajasini yakuniy nazoratdan o‘tkazish - 5 daqiqa
Keyingi amaliy mashg‘uloti uchun uyga vazifa

Download 1.7 Mb.

Ma'ruza va seminar mashg'ulotlarini loyihalashtirish va rejalashtirish asoslari