|
Matematika” fani ishchi oquv dastur
|
| bet | 62/69 | | Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 18,04 Mb. | | #119823 |
Bog'liq 1-kurs Matematika to\'plam tayyorAqliy hujum
Trigonometrik funksiyalar haqida nimalarni bilasiz?
Aqliy hujum qoidasi:
Hech qanday birga baholash va tanqidga yo’l qo’yilmaydi!
Berilayotgan g’oyalar, hayoliy va juda zo’r bo’lsa ham ularni baholashga shoshilma, hamma narsaga ruxsat etiladi.
Tanqid qilma, barcha aytilgan g’oyalar qimmati.
Gapirayotganni bo’lma!
Tanbeh berishga shoshilma!
Ilova №3
Matn bayoni.
Trigonometriya faniga asos solgan buyuk olim va davlat arbobi Ulug’bek (Maxmud Tarag’ay ) ilmiy ishlardan biri “Ziji Ko’ragani’’ deb ataladi. Bu asarda trigonometrik jadvalar 10 ta o’nli xona aniqligida hisoblagan hamda sinuslar va kosinuslar qiymatlarining jadvallari bir minut oraliq bilan tuzulgan.
Geometriya kursida gradusda ifodalangan burchak argumentining sinusi, kosinusi, tangensi va kotangensi kiritilgan. Bu burchaklar 00 dan 1800 gacha bo’lgan oraliqda qaralgan.
burchakning sinusi deb (1; 0) nuqtani kordinatalar boshi atrofida burchakka burush natijasida hosil bo’lgan nuqtaning kordinatasiga aytiladi. Sin kabi belgilanadi.
burchakning kosinusi (1;0) nuqtani koordinatalar boshi atrofida burchakka burush natijasida hosil bo’lgan nuqtaning abssissasiga aytiladi. cos kabi belgilanadi.
burchakning tangensi deb burchak sinusining uning kosinusiga nisbatiga aytiladi, tg belgilanadi. tg=
burchakning kotangensi deb burchak kosinusining uning sinusiga nisbatiga aytiladi. ctg kabi belgilanadi. ctg= y=sinx, y=cosx, y=tgx, y=ctgx formulalar bil;an aniqlangan funksiyalar asosiy trigonometric funksiyalar deyiladi.
Tarif: Agar har bir haqiqiy x songa sinx son mos keltirilsa, u holda haqiqiy sonlar R to’plamida y=sinx funksiya berilgan bo’ladi. (x€R)
y=sin x funksiyaning xossalari va grafigi.
y=sinx x ning barcha qiymatlarida aniqlangan, aniqlanish soxasi barcha haqiqiy sonlar to’plamidan iborat.
Qiymatlar to’plami (o’zgarish sohasi) [-1; 1] yopiq oraliqda bo’lib, x= +2рk, kЄz qiymatlarida funksiya eng katta qiymatga ega bo’ladi va bu qiymat 1 ga teng
x = +2рk, kЄz qiymatlarida eng kichik qiymatga ega bo’lib, bu qiymat - 1ga teng.
y=sinx funksiyada toq bo’lib, uning grafigi koordinata boshiga nisbatan simmetrik, barcha xЄR da sin(-x) = sin x.
y=sin x funksiya davriy funksiya bo’lib, davri 2 ga teng. Uning grafigi [0;2] oraliqda chizish yetarli hosil bo’lgan chiziq sinusoida deyiladi.
|
| |
