|
Ehtimollikni bevosita hisoblash
|
| bet | 40/63 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 0,77 Mb. | | #135432 |
Bog'liq To\'garak. 10-11Ehtimollikni bevosita hisoblash.
Tajriba «klassik shema» shartlari bo'yicha o'tkazilayotgan, shu jarayonda ro'y berishi mumkin bo'lgan barcha elementar hodisalar soni n ta, shu jumladan biror A hodisa m marta ro'y beradigan bo'lsin. U holda A hodisaning ro'y berish ehtimolligi ushbu nisbatga teng bo'ladi:
(1) bunda 0 < m < n.
1 - m i s o l. Kub bir marta tashlanca, u tasodifan faqat bir yog'i bilan tushadi, ikki yog'i bilan emas, ya'ni Ek, k -1; 6 elementar hodisalar juft-jufti bilan birgalikda ro'y bermaydi: Ei∩Ej=ø; i,j = 1; 6, i#j Demak, U=EiUE2UE3UE4UE5UE6, ya'ni U to'plam yo E1 yo E2 ..., yo E6 ro'y berishi mumkin bo'lgan jami n = 6 ta teng imkoniyatli elementar hodisalar to'plamidan iborat. Har qaysi elementar hodisaning ro'y berish ehtimolligi bir hil:
P(EI) = P(E2) =...= P(EI) = 1/6.
2 - m i s o l. O'yin kubi bir marta tashlanganda juft yoki toq raqam bilan tushish hodisalari qaraladigan bo'lsa, B — «juft raqamli tomoni bilan tushdi», C — «toq raqamli tomoni bilan tushdi» hodisalari qaraladi. Ular kubning olti yog'ini to'liq o'z ichiga oladi. Demak, n = 2 ta elementar hodisa ro'y beradi. Ularning ro'y berish imkoniyati bir hil, chunki 1, 2, 3, 4, 5, 6 raqam-larining yarmi toq, yarmi juft. Natijalar to'plami U= {B, C}; n = 1, 2. Har qaysi hodisaning ro'y berish ehti-molligi bir hil: P(B) = P(C) = 1/2 .
3 - m i s o l. Natijada D — «tushgan raqamlar 3 dan kichik yoki 3 ga teng», E — «tushgan raqamlar 4 ga teng yoki undan katta» hodisalari kubning barcha yoqlarini o'z ichiga oladi. Demak, D va E ham elementar hodisalar, birgalikda U chekli to'plamni tashkil etadi: U = {D, E}, P(D) = P{E} = 1/2
4 - m i s o l. {Es, E6} to'plam (1-misol) 6 marta o'tkazilgan sinashlar ketma-ketligi uchun barcha natijalar to'plami bo'la olmaydi, chunki bu to'plamga sinashda ro'y berishi mumkin boigan E1; E2; E3; E4 natijalar tegishli emas. Ko'p marta takrorlan-gan sinashlarda har qaysi natija biror son marta takror ro'y bēra boshlashi kuzati-ladi. Bu holat har qaysi natija ehtimolligini sonli ifodalash uchun «o'lchov birligi» kiritishga imkon beradi. Shu maqsadda qaralayotgan sinashda ro'y beradigan barcha natijalarning ro'y berish ehtimol-liklari yig'indisi 1 ga teng, deb olinadi, u holda har qaysi Xk natijaga uning ro'y berish ehtimolligini ifodalovchi biror nomanfiy P(Xk) =pk (0≤ rk ≤ l, k = 1,... n) son mos keladi. Shart bo'yicha: p1+ p2 + ... + pn = 1.
5 - m i s o l. Ikkita tanga tashlansa, ushbu natijalardan biri ro'y berishi mum-kin: A20 — «Ikkala tanga gerb tomoni bilan tushdi», A10 — «Tangalardan biri gerbli tomoni, ikkinchisi raqamli tomoni bilan tushdi», A02— «Ikkala tanga raqamli tomoni bilan tushdi». GG — «Gerb—gerb tushdi», GR — «Gerb—raqam tushdi», RG — «Raqam— gerb tushdi», RR — «Raqam-raqam tushdi» natijalarni ham qaraylik. Misol shartlarida GG, GR, RG, RR natijalar bir hil 1/4 ga teng ehtimollikka ega. A2 0 natija GG bilan, Ao2 natija RR bilan bir hil, lekin A10 natijaga GR va RG natijalar rhos. Ularning ro'y berish ehti-molliklari P{A20)=P(A02)=1/4; P(A10)=1/2,ularning yig'indisi 1/4+1/4+1/2=1. Demak, bu hodisalar chekli to'plamni tashkil etadi.
|
| |
