|
Mavzu: Bipolyar Tranzistorlarning tuzulishi
|
| bet | 3/8 | | Sana | 18.05.2023 | | Hajmi | 67 Kb. | | #61464 |
Bog'liq Bipolyar Tranzistorlarning tuzulishi. Bipolyar turlari ishlashi statik haraktersitikalari va parametrlar JIZZAX VILOYATIDAGI SELLAR VA ULARDAN SAMARALI FOYDALANISH, 3. PUXTALIK KO\'RSATKICHLARNING TARQOQLIGI STATISTIK SINOVLAR USULI, Transformatorlar va ularning ishlash prinsipi, MATEM, 60110500 – Boshlang‘ich ta’lim (KUNDUZGI), Abdullo Fayzullayev, 5-Ma\'ruza, АТБ Қишлоқ, ми электроника амалий, 2 mustaqil ish, Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hisobi Reja Kirish Asosiy q, Fayllarni arxivlash jarayoni, 6 -mavzu. Matn va uning turlari. Mikro matn va makro matn. Reja-fayllar.org, 8-MARCH
Metall o‘tkazgichdagi erkin elektronlar va elektrolitlardagi ionlar tartibsie harakat holatida bo‘ladi. Bunday sharoitda o‘tkaz- gichning biror ko‘ndalang kesimi orhali ko‘chib o‘tgan elektr miq- dori o‘rtacha nolga teng bo‘ladi. Agar o‘tkazgichning uchlariga elektr kuchlanish berilsa, u holda zaryadli zarrachalarga o‘tkazgich bo‘ylab yo‘nalgan elektr maydon kuchlari ta’sir hila boshlaydi va bu zarrachalarning tartibsiz harakat teeliklariga maydon kuchlari bilan bir xil yo‘nalgan tash- kil etuvchi tezlik ham qo‘shiladi. Bu holda o‘tkazgichning istalgan ko‘ndalang kesimi orqali ma’lum bir elektr miqdori oqib o‘tadi, ya’ni elektr toki vujudga keladi. Zaryadli zarrachalar yo‘nalgan harakati intensivligining o‘lcho- vi tok kuchi bo‘lib, u o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi orqali bir sekundda oqib o‘tgai elektr miqdori bilan o‘lchanadi. Agar biror vaqt davomida tok ham, kattalik ham yo‘nalishi jihatdan o‘zgarmasa, u holda bunday tok o‘egarmas tok deyiladi va yozma / harfi bilan belgilanadi. Agar I vaqt ichida o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi orqali <3 elektr miqdori oqib o‘tsa, u holda tok kuchi quyndagicha bo‘ladi:
Xalqaro birliklar sistemasi (SI) da tok kuchi birligi qilib a m p ye r qabul etilgan,Shunday qilib, agar o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi orqali 1 sekundda 1 kulon zaryad oqib o‘tsa, tok kuchi 1 amperga teng bo‘lar ekan. Tokning musbat yo‘nalishi uchun musbat zaryadlar, ko‘chadi- gan yo‘nalish yoki elektronning yo‘nalishiga teskari yo‘nalish qa- bul qilingan. Tok kuchining o‘tkazgich ko‘ndalang kesimining yuzi (5) ga nis- bati tok zichligi deb ataladi. Shunday qilib tok zichligi
Tranzistorlar Tranzistorlar haqida umumiy ma’lumot.
1948 y. D.Bardin va V.Bratteyn nuqtali n-p o‘tishlar bilan ishlab turib, ikki n-p o‘tishli qurilma quvvati bo‘yicha elektr tebranishlarni kuchaytirish qobiliyatiga egaligini guvohi bo‘lishdi. Bu qurilmani ular tranzistor deb atashdi (“Transfer” - o‘zgartiruvchi va “resistor” - qarshilik – ingliz so‘zlaridan olingan). Bugungi kunda bir yoki bir nechta n-p o‘tishli va uch yoki undan ko‘p uchlari bo‘lgan elektr o‘zgartiruvchi yarim o‘tkazgichli asbob tranzistor deb nomlanadi. Tranzistorlar konstruksiyasi bo‘yicha nuqtali va yassi bo‘lishi mumkin, biroq, garchi nuqtali tranzistorlar oldin paydo bo‘lishiga qaramasdan, ularning nostabil ishlashi shunga olib kelindiki, bugungi kunda faqat yassi tranzistorlar ishlab chiqariladi. Yassi tranzistor yarim o‘tkazuvchining monokristalli bo‘lib, unda ikki hudud bir tipdagi o‘tkazuvchanlikka ega, qarama-qarshi tipdagi o‘zgaruvchanlikka ega bo‘lgan hudud bilan bo‘lingan. Bu asboblarni asosiy vazifasi elektr tebranishlarni kuchaytirish yoki generatsiyalashdan iborat. Oddiy p-n-p va n-p-n o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan bipolyar tranzistorlar quyidagi rasmlarda o‘z aksini topgan
Tranzistorlar maksimal ishchi chastotaga qarab quyidagilarga bo‘linadi. Past chastotaga ishlaydigan tranzistorlar ularni chastota chegarasi f =330 mGs : Yuqori chastotaga ishlaydigan tranzistorlar ularni chastota chegarasi f =30-300 mGs : O’ta yuqori chastotaga ishlaydigan tranzistorlar ularni chastota chegarasi f =300 mGs : Bulardan tashqari qanday quvvatda ishlay olishiga qarab kichik quvvatli tranzistorlar R=0,3 Wt gacha; o‘rtacha quvvatli tranzistorlar R=0,3-3,0 Wt gacha; va katta quvvatli tranzistorlar R=3,0 Wt dan yuqori quvvatlarga bo‘linadilar.
Yarim o‘tkazgichli triod elektron asboblarining bir turi bo‘lib, tranzistor deb ataladi. Tuzulishi va ishlash usuliga qarab tranzistorlar bipolyar va unipolyar tranzistorlarga ajratiladi. Bipolyar tranzistorlarning ishlashi p-n o‘tish hodisasiga, unipolyar tranzistorning ishlashi esa, bir turdagi o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan yarim o‘tkazgichning o‘tkazuvchanligini elektr maydoni yordamida boshqarishiga asoslangan. Bipolyar tranzistor yarim o‘tkazgich monokristalda ikkita p-n o‘tish sohasini hosil qilish asosida yasaladi. Uni o‘tkazuvchanligi almashib keladigan 3 ta sohaga ajratish mumkin. Agar monokristallning hajmi bilan chegaralangan bo‘lsa, hosil bo‘lgan yassi tranzistor p-n-p turdagi tranzistor deyiladi. Aksincha, kovak o‘tkazuvchanlik soha orasida bo‘lsa n-p-n turdagi tranzistor hosil bo‘ladi. Bu tranzistorlarning sxemada belgilanishi
Unipolyar tranzistorlar Unipolyar tranzistor elektr maydoniga ega bo‘lgan tranzistor bo‘lib, tok bir turdagi asosiy tok tashuvchi hisobiga hosil qilinadi. Elektr maydoniga ega bo‘lgan yoki “maydon”li so‘zning mohiyati shundan iboratki, unipolyar tranzistor chiqish toki boshqaruvchi elektrodning kuchlanishi hosil qiladigan elektr maydon orqali boshqarilishini bildiradi.
|
| |
