Mavzu: Elementar zarralar fizikasining rivojlanish tarixi va elementar zarra tushunchasi. Elementar zarralar haqida ma’lumotlar

Protonning massasi elektronning massasidan 1836,09 marta katta, boshqacha aytganda, mp = 1,67251 ⋅ 10-²⁷ kg ga teng. Protonning musbat zaryadi absolyut qiymati jihatidan elektronning zaryadiga, ya'ni, e = 1,6 ⋅ 10‐¹⁹C ga teng. Protonning spini 1/2 ℏ ga, magnit momenti 𝜇p = (2,792282 ± 0,000017)𝜇ya ga teng, bunda 𝜇ya = 5,0509. 10-²⁴ er/gsg . Protonlar u yoki bu tezlatkichda tezlatish uchun va yadro reaksiyalarida foydalanish uchun eng qulay zarradir. Proton uchun p va H¹ ramziy belgilar qabul qilingan. Antiprotonning massasi proton massasiga teng, zaryadi esa kattaligi va ishorasi jihatidan elektron zaryadiga teng.

• Protonning massasi elektronning massasidan 1836,09 marta katta, boshqacha aytganda, mp = 1,67251 ⋅ 10-²⁷ kg ga teng. Protonning musbat zaryadi absolyut qiymati jihatidan elektronning zaryadiga, ya'ni, e = 1,6 ⋅ 10‐¹⁹C ga teng. Protonning spini 1/2 ℏ ga, magnit momenti 𝜇p = (2,792282 ± 0,000017)𝜇ya ga teng, bunda 𝜇ya = 5,0509. 10-²⁴ er/gsg . Protonlar u yoki bu tezlatkichda tezlatish uchun va yadro reaksiyalarida foydalanish uchun eng qulay zarradir. Proton uchun p va H¹ ramziy belgilar qabul qilingan. Antiprotonning massasi proton massasiga teng, zaryadi esa kattaligi va ishorasi jihatidan elektron zaryadiga teng.

Ma'lumki, elementar zarralar olamida kuchli o'zaro ta'sirda qatnashuvchi zarralar, ya'ni adronlarga mansub zarralar soni ko'pligi bilan ajralib turadi. Shu bilan birga ma'lum bir belgisiga qarab adronlar turlicha nomdagi kichik guruhlarga ham ajratiladi. Adronlarning shunday bir guruhini "g'alati" zarralar deb atashadi. Xo'sh, bu zarralarning g'alatiligi nimada, ularning tabiatidagi boshqa adronlardan farqlanuvchi o'ziga xoslik nimadan iborat? G'alati zarralarning bu "g'alatilik" xususiyati to 'g'risida talabalarda ma'lumot bo'lmasligi, ularning bu zarralar to’g'risida yetarlicha tushunchaga ega emasliklariga va pirovard natijada ularda bu zarralar to′g'risida abstrakt, chalkash tasavvurlar shakllanishiga olib keladi. Shu bois, talabalarda g'alati zarralar va g'alatilik kvant soni to’g’risida mukammal, yaqqol tasavvur hosil qilish o'ta muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday aniq tasavvur g'alati zarralar guruhi, ularning hosil bo'lishi, parchalanishlari va ushbu parchalanishlarda g'alatilik kvant sonining o'zini qanday tutishi to’g’risidagi bilimlar yaxlitligini ta'minlashga xizmat qilishi shubhasiz

• Ma'lumki, elementar zarralar olamida kuchli o'zaro ta'sirda qatnashuvchi zarralar, ya'ni adronlarga mansub zarralar soni ko'pligi bilan ajralib turadi. Shu bilan birga ma'lum bir belgisiga qarab adronlar turlicha nomdagi kichik guruhlarga ham ajratiladi. Adronlarning shunday bir guruhini "g'alati" zarralar deb atashadi. Xo'sh, bu zarralarning g'alatiligi nimada, ularning tabiatidagi boshqa adronlardan farqlanuvchi o'ziga xoslik nimadan iborat? G'alati zarralarning bu "g'alatilik" xususiyati to 'g'risida talabalarda ma'lumot bo'lmasligi, ularning bu zarralar to’g'risida yetarlicha tushunchaga ega emasliklariga va pirovard natijada ularda bu zarralar to′g'risida abstrakt, chalkash tasavvurlar shakllanishiga olib keladi. Shu bois, talabalarda g'alati zarralar va g'alatilik kvant soni to’g’risida mukammal, yaqqol tasavvur hosil qilish o'ta muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday aniq tasavvur g'alati zarralar guruhi, ularning hosil bo'lishi, parchalanishlari va ushbu parchalanishlarda g'alatilik kvant sonining o'zini qanday tutishi to’g’risidagi bilimlar yaxlitligini ta'minlashga xizmat qilishi shubhasiz