xalqaro miqyosda tan olindi. Misol sifatida banklarning identifikatsiya
kodlari - BIC
kodlarni keltirish mumkin.
SWIFT tarmog’i standartlarida uzatiladigan ma'lumotlarning kategoriyasi, gurux va
tillari aniq belgilangan. Xabarlarni uzatishdan tashqari tizim IFT (Interbank File Transfer)
xizmati darajasida banklararo fayllar bilan almashishni qo’llab-quvvatlaydi. Standartlarni
jaxon banklari amaliyotiga kiritish SWIFTning eng asosiy yutuqlaridan biri. Bu narsa
moliyaviy muassasalarga xujjatlar bilan almashish va nizo xamda xatolardan qochish
imkonini beradi. Xozirda tarmoq asosini uchta kommunikatsiya stansiyalari tashkil etadi.
Ular Amsterdamda (Gollandiya), Bryusselda (Belgiya), Kalpepereda (AQSh) joylashgan.
Bundan tashqari, o’z mamlakatlaridagi mijozlarga xizmat ko’rsatuvchi regional
stansiyalar mavjud. Zamonaviy texnologiya va talabalar SWIFT tarmog’ini
zamonaviylashni muvofiqlashtiradi. Natijada arxitekturasi to’rtta darajadan iborat yangi -
SWIFT-II yaratildi:
Abonentning kirish nuqtasi xisoblanmish foydalanuvchining
terminallari
(SWIFT Based Terminal - SBT);
mintaqaviy protsessor (Regional Processor - RP). Uning vazifasi
xabarlarni
uzatish, protokollarni boshqarish, keluvchi xabarlar to’g’riligini tekshirish,
abonentlarga ularning ma’lumotlarini qabul qilganlik xaqidagi tasdiqni
uzatishdan iborat. RÐ àáîíåíòlari ularga berilgan kodlar bo’yicha taniydi;
marshrutlovchi (guruxli) protsessor (Slice Processor - SP) xabarlarni
marshrutlashni boshqaradi, barcha ma’lumotlar va xabarlarni uzatish xaqidagi
xotirani saqlaydi, tizimli xabarlarni ishlab chiqadi,
tizimga asoslangan arxivni
olib boradi va ular elektron nusxasining maxsus ma'lumotlar bazasida
saqlanishini boshqaradi;
tizimni boshqarish protsessori, faqat barcha tizimni boshqarish va nazorat qilish
vazifasini bajaradi. Tizimda asosiy kompleksda barcha operatsiyalarni takrorlash
uchun zaxira protsessori mo’ljallangan.
SWIFT ma'lumotlarni yuqori darajada ximoyalashni ta'minlaydi. SWIFTning asosiy
talabi terminallarni ulash tartibidir. Tizim xar bir foydalanuvchi uchun individual yashirin
kod bilan qayd etish orqali tizimli xabarlar nazoratini tashkil etish asosida xar bir ulangan
terminalni aniqlashi (tanishi) kerak. Bu xabar maxsus qurilma yordamida shifrlanadi.
Qurilmada modul bo’lib, u tasodifiy sonlar generatoridan foydalangan xolda shifrlovchi
kalitni xosil qiladi.
Foydalanuvchiga keyingi qayd qilish uchun yangi kod beriladi. Bu - kalitlar
almashish tartibi deb yuritiladi. Terminal aniqlanganligi tasdiqlangandan so’ng u
tarmoqda qayd etiladi. Barcha kodlar va kalitlar SWIFT terminaliga mikroprotsessorlar
karta (MK) yordamida kiritiladi. MKni xavfsizlik tizimi (User
Security Enhancement -
USE) ishlab chiqadi. Terminalni tarmoqqa ulash tartiblaridan birortasi buzilgan taqdirda,
(shovqin, liniya uzilishi aniqlansa, uzatishda xato aniqlansa yoki xabar formati tizimiga
kiritish tartibi notug’ri bo’lsa va xokazo) terminal avtomatik ravishda uchadi, maxsus
faylda bu xol qayd etiladi. Shu orqali past sifatli liniya aniqlanadi.
Foydalanuvchining imtiyozini farqlash vositasi axborot xavfsizligini ta'minlash
buyicha qo’shimcha chora xisoblanadi. Bundan tashqari, tizimda tez-tez to’xtab qolishdan
ximoyalash uchun axborotlarni zaxira nusxalab qo’yish xisobga olingan.
SWIFT
tizimining barcha imkoniyatlaridan foydalanish uchun maxsus dasturiy-apparatli interfeys
mavjud. Bugungi kunda SWIFT tarmog’i uchun terminal komplekslarni taklif etuvchi 100
dan ortiq firma mavjud. SWIFT terminal komplekslari uchun platforma ishlab
chiqaruvchilari o’rtasida Digital Equipment (VAX va Alpha tizimi), IBM (PS/2, S370,
RS/6000), Hewlett Pacard (Apollo 9000), Sun Microsystems (SPARC oilasiga mansub
protsessorli kompyuterlar) kabi kompaniyalar mavjud. Bugungi kunda SWIFT terminal
komplekslar bozorida Digital va IBM nisbatan mashxur sanaladi.
SWIFTda ishlatiladigan ba’zi terminal komplekslar ta'rifi 1-jadvalda ko’rsatilgan.
Bugungi kunda SWIFT tizimi bank operatsiyalari,
valyuta va pul bozori,
qimmatbaxo kog’ozlar savdosi, savdo operatsiyalariga xizmat ko’rsatish, xalqaro
to’lovlarni amalga oshirish kabi muxim moliyaviy faoliyat soxalarida ma’lumotlar bilan
tezkor almashuvni ta'minlaydi. Vosita va xizmat xaqi yuqori bo’lishiga qaramasdan
SWIFT tarmog’i abonentlari soni ko’payib bormoqda. Bu xol SWIFT jamiyatiga
kelgusida moliya faoliyatining boshqa soxalarini qamrab olgan xolda tarmoqni yanada
kengaytirish imkonini beradi.
