|
Mavzu: Iqtisodiy tahlil fanining nazariy asoslari reja: Iqtisodiy tahlil metodi
|
| Sana | 28.03.2024 | | Hajmi | 209.78 Kb. | | #179807 |
Bog'liq Shukrullayev.D #1, Azambek Kurs ishi, dogdyrbay AUES, Animasiya effektlari. Taqdimot namoyishini boshqarish-fayllar.org, 7, Underground railways , 100 ichida sonlarni ayirish, 823 @uqituvchiga hujjat, 3-Mavzu Fanning turlari Kompyuter grafikasining turlari, uning , MUSULMONOVA NAZIRA, Reja Kirish Fiskal siyosat tushunchasi, uning maqsadlari va vosi, Bekmirzaeva L, MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT (2) (7), ИШПРВС, Mustaqil ish Iqt-417-guruh talabasi Shukrullayev Diyorbekning Iqtisodiy tahlil fanidan tayyorlagan slaydi Mavzu:Iqtisodiy tahlil fanining nazariy asoslari REJA: 1.Iqtisodiy tahlil metodi 2.Iqtisodiy tahlil jarayoni 3.Xo’jalik faoliyatiga ta’sir etuvchi omillar
Iqtisodiy tahlil dialektikani o‘rganishning muhim vositasi hisoblanadi. Iqtisodiy tahlilning uslubiy asoslari dialektika va iqtisodiy nazariya faniga tayanadi. Malumki, bilish nazariyasi shunga asoslanganki, u ham bo‘Isa, obyektiv (mavjud) dunyoni bilishdir. Bu degani bilish jarayoni dialektik xususiyatga ega bo‘lib, voqelikning in‘ikosidir. Bilish nazariyasining mantiqiyligi dialektik tarzda quyidagilarda aks etadi, ya’ni: jonli mushohada, abstrakt tafakkur, amaliyot. Bunda jonii mushohada bilishning birinchi bosqichi bo‘lib, u o'rganiladigan hodisalaming tashqi xususiyatlarini o‘z ichiga oladi. Abstrakt tafakkur bosqichida esa hodisalaming ichki mohiyati aniqlanib, ulaming rivojlanish qonuniyatlari o‘rganildi.
Aynan u dominant (asosiy) rolni o‘ynaydi. Iqtisodiy jarayonlami
tahlil qilishda na mikroskop, na kimyoviy reaktivlardan foydalanish aslo
mumkin emas, uni ham buni ham tafakkur kuchi bajaradi.
Iqtisodiy hodisalami o'rganish jarayonida dialektik bilish usuli -
analiz va sintez, deduksiya va induksiya usullaridan foydalaniladi.
Iqtisodiy tahlil uslubi deganda esa, biznes-rejaning bajarilishiga va
mahsulot hajmining o‘sishiga ta‘sir ko‘rsatuchi omillami tizimli va
kompleks tarzda o'rganish, o ’lchash va umumlashtirish usuli bo'lib, ular
hisob, hisobot va hisobdan tashqari ma’lumotlami maxsus usullar orqali
qayta ishlanilib, amalga oshirilishi tushuniladi.
Xo‘ja!ik yuritish samaradorligini oshirish imkoniyatini aniqlashda
ijobiy ta’sir etuvchi omillar harakatini kuchaytirish va ularning salbiy
ta’sirini tugatish zaxiralar deb ataladi.
Deduktiv usul, asosan, moliya-iqtisodiy tahlilda qo'llaniladi. Bunda,
avvalo, xo'jalik faoliyatini belgilovchi umumiy ko‘rsatkichlar o ‘rganilib,
so‘ngra ular bo‘laklarga bo‘linadi. Ko'rsatkichlami bo'laklarga bo'lish
aslini olganda tahlil demakdir.
Induktiv usul ko‘pincha texnik-iqtisodiy tahlilda qoMlaniladi, ya’ni
avval, ayrim olingan ish uchastkalaridagi k o ‘rsatkichlar har tomonlama
tekshirilib, so'ngra ana shu aniq ko'rsatkichlardan korxonaning xo'jalik
faoliyatini belgilovchi umumlashgan iqtisodiy ko'rsatkichlar darajasiga
chiqiladi
Shunday qilib, iqtisodiy tahlil usuli mazkur predmetni o'rganish
jarayoniga umumiy jihatdan yondashishdir. Shu sababli tahlil usulini unga
bo'ysunuvchi maxsus usullari bilan aralashtirib bo'lmaydi. Zero, aniq
shart-sharoit natijasida biror-bir usulning o'zgarishi ehtimoldan xoli emas. Iqtisodiy tahiil usulining eng muhim xususiyatlari quyidagilardan
iborat:
1) Xo‘jalik faoliyatiga ta’sir etuvchi texnika, texnologiya, ishlab
chiqarishni tashkil qilish va barcha omillarni tekshirishni muntazam va
kompleks tarzda o‘tkazishga yondashish, tahiil usulining eng muhim
xususiyatlaridan bin hisoblanadi. Bu o‘rinda muntazam tahlilni kompleks
tahiil bilan almashtirish aslo mumkin emas.
Xo'jalikning rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillami oMchash orqali
biznes-rejaning bajarilishi, xo‘jalik boshqarishning samaradorligi hamda
korxona faoliyatidagi asosiy va hal qiluvchi masalalar aniqlanadi.
Tahlil natijalarini umumlashtirish orqali korxonaning xo'jalik
yuritish borasidagi faoliyatiga baho beriladi, hamda barcha zaxiralaming
yig‘ma hisobi aniqlaniladi.
2) Tahlil usulining o ‘ziga xos xarakterli xususiyatlaridan bir
iqtisodiy ko‘rsatkichlaming har tomonlama bir-biri bilan sababli
bog'lanishida ekanligidir. Bu borada tahlilning vazifasi ana shu sabablami
aniqlashdir. Ta’kidlash kerakki, hatto ayrim olingan iqtisodiy
ko'rsatkichga bir qancha sabablar ta’sir ko‘rsatadi. Binobarin, bu sabablar
harakatini aniqlash juda ham murakkabdir. Shu sababli asosiy va hal
qiluvchi sabab va omillar ta’sirini aniqlash lozim
E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
|
| |
