MAVZU: KOMBINATSION RAQAMLI QURILMALAR.
Reja:
1. Raqamli qurilmalarning vazivalari
2. Kombinatsion sxemalarni sintez qilish uslubi
3. Raqamli sxemalarning asosiy ko’rsatkichlari
4. Mikrokontroller tuzilishi
Tayanch so’z va iboralar: Raqamli
tizimlar,
funksional tugun,
kombinatsion sxema, ketma-ketli, mantiq algebrasi funksiyasi, mikrokontroller,
xotira, taymerlar, schetchik boshqaruv
qurilmasi, registrlar..
Raqamli qurilmalarning vazivalari
Elektronika sohasining raqamli mikrosxemalarni yaratish yo‘lidagi
erishgan yutug‘lari fan va tehnikaning ixtiyoriy murakkablikdagi
qurilmalarini
yig‘ish imkonini beradi. Buning uchun qurilma axborotlarni qabul qilish, saqlash,
kerakli o‘zgartirishlarni amalga oshirish va ma’lumotlarni
uzatish kabi
tugallangan jarayonlarni bajara olishi kerak. Bunday qurilmalar raqamli tizimlar
deb ataladi va turli funksional bloklar va tugunlardan tashkil topadi. Ular esa o‘z
navbatida kichik integratsiya darajasidagi yoki KIS va O‘KIS tarkibiga kiradigan
alohida yasalgan negiz sxemalardan yig‘iladi.
Funksional tugun deb mikroamallarni bajarishni ta’minlaydigan mantiqiy
elementlar majmuiga aytiladi. Mikroamallarga arifmetik qo‘shuv, konyunksiya,
dizyunksiya, inversiya va boshqalar kiradi. Jamlagichlar, kod o‘zgartirgichlar,
siljituvchi registrlar va shu kabilar tugunlar qisoblanadi. Raqamli sxemalarning
funksional tugunlarining asosiy turlari 5 va 6 boblarda batafsil keltirilgan. Bir
qurilma tarkibiga kiruvchi va bir turdagi mikroamallarni
bajaruvchi funksional
tugunlar ko‘p hollarda funksional bloklarga birlashadi. Arifmetik-mantiqiy blok,
xotira bloki, boshqaruv bloki va boshqalar funksional bloklarga misol bo‘ladi.
Raqamli qurilmalar tugunlari va bloklari ikki sinfga bo‘linadi: kombinasion
va ketma-ketli. Kombinatsion tugunlar
va bloklar xotiraga ega emas,
ketma-
ketligi esa, xotira elementlariga ega.
Kombinatsion sxemalarda chiqishdagi signal
mazkur vaqtda kirishga
berilayotgan mantiqiy signallar kombinatsiyasiga aynan mos keladi. Shu sababli,
bu turdagi sxemalarga xotira zarur emas.
