Relyasion, ierarxik va semantik tarmoq modellari




Download 382,81 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/6
Sana13.06.2024
Hajmi382,81 Kb.
#263455
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
2 Mavzu Ma}kevjnkfh

Relyasion, ierarxik va semantik tarmoq modellari. 
Relyasion (lotin tilidagi relatio-munosabat so„zidan olingan) modelda 
ma‟lumotlarni saqlash uni tashkil etuvchi qismlari orasidagi munosabatlarga 
asoslangan. Eng sodda holda u ikki o„lchovli massiv yoki jadvaldan iborat bo„ladi. 
Murakkab axborot modellari ana shunday jadvallarning o„zaro bog„langan 
to„plamidan iborat.
MOning ierarxik modeli pastki pog„onadagi yuqori pog„onadagiga 
bo„ysinish tartibida joylashgan elementlar to„plamidan iborat bo„ladi va 
ag„darilgan daraxt(graf)ni tashkil etadi. Ushbu model sath, tugun, bog„lanish kabi 
parametrlar bilan tavsiflanadi. Uning ishlash tamoyili shundayki, quyi sathdagi bir 
necha tugunlar bog„lanish yordamida yuqoriroq sathdagi bitta tugun bilan 
bog„langan bo„ladi. Tugun - bu ierarxiyaning berilgan sathida joylashgan 
elementning axborot modelidir.
MOning semantiq tarmoq modeli ierarxik modelga o„xshashdir. U xam 
tugun, sath, bog„lanish kabi asosiy parametrlarga ega. Lekin semantiq tarmoq 
modelida turli sathdagi elementlar orqali «erkin», ya‟ni «har biri xamma bilan» 
ma‟noli bog„lanish qabul qilingan.
Ko„pchilik MOlar jadval tuzilmasiga ega. Unda ma‟lumotlar adresi satr va 
ustunlar kesishmasi bilan aniqlanadi. MOda ustunlar-maydonlar, satrlar esa 


yozuvlar deb ataladi. Maydonlar MOning tuzilmasini, yozuvlar esa, unda 
joylashgan ma‟lumotlarni tashkil etadi.
Maydonlar - MO tuzilmasining asosiy elementlaridir. Ular ma‟lum 
xususiyatlarga ega bo„ladilar. Har qanday maydonning asosiy xususiyati uning 
o„zunligidir. Maydon o„zunligi undagi belgilar soni bilan ifodalanadi. Maydonning 
yana bir xususiyati, uning nomidir. Maydonda uning nomidan tashqari yana imzo 
xususiyati ham mavjud. Imzo-ustunning sarlavhasida aks ettiriladigan axborotdir. 
Uni maydon nomi bilan aralashtirib yubormaslik lozim. Agar imzo berilmagan 
bo„lsa sarlavhada maydon nomi yozib quyiladi. turli tipdagi maydonlar turli 
maqsadlarda ishlatiladi va turli xossalarga ega bo„ladi.
Maydonlarning xususiyati bilan tanishib chiqamiz: 
1.
Oddiy matn maydoni. Belgilar soni 255 dan oshmasligi kerak.
2.
MEMO-katta o„lchamli matn maydoni. Belgilar soni 65535dan oshmasligi 
shart. Oddiy matn va MEMO maydonida hisob ishlarini bajarib bo„lmaydi.
3.
Sonli maydon. Sonli ma‟lumotlarni kiritishga xizmat qiladi va hisob ishlarini 
bajarishda foydalaniladi. Bu maydon 1,2,4,8 va 16 baytli bo„lishi mumkin.
4.
Sana va vaqt maydoni. Bu maydon sana va vaqtni bichimlangan holda 
saqlab quyish imkonini beradi (01. 06. 01 20:29:59). 8bayt o„lchamga ega.
5.
«Pul birligi» nomi bilan ataluvchi maydon. Bu maydondan hisob kitob 
ishlarini yuritishda foydalaniladi.
6.
Hisoblagich maydoni. Bu maydon 4 bayt o„zunlikka va avtomatik ravishda 
ma‟lum songa oshib borish xususiyatiga ega. Ushbu maydondan yozuvlarni 
nomerlashda foydalanish qulaydir.
7.
Mantiqiy amal natijasini saqlovchi maydon. Bu maydon «rost» (true) yoki 
«yolg„on» (false) qiymatni saqlaydi. Maydon o„lchami 1bayt.
8.
OLE-nomi bilan yurituvchi maydon. Bu maydon Excel jadvalini, Word 
xujjatini, rasm, ovoz va boshqa shu kabi ma‟lumotlarni ikkilik sanoq 
sistemasida saqlaydi. Maydon o„lchami 1Gbaytgacha.
9.
Giperssilka maydoni. Bu maydon belgi va sonlardan iborat bo„lib, biror fayl 
yoki saytga yo„l ko„rsatadi.


10.
Qiymatlar ro„yxatidan iborat bo„lgan maydon. Bu maydon bir qancha 
qiymatlardan iborat bo„lgan ro„yxatdan tanlangan aniq bir qiymatni 
saqlaydi.
11.
Jadvallar orasidagi munosabatlar ishonchli ishlashi va bir jadvaldagi yozuv 
orqali ikkinchi jadvaldagi yozuvni topish uchun jadvalda alohida maydon-
unikal maydon bo„lishini ta‟minlash kerak.
Unikal maydon - bu qiymatlari takrollanmaydigan maydondir.
Misol sifatida talabalar haqidagi ma‟lumotlarni saqlovchi ma‟lumotlar omborining 
bir qismini keltiramiz.
Maydon nomi 
Maydon xususiyati 
Maydon xajmi 
Talabaning 
ombordagi 
o„rni 
Hisoblagich maydoni 
4 bayt 
Talaba F. I. SH.
Oddiy matnli maydon 
255 belgi 
…………………………. ……………………… 
Talabaning rasmi 
OLE-nomi 
bilan 
yuritiluvchi maydon.
1G bayt 
Talaba haqida qo„shimcha 
ma‟lumotlar 
MEMO-katta o„lchamli 
matn maydoni 
65535 belgi 

Download 382,81 Kb.
1   2   3   4   5   6




Download 382,81 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Relyasion, ierarxik va semantik tarmoq modellari

Download 382,81 Kb.
Pdf ko'rish