|
BOSIMNING TIKLANISHI BO’YICHA O’TKAZUVCHANLIKNI ANIQLASH
|
| bet | 7/7 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 0,78 Mb. | | #126598 |
BOSIMNING TIKLANISHI BO’YICHA O’TKAZUVCHANLIKNI ANIQLASH
Ishlatish quduqlari to’xtatilganda undagi bosim tiklana boshlaydi. Bosimning bunday o’zgarishi quyidagi tenglik yordamida katta aniqlikda hisoblanishi mumkin
(1)
bunda -bosimning o’zgarishi, MPa; q-quduq debiti, sm3/s; K-o’tkazuvchanlik koeffisienti, m2/s; h- qatlam qalinligi, sm; t - vaqt, s; r - quduq radiusi, sm; H - Peyzoo’tkazuvchanlik koeffisienti.
Peyzoo’tkazuvchanlik koeffisienti quyidagi tenglik bilan aniqlanadi
, (2)
bunda - suyuqlikning qovushqoqligi; m-g’ovaklilik koeffisienti; - suyuqlikning siqiluvchanlik koeffisienti; - jinsning siqiluvchanlik koeffisienti.
(1) tenglamani quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:
. (3)
6.3 tenglama tekislikdagi to’g’ri chiziqlar to’plamini bildiradi, ya’ni
, (4)
bunda - abstsissa o’qi bilan to’g’ri chiziq hosil qilgan burchak; . (5)
B kattalik to’g’ri chiziqning ordinata o’qini kesishidan hosil bo’lgan bo’lakka mos keladi.
Quduqda bosimning tiklanishi chuqurlik monometri bilan aniqlanadi, tadqiqotlar natijasi esa grafikka qo’yiladi, bunda ordinata o’qiga miqdor, abstsissa o’qiga yoziladi.
9 rasm. Jirnovskiy konidagi № 54 quduq tubi bosimining tiklanish egri shizig’i
| 9- rasmda Jirnovskiy konidagi №54 quduqda olib borilgan tadqiqot ishlari natijalari bo’yicha tuzilgan grafik berilgan. Grafikdagi egri chiziqning bosh qismi kuchli qiyshaygan, buning asosiy sababi quduq og’zidagi jo’mrak berkitilganda yuzaga keladigan qo’shimcha jarayonlar ta’sirida bosim vaqt davomida o’zgaradi. Shu sababli hisoblashlarda grafikdagi to’g’ri chiziqli uchastka olinadi, egri chiziqning bosh qismi punktr to’g’ri chizig’i ko’rinishida ordinata o’qigacha davom ettiriladi.
№3 quduqdan olingan boshlang’ich ma’lumotlar quyidagicha: qatlam qalinligi h=13 m, debit q=109 m3/sutka, qatlam nefti qovushqoqligi =4,5 santipuaz, qatlam g’ovakliligi m=0,2, siqilish koeffisientlari
va .
Grafikdan (6.14-rasm) A va V topiladi: A=0,25 va V=0,3. Quduq debiti m3/sutkada berilgan, uni sm3/s ga o’tkazamiz:
q= sm3/s.
Qatlam qalinligi n=13 m, yoki h=1300 sm. O’tkazuvchanlik koeffisienti quyidagi ifodadan aniqlanadi (6.4):
darsi
Peyzoo’tkazuvchanlik koeffisienti (6.2) tenglikdan hisoblanadi:
H=
(6.5) ifodadan
;
quduqning nomukammalligini hisobga olgan holda uning radiusi
sm
Shuni ham qayd qilish lozimki, yuqorida keltirilgan metod yordamida qatlamning o’tkazuvchanligini va quduqning nomukammalligini bosimning tiklanish egri chizig’i yordamida aniqlash hamma vaqt ham ijobiy natijalar bera olmaydi
XULOSA
Respublikamiz sanoatning keskin sur'atlarda rivojlanishi va neft mahsulotlariga bo'lgan ehtiyoj ortib borayotgan bir davrda Respublika iste'molchilari ehtiyojini keng assortimentda va etarli miqdorlarda, sifatli neft mahsulotlari bilan ta'minlash maqsadida yangi neft va gaz konlarini qidirish va razvedka qilish ishlari samaradorligini oshirish, uglerod xom ashyosining qidirib topiladigan zahira hajmlarini ko'paytirish neft va gaz tarmog'ida amaliy ko'rilayotgan tadbirlardir. So'rg'il koni negizida bunyod etilayotgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasi O'zbekiston va Janubiy Koreya hamkorligining yuksak namunasidir.
Xozirgi kunda dunyoda va mamlakatmizda neft va gazni qazib olish bo’yicha yangi metodlardan foydalanilmoqda. Shunday bo’lsada qatlamlardan neft va gaz mahsulotlari ko’tilgan darajada qazib olish imkoniyati yo’q.
Shu sababli neft va gaz qazib olishda qatlamlarning tabiiy energetik xususiyatlarni chuqur o’rganib, shu energiyalar asosida yuqori mahsulot beraolishlilik koeffisientiga erish mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
http://www.worldenergy.com
http://www.oil and gaz.com
http://library.ru
http://bimm.uz
http://ziyonet.uz
www.energyefficiencyasia.org
|
| |
