|
Mavzu: Yadro energetikasi
|
| Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,15 Mb. | | #228011 |
Bog'liq fizika Yadro energetikasi - Yadro energiyasi (atom energiyasi) bu atom yadrolarida bo'lgan va yadro reaksiyalari va radioaktiv parchalanish paytida chiqarilgan energiya.
- Tabiatda atom energiyasi yulduzlarda ajralib chiqadi va inson uni asosan yadroviy qurol va yadro energiyasida, xususan atom elektr stantsiyalarida ishlatadi.
- Atom yadrosi atomning markaziy qismidir, buda uning asosiy qismi (99,9%) to'plangan. Yadro musbat zaryadlangan, yadro zaryadi atomning kimyoviy elementini aniqlaydi. Turli atomlarning yadrolarining o'lchamlari bir necha femtometrlardan iborat bo'lib, bu atomning hajmidan 10 ming marta kichikdir. Atom yadrolari yadro fizikasi tomonidan o'rganiladi.
Yadro enrgetekasi: Atomning xossalari:
Praton
Neytron
Pozitron
Gamma-nuri
Neytrino
- Fizikaning atom yadrosi tuzilishini va ularning xossalarini, radioaktiv yemirilish va yadro reaksiyasi mexanizmini oʻrganuvchi boʻlimi.
- Yadro fizika atamasiga umumiy maʼno berib, Yadro fizika-siga koʻpincha elementar zarralar fizikasi ham kiritiladi.
- Baʼzan texnikaning mustaqil tarmoqlariga aylangan tadqiqot yoʻnalishlari, tezlatish texnikasi yadro energetikasi ham Yadro fizikasi boʻlimi hisoblanadi.
- Yadro fizikasi atom yadrosi mavjudligi aniqlanishidan avval paydo boʻlgan.
- Yadro fizikasining paydo boʻlishi radioaktivlik kashf qilingan vaqtdan hisoblanadi
Yadro fizikasida yadro kuchlari xususiyatlarini o‘rganish eng muhim ahamiyatga ega.
Yadro kuchlari tabiati elektromagnit, kuchsiz, gravitatsiya kuchlariga o‘xshamaydi
Magnit kuchlari ham bolishi mumkin emas
Uzoq masofada ta’sirlashuv xususiyatiga ega bolmaydi
Yadro kuchlarining xususiyatlari Yadro kuchlarini o‘rganish uchun faqat neytral zarralar yoki faqat zaryadli protonlardan (masalan: ikkita neytron, ikkita protondan) tashkil topgan yadrolar yo‘q. Yadro kuchlari xususiyatlari:
Nuklonlarning nuklonlar bilan
Nuklonlarning yadrolar bilan
Yadrolarning yadrolar bilan ta’sirlashuvlarida
Yengil yadrolar
Ko‘zguli yadrolarning xususiyatiga ko‘ra, o‘rganish mumkin.
Atom yadrosi ikki xil nuklon — n va p lardan tashkil topgan murakkab kvantom mexanik sistemadir.
Nuklonlarning o‘zaro ta’sir qonunlariga asoslanib, atom yadrosi xususiyatlarini bayon etish, yadro strukturasini aniqlash va har xil sharoitlarda unda sodir bolayotgan jara-yonlarni taqiq qilish yadro fizikasi bo‘yicha olib borila-yotgan ilm iytadqiqot ishla-rining asosiy vazifasini tashkil qiladi .
- Tomchi modeli eng dastlabki modellardan biridir. Bu modelni atom nazariyasining asoschilaridan daniyalik olim Nils Bor taklif qilgan.Yadro xususiyatlarini o‘rganish bo‘yicha olib borilgan tajribalar yadroning ko‘pgina xususiyatlari suyuq tomchi xususiyatlariga o‘xshashligini ko‘rsatadi
- Tomchi modeli yadroning massasi va bog’lanish energiyasining yarim emperik formulasini chiqarish, yadrolarning zarralarni chiqarish va bo`linishiga turg‘unligini aniqlash va shuningdek, bu jarayonlarda ajraladigan energiyalarni hisoblash imkoniyatlarini beradi.
|
| |
