|
Mavzu: Yoyli po’lat eritish pechlarining elektrodlariga bo’lgan talablar Reja: 1
|
| Sana | 23.02.2024 | | Hajmi | 149.82 Kb. | | #161073 |
Bog'liq Mavzu Yoyli po’lat eritish pechlarining elektrodlariga bo’lgan -fayllar.org Меҳнат як намуди фаъолиятест, 2-semestr ucun fizika fanidan tajriba ishlari, Kurs ish ABBOS TJMO.doc, kurs1, 9-mavzu O’zbekiston respublikasida ta’lim sohasida amalga oshir, INGLIZ, JAMOANI SHAKILLANTIRISH, XTBga taqdimnoma, 6-sin Burchoqdoshlar oilasi, Проект АР КР (1), қўл-ва-оёқ-суяклари, МУСТАКИЛ ТАЪЛИМ БЎЙИЧА КЎРСАТМА, REFERAT, 7, 88 (25)
Mavzu: Yoyli po’lat eritish pechlarining elektrodlariga bo’lgan talablar
Reja:
1. Elektr-yoyli po‘lat eritish pechining konstruksiyasi. Elektr-yoyli po‘lat eritish
pechining asosiy issiqlik manbasi.
2. Elektr-yoyli po‘lat eritish pechining ishlash prinsiplari. Elektr-yoyli poʻlat eritish
pechining ishlash prinsiplari.
3. Elektr-yoyli poʻlat eritish pechining qoʻllash soxalari. Issiqlik va massaalmashuv
jarayonlari.
Yoyli po‘lat eritish pechi elektrodlari
Yoyli po‘lat eritish pechi – elektr yoyining issiqligi po‘latni eritish uchun sarflanuvchi pechdir. Yoyli pechlarning hajmi 6 dan 200 tonnagacha oraliqda bo‘ladi. Bu pechlar birinchi navbatda konverter va marten pechlarida olish qiyin bo‘lgan legirlangan va yuqori sifatli
po‘latlarni eritish uchun xizmat qiladi. Yoyli pechlarning eng asosiy o‘ziga xosligi – ishchi maydonida yuqori haroratga (2500 0C gacha) erishish imkonining borligi.
Yoyli po‘lat eritish pechining afzalligi: a) eritish vaqtida muhitning oksidlash-tiklash xossalarini nazorat qilish imkonining mavjudligi, hamda pechda muhitning tiklanish atmosferasini ta’minlash va oksidlanmagan shlak olish imkoni mavjud, bu esa legirlovchi elementlarning kam kuyishiga olib keladi (ma’lumot uchun: qurum – eritish yoki qizdirishda oksidlanish hisobiga metallning yo‘qolishi); b) metallning o‘ziga issiqlik quvvatini berish bilan bog‘liq bo‘lgan metallning tez qizishi, bu pechga ko‘p miqdorda legirlovchi elementlarni qo‘shish imkonini beradi; v) po‘lat haroratini ohista va aniq nazorat qila olish; g) metallning boshqa pechlarga qaraganda to‘liqrov nordonlashishi, ya’ni nometallik qo‘shimchalari kam po‘lat olish; d) oltingugurt- tarkibi kam bo‘lgan po‘lat olish. Yoyli pechning kamchiliklaridan biri bu shixta materiallarning sifatiga bo‘lgan -talabning
yuqoriligidir, bunda ularning 75-100% po‘lat temir-tersak chiqindilari tashkil qiladi. Temir- tersak chiqindilari iloji boricha rangli metallar qo‘shimchalarini iloji boricha rangli metallar, fosfor, zang kamroq bo‘lishi kerak. Temir-tersak chiqindilari og‘ir vaznli bo‘li, bir yuklashda yuklanadigan bo‘lishi lozim, chunki temir-tersak chiqindilarini har bir yuklanishi eritishni uzaytiradi. Yoyli pechning keyingi kamchiligi bu pech quvvatlarini energiyani kam iste’mol qilgan
davrlarda (oksidlovchi va tiklovchi davrlarda) ham qo‘llanilishidir.
Yoyli pechlari bevosita (yoy elektrod va qizdirilayotgan material orasida hosil bo‘ladi), bilvosita (yoy elektrodlar va qizdirilayotgan materiallar orasida bo‘ladi) va yopiq holatda (yoy material qatlami ostida joylashgan) ishlovchi pechlarga bo‘linadi. Yopiq holatda ishlovchi pechlarga misol – ferroqotishmali pech. Bunday turdagi pechlarda issiqlikning eng kam yo‘qolishi qubba orqali
bo‘ladi, chunki u boshqa material qatlami yoyi bilan ekranlanadi.
Po‘lat erituvchi yoy pechlari odatda bevosita ishlovchi pechlar bo‘lib, o‘zgaruvchan tokda (YOPEP) va doimiy tokda ishlovchi pechlarga bo‘linadi.
O‘zgaruvchan tokda ishlovchi pechlarda uch fazali tok elektrodlar orasidan vositachi shixta (metall, uglerod) orqali o‘tadi. Bu pechlar uchun past cos ϕ ni kompensatsiyalovchi qimmat qurilmalar, qisqa tarmoqqa tok keltiruvchi katta induktiv qarshiliklar talab qilinadi, bu esa quvvatning o‘z-o‘zidan bir fazadan boshqasiga o‘tishini ta’minlaydi. Buning natijasida “o‘lik” (quvvati yo‘q)
va “yovvoyi” (quvvatning ortiqcha ajralishi) faza hosil bo‘lishi mumkin.
Doimiy tokda ishlovchi pechlarda quvvatning ajralishi bir tekis kechadi va o‘zgaruvchan tokda ishlovchi pechlarga xos bo‘lgan kompensatsiyalovchi qurilmalar yo‘q. Doimiy tokda ishlovchi pechlarda uchta grafitli elektrodlar o‘rniga faqat
bitta joylashgan bo‘ladi (uning o‘zini ham bir nechtaga bo‘lish mumkin), ikkinchi elektrod esa (anod) tubdagi elektroddir. Doimiy tokda ishlovchi pechlarning o‘zgaruvchan tokda ishlovchi pechlarga nisbatan avfzalligi grafitli
elektrodlarni 1,5-2 baravar kam sarflashida, 5-15% elektr energiyasini kam sarflanishida, 10% gacha olovbardoshlarning kam eyilishida, 8 baravar changning kam chiqishida (o‘zgaruvchan tokda ishlovchi pechlardagi 7-8 kg/t o‘rniga 0,9-1 kg/t) va shovqish darajasining kamligida (o‘zgaruvchan tok o‘rniga 120 detsibel
o‘rniga 90 detsibel). Doimiy tokda ishlovchi pechlarning eng katta kamchiligi doimiy tok olinishi bilan bog‘liq va tok o‘zgartiruvchiga bo‘lgan katta
kapital harajat bilan bog‘liq. Ushbu kamchilikni kompensatsiyalash uchun maxsus yarim o‘tkazgichli texnologiyalar ishlab chiqilgan. Ushbu kamchilikni kompensatsiyalash uchun maxsus yarimo‘tkazgichli texnologiyalar ishlab chiqilgan. Bilvosita ishlovchi pechlarning kamchiliklariga YOPEP da ishlatiladigan 350-610 mm diametrli elektrodlarning o‘rniga narxi
qimmat bo‘lgan katta diametrli (700-750 mm) elektrodlarni ishlatishni va tubdagi
elektrodlarning etarlicha ishochlimasligini ko‘rsatish mumkin. Hozirgi vaqtda metallurgiya zavodlarida o‘zgaruvchan tokda ishlovchi pechlar keng
tarqalgan bo‘lib, doimiy tokda ishlovchi pechlarning ulushi ortib bormoqda.
YOPEP ning ishlash prinsipi quyidagicha. Shixta materiallari pech tubiga yuqoridan ochiluvchi ishchi maydoni orqali tubi ochiluvchi badya (savat) yordamida yuklanadi. Bundan keyin pechning qubbasi chashka shaklidagi vannaga suriladi. Elektrodlar shixta bilan qisqa tutashuv hosil bo‘lguncha qubbadagi teshiklar orqali tushiriladi va elektr yoylari yondiriladi.
Eritish va qizdirish elektrodlar orasida hosil bo‘lgan suyuq metall yoki metallik shixta orqali elektr yoylari issiqligi hisobiga amalga oshiriladi. Pechda shixta
eritilgandan keyin pechda suyuq metall va shlak qatlami hosil bo‘ladi. Suyuq po‘latga nordonlashtiruvchi va legirovchi qo‘shimchalarni qo‘shish
yo‘li bilan kerakli tarkibli po‘lat olinadi. Tayyor po‘lat va shlak ishchi
maydonni aylantirib, to‘kish jelobi orqali chiqariladi. To‘siq bilan yopiladigan ishchi oyna eritish jarayonini nazorat qilish, tubni ta’mirlash,
materiallarni yuklash va shlakni vaqti-vaqti bilan to‘kib olish (oksidlash davrida) uchun mo‘ljallangan. To‘kib olish vaqtida suyuq po‘latning harorati 120-150
o C ga likvidus g‘aroratidan yuqori bo‘ladi va 1550-1650 o
C ni tashkil qiladi. Eritish vatida 4 ta davr farqlanadi: 1 – pechni
eritishga tayyorlash (2040 minut). Tubning eyilgan joylarini to‘g‘irlash, magnezitli kukun bilan to‘ldirish, shixtani yuklash; 2 – eritish davri (70-180 minut).
Maksimal elektr quvvatning kiritilishi. Shixtani qizdirish va eritish; kremniy,
marganets, uglerod va temirning havo kislorodi bilan oksidlanishi, okalina hisobiga shlakning shakllanishi. Alohida devorlarga yoki qubbada
o‘rnatilgan gazkislorodli gorelkalarni qo‘llash qattiq shixtani eritishni tezlashtirish uchun qo‘llash mumkin.Suyuq metallni kislorod bilan purkashni qo‘llash erimay qolgan shixta qoldiqlarini eritish jarayonini tezlashtirish uchun qo‘llaniladi. Metalldagi fosforning asosiy massasi asosli temir shlaki mavjudligi hisobiga yo‘qotiladi; 3 – oksidlovchi davr (30-90 minut). Pechdan fosforni
yo‘qotish uchun shlakning asosiy massasini to‘kib olish; shlak hosil qiluvchi qo‘shimchalarni qo‘shib (ohaktosh va b.) cho‘ktirish; rudani uglerodni faol oksidlash uchun cho‘ktirish, “qaynash” effektini olish va shu vaqtning o‘zida metall defosfatsiyasi va vodorod hamda azotning CO pufaklari bilan yo‘qotish amalga oshadi; ko‘piklangan shlakni davriy to‘kish; metallni chiqish haroratigacha qizdirish; tiklash jarayonida fosforni shlakdan metallga o‘tishining oldini olish uchun oksidlangan shlakni to‘liq to‘kish; 4 – tiklash davri (40-120
minut). Po‘latning eritiluvchi markasidagi marganets va xrom tarkibiga etkazish uchun ferromarganets va ferroxromni cho‘ktirish hamda metallni nordonlashtirish (nordonlashtirish – suyuq metallni kislorod bilan nordonlashtiruvchilar uglerod, kremniy, marganets qo‘shib cho‘ktirish) uchun ferrosilitsiy va alyuminiyni
cho‘ktirish; nordonlashtirishni tezlashtirish uchun va metalldan oltingugurtni yo‘qotish uchun plavik shpati, shamot siniqlari, ohak qo‘shib yuqori asosli shlak olish; maydalangan koks bilan nordonlashtirish; maydalangan ferrosilitsiy, oxak,
plavik shpati va koks aralashmasi bilan nordonlashtirish; kuchli nordonlashtiruvchilarni zaruriyatiga ko‘ra qo‘shish; po‘latni ferrovolfram, ferrovanadiy, ferrosilitsiy, ferrotitan, alyuminiy va b. bilan legirlash; shlakka oltingugurt va nometallik qo‘shimchalarni qo‘shimcha o‘tkazish uchun
po‘latni shlak bilan chiqarish. quvvatdir. Agar harorat past bo‘lsa, unda quvvat maksimal darajada futerovka qizib ketmaslik
uchun ushlab turiladi. Futerovka uchun haroratning 1500-1800 o C gacha ko‘tarilishi maqsadga muvofiq emas. Pechning tub qismi odatda magnezitli
g‘ishtdan, devorlari va vanna qubbalari – magnezitxromitli g‘ishtdan bajariladi. Futerovka devorlari va qubbaning mustahkamligi 75-250 eritish chegarasida bo‘ladi. Tub qismning mustahkamligi har bir eritishdan keyin 1500-5000
eritishni tashkil qilib, magnezitli kukun bilan to‘ldirish yo‘li bilan har eritishdan keyin yangilanadi. Pechlarda elektromagnit aralashtirishda ishlaydigan tubning umumiy qalinligi 800- 900 mm dan ortmasligi kerak. Elektrodning maqsadi, uning xususiyatlari Elektrod texnologiyaning muhim bir qismidir. elektromagnit boshq manbai - payvandlash ob'ektiga elektr tokini etkazib berish uchun mo'ljallangan. Bugungi kunda o'zlarining tor mutaxassisligi bilan ko'p turdagi manba elektrodlari va markalari mavjud. Elektrodlar quyidagi shartlarga amal qilishlari kerak:
· yonishning barqaror yoyi, yuqori sifatli tikuv shakllanishi;
·
· payvanddagi metall aniq kimyoviy tarkibga ega bo'lishi kerak;
·
· elektrod yadro va uning qoplamasi teng ravishda eriydi;
·
· eng kam pog'onali metall elektrod bilan yuqori ishlashi bilan payvandlash;
·
· payvandlash natijasida olinadigan shlakni osonlik bilan ajratish mumkin;
·
· texnologik va fizik-kimyoviy xususiyatlarini muayyan davrda (saqlash vaqtida) saqlash;
· ishlab chiqarish vaqtida va vaqtida kam toksiklik payvandlash.
Ularni ishlab chiqarish uchun Supero'tkazuvchilar elektr toki ishlatiladi. payvandlash paychalarining yoki kimyoviy tarkibi elektrodlarning sifatini aniqlaydigan metall majmuasi. Elektrodlar faqat metall roddan (sim) bo'lishi mumkin payvandlash elektrodlari yopiq deb nomlangan. Elektrod novda payvandlash sifatini yaxshilash uchun mo'ljallangan maxsus birikma bilan qoplangan bo'lsa, elektrodlar qoplangan deb nomlanadi. Bir nechta turdagi qoplamalar ishlatiladi: nordon, asosiy, rutil, tsellyuloza va aralash.
Uning maqsadi bo'yicha qoplama ikki turga bo'linadi: himoya (qalin qoplangan elektrodlar) va ionlashtiruvchi (yupqa qoplangan elektrodlar). Ushbu turdagi qoplamalar orasidagi farqni yaxshiroq tushunish uchun, Ionlashtiruvchi qoplangan elektrodlar bilan payvandlash sifati himoya qoplamali payvanddan pastroq ekanligini ta'kidlash kerak - qoplamaning birinchi turi payvandlashni nitridlash va oksidlanishdan himoya qila olmaydi.Elektrot qoplamasi ularning payvandlash va texnologik xususiyatlari bilan qanday bog'liq? Payvand choki, manba metalida manba va vodorodning tarkibida yorilish tendentsiyasi, shuningdek, payvandlash elektrodlari qoplama turiga bevosita bog'liq bo'lgan har qanday kenglikda, payvandlashda payvandlash, kerakli payvandlash oqimi, . Kislotali qoplama silikon, marganets va temir oksidlaridan iborat. Elektrotlar kislotali qoplamali (SM-5, ANO-1), payvand choki va payvandlash metallining xususiyatlariga ko'ra, E38 va E42 turlaridan iborat. Pas yoki shkalasi bilan qoplangan metall oksidli qoplamali payvandlashda payvandlash bo'lmaydi (bir xil - yoyning kengayishi bilan). Bunday elektrotlar uchun payvandlash oqimi o'zgaruvchan yoki doimiy bo'lishi mumkin. Elektrodli kislotali qoplama bilan payvandlashda salbiy omil manba metalida issiq yoriqlar paydo bo'lishining yuqori tendentsiyasidir.
Elektrodlarning asosiy qoplamasi (UONII-13, DSC-50) flor aralashmalari va karbonatlar bilan shakllanadi. Ushbu elektrotlar tomonidan boshqariladigan metallning kimyoviy tarkibi sokin po'latdan bir xil. Metall bo'lmagan, gazlar va zararli moddalarni qo'shib qo'yishning past miqdori yuqori zarba kuchi bilan (odatdagi va past haroratda) va süneklikte manba metallini ta'minlaydi, u issiq to'qnashuvlarga nisbatan qarshilik kuchayishi bilan tavsiflanadi. Uning xususiyatlariga ko'ra, asosiy qoplamali elektrodlar E42A va E46A, E50A va E60 turlaridan iborat.
Biroq, asosiy qoplangan elektrodlar, chunki ularning ayrim kamchilik va nuqsonlardan elektrodlari ayrim turlarini o'z texnologik xususiyatlari kimdan kam bo'lgan - ho'llash va ular bilan ishlash, qoplama elongational yoyi taqdirda yuqori sezuvchanlik manba metall bilan shakllanishi gözenek uchun. Bunday elektrotlar bilan payvandlash jarayoni ostida amalga oshiriladi to'g'ridan-to'g'ri oqim bilan teskari polarlikpayvandlashni boshlashdan oldin elektrodlar kalsinlanishni talab qiladi (250-420 ° S gacha).
Rutil bilan qoplangan elektrodlar (MP-3, ANO-3, ANO-4, OZS-4) bir qator texnologik sifat uchun elektrodlarning barcha turlarini almashtiradi. AC manbalaridan foydalanilganda, bunday elektrodlarning yoyi kuchli va barqarordir, eng kam metall chayqalishi bilan - yuqori sifatli payvand hosil bo'ladi va er qobig'i shlaklardan osongina ajralib turadi. Yassi uzunligini o'zgartirish, namlik va zanglamaydigan metallni payvandlash, sirtdagi oksidlarni payvandlash - bularning barchasi rutil elektrodlarning teshik hosil bo'lishiga juda oz ta'sir qiladi.
Biroq, ular tomonidan yaratilgan payvandlash metall, shuningdek, silikon oksidi qo'shilishi sababli pasayish va süneklik kabi salbiy fazilatlarga ega.
Katta miqdordagi organik tarkibiy qismlar (50% gacha) elektroliz qoplamasining tsellyuloza turi (WSC-1, WSC-2, OMA-2) ni tashkil qiladi. Ular tomonidan yotqizilgan temir yoki semi-temir po'latdir (kimyoviy tarkib bo'yicha) bilan bir xildir. Xususiyatlariga ko'ra, tsellyuloza qoplangan elektrodlar E50, E46 va E42 turlaridan iborat.
Selülozik elektrodlarla bir tomonlama payvandlash bir tekis teskari tikish rulosini beradi va vertikal tikuvlar yuqoridan pastga tushirish usuli yordamida payvandlanishi mumkin. Biroq, tsellyuloza elektrodlari bilan payvandlashda olingan tikuv metallida vodorodning yuqori miqdori mavjud va bu katta minus hisoblanadi.
Aralashtirilgan qoplama siz turli elektrod qoplamalarining sifat xususiyatlarini birlashtirishga imkon beradi. Aralashtirilgan qoplamalar kislotali rutil, rutil-tsellyuloza, rutil-baz, va boshqalar.
|
| |
