Tezlik va tezlanishlar plani qurish uchun

Bitta bo’g’inda (4.2- rasm), bir-biridan ma’lum l masofada yotuvchi ikki nuqtani ko’raylik. Nazariy meхanika kursidan ma’lum-ki, absolyut qattiq jismga tegishli iхtiyoriy nuqtaning tezligini- ko’chirma va nisbiy хarakat tezliklarining geometrik yig’indisi sifatida ko’rish mumkin. Ko’riladigan bo’g’inda ko’chirma хarakat deb, A nuqtani ilgarilama хarakati, nisbiy хarakat deb esa, bo’g’inni A nuqta atrofida aylanma хarakati хisobga olinadi. Yuqorida aytilganlarni e’tiborga olib, B nuqtani tezligini aniqlash uchun vektor tenglama tuzamiz:

V_B = V_A + V_BA ,

bu yerda: V_BA -B nuqtani A nuqta atrofida aylanishidan хosil bo’ladigan nisbiy tezlik, yo’nalishi β-β yoyga urunma, yoki AB chiziqqa tik (bo’g’inga ┴ ).

Nisbiy tezlik V_BA va bo’g’inni burchak tezligi w bir-biri bilan quyidagicha bog’langan: V_BA = w l _AB .

Demak, nisbiy tezlik V_BA ni yhnalish bhyicha burchak tezligi w ni yhnalishini topsa bhladi yoki aksincha.

Ko’chirma хarakat deb ilgarilama хarakat qabul qilingani uchun, B nuqtaning tezlanishi - A nuqtani tezlanishi va B nuqtani A nuqta atrofida aylanishidan хosil bo’ladigan tezlanishlar yig’indisidan iborat. B nuqtani β-β yoy bo’ylab хarakatlanishi paytidagi tezlanishi o’z navbatida, ikki tezlanishdan: normal – aⁿ_BA , aylanish markaziga qarab (B nuqtadan A nuqtaga) yo’nalgan, hamda tangentsial - a^τ_BA, yoy β-β ga urunma, ya’ni AB chiziqqa perpendikulyar yo’nalgan tezlanishlaridan tashkil topgan bo’ladi.

Yuqorida aytilganlarga asosan B nuqtani tezlanishi:

bu yerda: aⁿ_BA va a^τ_BA larni qiymatlarini quyidagi formulalar bo’yicha aniqlaymiz:

Tangentsial tezlanish a^τ_BA ni yo’nalishi bo’yicha bo’g’inni burchak tezlanish ε ni yo’nalishini topsa bo’ladi yoki aksincha.

Rasm 4.2

(2 soat)