AXBOROT XAVFSIZLIGI TEXNIKASI VA IT SOXASIDASUN’IY




Download 6,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet273/312
Sana22.05.2024
Hajmi6,64 Mb.
#249488
1   ...   269   270   271   272   273   274   275   276   ...   312
Bog'liq
3 tom

540
AXBOROT XAVFSIZLIGI TEXNIKASI VA IT SOXASIDASUN’IY 
INTELLEKTNING O’RNI 
Shamamatova Sayyora Jo`raboy qizi 
Murodullayeva Rayhona Abdurahmon qizi 
 
Sobirova Kamola Abduvohid qizi 
TATU Farg’ona filiali 
talabasi
 
 
Sun`iy intellekt tarixiga nazar tashlaydigan bo`lsak. Sun'iy intellekt 
sohasida o'tgan asrning o'rtalaridan boshlab olimlar tomonidan tadqiqot ishlari 
boshlangan. Ingliz matematigi va kriptografi Alan Tyuring (1912-1954) Sun`iy 
intellekt yo'nalishida ilk tadqiqot muallifi hisoblanadi. 
Hamda 1950 yili texnologiyalar imkoniyatlari insonlarni aql jihatdan 
ortda qoldirishi haqida savollarga asoslangan maqola chop etilgan va ushbu 
maqolaning muallifi Alan Tyuring bo`lgan. Keyinchalik olim o'zining nomi 
bilan atalgan “Tyuring testi” tartibini ishlab chiqishgan. 
Maqola chop etilganidan boshlab sun'iy intellekt sohasida yangidan-yangi 
tadqiqotlar amalga oshirildi. O`sha vaqt oralig`ida olim qarashlarini 
o'zgartirmagan holda fikrlashda insondan farq qilmaydigan mashinalar haqida 
ham turli fikrlar bildira boshlagan. 
So`ngra, birinchi sun'iy intellekt dasturi 1956 yilda Qo'shma Shtatlardagi 
Dartmut kollejida ishlab chiqildi. 1960 va 1970-yillarda sun'iy intellekt bo'yicha 
tadqiqotlar sezilarli yutuqlarga erishdi, natijada ekspert tizimlari ishlab chiqildi 
va mashinani o'rganish kontseptsiyasi paydo bo'ldi. 1980 va 1990-yillarda asosiy 
e'tibor yanada murakkab algoritmlar va neyron tarmoqlarga qaratildi, bu tabiiy 
tillarni qayta ishlash va kompyuterni ko'rishda sezilarli yutuqlarga olib keldi. 21-
asrda sun'iy intellekt kundalik hayotga ko'proq integratsiyalashgan bo'lib, virtual 
yordamchilardan tortib avtonom transport vositalarigacha bo'lgan ilovalar ishlab 
chiqilidi 


Sun’iy intelekt, axborot xavfsizligi texnikasi va texnologiyalari 
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и 
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г. 
541
Sun'iy intellektning vazifasi asosan insonning kognitiv ko'nikmalarini, shu 
jumladan fikrlash, o'rganish, idrok etish va o'z-o'zini tuzatish qobiliyatini 
mashinalarda takrorlashdir. AI kompyuterlarni katta ma'lumotlar to'plamini 
tahlil qilish va murakkab muammolarni aniqlash va hal qilish uchun ishlatilishi 
mumkin bo'lgan naqshlarni topish qobiliyatiga ega qilish uchun mo'ljallangan. 
Sun'iy intellektni sog'liqni saqlash, moliya, ta'lim va ishlab chiqarish kabi turli 
sohalarda samaradorlik va samaradorlikni oshirish uchun qo'llash mumkin. Shu 
bilan birga, sun'iy intellektning axloqiy oqibatlari, shu jumladan tarafkashlik va 
maxfiylik bilan bog'liq muammolar haqida ham xavotirlar mavjud. AI 
texnologiyasi rivojlanib borar ekan, u kompyuter fanlari sohasidagi muhokama 
va tadqiqotning muhim mavzusi bo'lib qoladi. 
Sun'iy intellekt (AI) biz uchun ham ijobiy, ham salbiy tomonlarga ega. Bir 
tomondan, AI murakkab muammolarni hal qilish va samaradorlikni oshirish 
potentsialiga ega, bu esa iqtisodiy o'sishga va odamlarning hayot sifatini 
yaxshilashga olib kelishi mumkin. Shuningdek, AI bizga yaxshiroq qarorlar 
qabul qilishda va odamlar uchun xavfli, qiyin yoki zerikarli vazifalarni 
avtomatlashtirishda yordam berishi mumkin. 
Biroq, sun'iy intellektning salbiy tomonlari ham bor, masalan, ish joyini 
almashtirish va ijtimoiy tengsizliklar. AI tizimlari tobora takomillashgani sayin, 
ular ilgari odamlar tomonidan bajarilgan ko'proq ishlarni avtomatlashtirishga 
qodir. Bu ishning yo'qolishiga va ishchilar uchun iqtisodiy ishonchsizlikka olib 
kelishi mumkin. Bundan tashqari, agar sun'iy intellekt birinchi navbatda 
allaqachon kuch va resurslarga ega bo'lganlarga foyda keltiradigan tarzda ishlab 
chiqilsa va joylashtirilsa, mavjud ijtimoiy va iqtisodiy tengsizliklarni 
kuchaytirishi xavfi mavjud.Shu sababli, sun'iy intellektning jamiyatga ta'sirini 
diqqat bilan ko'rib chiqish va uni axloqiy va mas'uliyatli tarzda ishlab chiqish va 
tatbiq etishni ta'minlash uchun harakat qilish muhimdir. 
Axborot texnologiyalarining tarixi ancha uzoq bo`lib, insoniyat tarixi 
davomida odamlar ma'lumotni saqlash, qayta ishlash va uzatish uchun turli xil 
vositalar va texnologiyalarni ishlab chiqdilar. Hamda 20-asr boshlarida global 
aloqa tarmoqlari ishlab chiqildi va bu axborot almashish tezligi va ko'lamini 


Искусственный интеллект, методы и технологии информационной безопасности 
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и 
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г. 
542
oshirdi. Dastlabki kompyuterlar hisoblash uchun keng qo‘llanila boshlandi, 
keyinchalik shaxsiy kompyuterlar, internet va mobil qurilmalar kabi 
texnologiyalar ommaga tadbiq etildi. Axborot texnologiyalari tarixi insoniyat 
tarixi kabi turli bosqichlarni bosib o'tib, o'z taraqqiyotini davom ettirib 
kelmoqda. 
Axborot texnologiyalari (IT) ma'lumotlar yoki ma'lumotlarni boshqarish, 
qayta ishlash va uzatish uchun kompyuterlar, dasturiy ta'minot, tarmoqlar va 
boshqa vositalardan foydalanishni anglatadi. IT - aloqa, ta'lim, o'yin-kulgi, 
sog'liqni saqlash va biznes kabi hayotimizning turli jabhalarini o'zgartirgan 
doimiy rivojlanayotgan soha. AT dasturlash, dasturiy ta'minot muhandisligi, 
tarmoq boshqaruvi, kiberxavfsizlik, ma'lumotlar tahlili, ma'lumotlar bazasini 
boshqarish va sun'iy intellekt kabi turli sohalarni o'z ichiga oladi. IT zamonaviy 
jamiyatlarning rivojlanishi va o'sishida hal qiluvchi rol o'ynaydi va kelajakda 
uning ahamiyati yanada oshishi kutilmoqda 
IT sohasi iqtisodiyotda o`zining ta’sirli hissaga ega, chunki informatsiya 
tizimlari iqtisodiyotdagi bir qancha yutuqlarni amalga oshirishga ajoyib 
imkoniyatlar yaratishga qodir. Masalan, onlayn savdoda xarid va sotish, bank 
operatsiyalari, elektron hujjatlar, ma’lumotlarni saqlash, tahlil qilish, tajribali 
menejment qilish, moliyaviy hisob-kitoblar va boshqa funksiyalarni o‘z ichiga 
olgan iqtisodiy ko‘rsatkichlar ITning ahamiyatiga misol bo‘ladi. 
Foydalanilgan Adabiyotlar: 
1.
https://arxiv.uz/ 
2.
Sirojiddin Komolov, Sherzod Raxmatov: “Sun'iy intellekt asoslari. 
Mashinaviy o’qitish” 
3.
https://ziyonet.uz/ 

Download 6,64 Mb.
1   ...   269   270   271   272   273   274   275   276   ...   312




Download 6,64 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



AXBOROT XAVFSIZLIGI TEXNIKASI VA IT SOXASIDASUN’IY

Download 6,64 Mb.
Pdf ko'rish