Psixologik omillar. Psixologik omillar tarkibiga tovar sotib olishni asoslash, qabul qilish, o’zlashtirish, ishontirish va munosabat kiradi. Bu omillar iste’molchining xulq atvoriga katta ta’sir ko’rsatadi. Asoslash – shunday zaruriyatki, natijada inson zaruriyatni qondirish yo’llarini va uslublarini izlaydi. Insonlar turli ehtiyoj va xohishga ega. Agar xohish etarli darajada kuchli bo’lsa, inson ma’lum harakatni amalga oshiriradi, ya’ni xarid qiladi.
8.Sеgmеntalash bеlgilari
5- Mavzu. MARKETING TIZIMIDA TOVAR SIYOSATI
Mustaqil ishlash uchun nazorat savollari
Marketing tizimida tovar tushunchasini izohlab bering.
Tovar-murakkab ko’p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa iste’mol xususiyatlari, ya’ni tovaming o’z vazifasini bajarish-unga ega bo’lgan iste’molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir. Tovaming iste’mol qiymati uning iste’mol xususiyati majmuasidir. Tovaming quyidagi xususiyatlariga qarab alohida e’tibor beriladi:
-rangi, upakovkasi (o’rash), tashqi ko’rinishining xususiyatlari (foydalanish, ta’mirlash va boshqalaming qulayligi va boshqalar).
Tovarni ishlab chiqarishdan oldin uning iste’mol xususiyati tahlil qilinadi. Tovar-murakkab ko’p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa iste’mol xususiyatlari, ya’ni tovaming o’z vazifasini bajarish-unga ega bo’lgan iste’molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir.
2.Tovarning sifati deganda nimani tushunasiz?
Tovar sifati — bu tovaming o’z funksiyalarini bajarishda ko’rinadi va u
quyidagi parametr bilan xarakterlanadi, ya’ni uzoq muddat xizmat ko’rsatishi, pishiqligi, foydalanishda soddaligi va boshqalar. Marketing fani bo’yicha tovar sifati xaridorlar bergan baho bilan o’lchanadi.
Tovarlar qanday guruhlanadi?
Tovarlar quyidagi mezonlari bo’yicha alohida guruhlarga bo’linadi:
• maqsadli ko’rsatkich bo’yicha;
• bozor turiga ko’ra;
• foydalanishga tayyorligiga ko’ra;
• iste’molchilar soniga qarab bo’linadi.
Maqsadli xarakteriga ko’ra esa tovarlar iste’mol tovariari va ishlab chiqarishga
oid tovarlarga bo’linadi.
Iste’mol tovarlari — bu shaxsiy iste’mol uchun mo’ljallangan tovarlardir.Ular kundalik talab tovariari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar,alohida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga bo’linadi.Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy oziq-ovqatlar,kir yuvish, tozalash vositalari, uy xo’jaligi uchun zaruriy mayda tovarlami kiritish mumkin.Kundalik iste’mol tovarlarini iste’mol qilish intensivligiga ko’ra ulami o’z navbatida 3 ta quyi guruhga ajratish mumkin:
1.Doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar (non, xo’jalik sovuni).
2.1mpulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar (saqich, gazeta).
3.Favqulodda holatlar uchun xarid qilinadigan tovarlar (zont).
Tovarning "hayotiy davri" tushunchasini izohlang?
Ular kundalik talab tovariari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar,alohida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga bo’linadi.Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy oziq-ovqatlar,kir yuvish, tozalash vositalari, uy xo’jaligi uchun zaruriy mayda tovarlami kiritish mumkin.Kundalik iste’mol tovarlarini iste’mol qilish intensivligiga ko’ra ulami o’z navbatida 3 ta quyi guruhga ajratish mumkin:
1.Doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar (non, xo’jalik sovuni).
2.1mpulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar (saqich, gazeta).
3.Favqulodda holatlar uchun xarid qilinadigan tovarlar (zont).
Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar safiga: mebel, kiyim-kechak, uy-ro’zg’or uchun elektr jihozlari kiradi va u xaridorlami qiyoslashni, narx,moda, dizayn jihatidan tanlovda bir muncha muloxaza yuritishni talab qiladi.Ushbu tovarlar:
• o’xshash tovarlar (sifat jixatdan bir-biriga yaqin, lekin dizayn, narxi
bo’yicha farqlanadi,);
• alohida ko’rinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jihatidan).
Passiv talabdagi tovarlar — xaridorlarga notanish yoki ular xususida juda
kam o’ylaydigan tovarlardan tarkib topadi. Ishlatish vaqtiga ko’ra
• qisqa muddatli foydalanishga oid tovarlar;
• uzoq muddatli foydalanishga oid tovarlar;
Tovarning raqobatbardoshligini qanday tushunasiz?
Raqobat - bu erkin tadbirkorlikning ajralmas bir bo’lagidir.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida raqobat alohida faollikkka ega bo’ladi. Har bir xaridor
raqiblar tovariga nisbatan ko’proq ijtimoiy ehtiyojlariga mos keluvchilarini tanlashadi. Shuning uchun raqobatbardoshlik (tanlangan bozorda tovarni sotish imkoniyati)ni faqat raqiblar tovarini solishtirish orqali mumkin. Raqobatbardoshlik nisbiy tushuncha, aniq bozorga va unga kirish vaqtiga bog’liqdir.
Tovar raqobatbardoshligini o’iganish murakkab va o’z ichiga quyidagi
bosqichlami oladi:
- tovarni sotish bozorini o’rganish;
- raqiblar haqida ma’lumotlar yigish;
- iste’molchilar talablarini o’rganish;
- raqobatbardoshligini oshirish bo’yicha tadbirlar ishlab chiqish;
- ishlab chiqarish va bozoiga sinov qaror.
|
